Wat zijn de regels voor een monument?

De Erfgoedwet heeft de Monumentenwet 1988 vervangen als het gaat om gebouwde monumenten en archeologie. Daarnaast gaat de Erfgoedwet ook over roerend erfgoed. Onderdelen van de Monumentenwet die de fysieke leefomgeving betreffen, zoals vergunningen, gaan naar de Omgevingswet die in 2021 van kracht wordt.

Afbeelding
Monument zoeken

Voor wie zijn deze wetten van toepassing?

Iedereen die cultuurgoederen en erfgoed gebruikt of zich daar professioneel mee bezighoudt, kan in aanraking komen met de Erfgoedwet. Denk daarbij aan:

  • Eigenaren van (beschermde) cultuurgoederen of erfgoed, zoals een eigenaar van een monument
  • Musea en beheerders van de rijkscollectie
  • Archeologen
  • Gemeenten en provincies

Overgangsregeling
Voor de volgende onderdelen is een overgangsregeling in de Erfgoedwet opgenomen voor de periode 2016-2021:

  • Vergunningen tot wijziging, sloop of verwijdering van rijksmonumenten
  • Bescherming van stads- en dorpsgezichten

Rijksmonumenten

De Erfgoedwet gaat samen met de nieuwe Omgevingswet het fundament vormen voor de bescherming van rijksmonumenten. Wat de veranderingen specifiek voor de eigenaren van rijksmonumenten vind je op de website van de Rijksdienst van het Cultureel Erfgoed. 

Dossier Erfgoedwet

Op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed vindt u een dossier met alle informatie over de Erfgoedwet zoals het laatste nieuws en relevante publicaties. 

Monument aanwijzen als beschermd

In de Erfgoedwet is geregeld hoe monumenten aangewezen kunnen worden als beschermd monument. Er zijn rijks-, provinciale en gemeentelijke monumenten. Uitgangspunt is dat een monument slechts op één lijst voorkomt.

Rijksmonumenten
Namens de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap wijst de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed beschermde rijksmonumenten aan. De rijksmonumenten zijn terug te vinden in het Monumentenregister.

Provinciale monumenten
Provinciale monumenten (uitsluitend in Drenthe en Noord-Holland) zijn door provincies aangewezen via de eigen provinciale erfgoedverordening.

Gemeentelijke monumenten
Veel gemeenten hebben een gemeentelijke monumentenlijst, op basis van een gemeentelijke erfgoedverordening. De gemeentelijke monumentenlijsten vindt u op de gemeentepagina's.

Stads- en dorpsgezichten worden mede door de minister van Infrastructuur en Milieu aangewezen.

Monumentaal schildje Breda

Samen weten we meer

Omgevingsvergunning

Wilt u uw monument gaan verbouwen, gaan vernieuwen of verduurzamen? Over het algemeen geldt dat u voor iedere wijziging aan uw beschermde monument een omgevingsvergunning nodig hebt.

Veelgestelde vragen

  • Wat voor soort monumenten zijn er?

    Naast bijna 62.000 rijksmonumenten heeft Nederland nog duizenden provinciale-, gemeentelijke en mobiele monumenten. In het algemeen geldt voor monumenten dat ze van belang worden geacht vanwege hun schoonheid, betekenis voor de wetenschap of cultuurhistorische waarde. Monumenten laten zien hoe we vroeger leefden. Om er voor te zorgen dat dit stukje tastbare verleden niet verdwijnt, is de overheid monumenten gaan beschermen. Monumenten zijn vaak ook aantrekkelijk en vormen een prettige woon- of verblijfsomgeving. 

    Naar de soorten monumenten
     

  • 'Wat kan en mag ik met mijn pand?'

    Utrechtse monumentenambtenaar Richard Rodenburg beantwoord de vraag.

    Dit is waar iedere monumenteneigenaar mee puzzelt, ook Richard Rodenburg hoort deze vraag vaak. ‘Je kan dit niet zo simpel beantwoorden. Het hangt er vanaf wat de plannen zijn en hoe het monument in elkaar zit. Wij willen graag in een zo vroeg mogelijk stadium in gesprek met eigenaren over hun plannen voor hun monument. Wij kijken dan naar de monumentale waarde van het monument en daarnaast moeten we rekening houden met het gebruik van het monument. Het gaat om de balans tussen die twee. Je wilt die monumentale waarden behouden en tegelijkertijd wil je graag dat mensen met plezier gebruik kunnen maken van hun monument. Want gebruik betekent ook behoud.’

  • Wat is voorbescherming?

    De Erfgoedwet regelt dat door de start van de officiële aanwijzingsprocedure het onderdeel al beschermd is alsof het een rijksmonument is. Dit wordt voorbescherming genoemd. Het doel hiervan is om te voorkomen dat het onderdeel gedurende de procedure onherstelbaar beschadigd of ondeskundig gerestaureerd wordt. Het tussentijds veranderen van een object kan in principe. De eigenaar moet dan wel een omgevingsvergunning aanvragen bij het college van burgemeester en wethouders van de gemeente waarin het object ligt. De gemeente kan u hierover informeren.

  • Wat als uw huis een monument is?

    U overweegt de aanschaf van een monument? Wonen of werken in een monument is bijzonder, uniek en uitdagend en heeft soms financiële voordelen. Tegelijkertijd wordt er nogal wat van u gevraagd, als eigenaar en/of bewoner van een monumentaal pand.

    Wat kunt u verwachten?

  • Hoe wordt een huis een gemeentelijk monument?

    Een gemeente regelt de aanwijzing in een. In de meest voorkomende vormen van monumentenverordeningen is de bevoegdheid van de Burgemeester en Wethouders opgenomen om een object als monument aan te wijzen. De begripsomschrijving van monument, gaat het bij een aanwijzing meestal over de ‘schoonheid’, ‘cultuurhistorische waarde’, ‘architectuurhistorische waarde’, ‘stedenbouwkundige waarde’ of ‘wetenschappelijk betekenis’ van het object.

    Een monumentenverordening regelt dat voor activiteiten zoals verbouwing, verplaatsing of sloop van een gemeentelijk monument, een omgevingsvergunning van de gemeente is vereist.

    Meer weten

Naar boven