Inleiding

Een in 1911-1912 tot stand gekomen U-vormig bouwblok bestaande uit een REMISE en tien BOVENWONINGEN, waarvan vier vrije bovenwoningen aan de zijde van de Valeriusstraat, vier vrije bovenwoningen aan de zijde van de Lomanstraat en twee koetsierswoningen aan de zijde van de Hendrik Jacobszstraat. De in het middendeel van de voorgevel gelegen koetsierswoningen hadden elk twee kamers en een keuken. De vrije bovenwoningen hadden elk op de eerste verdieping twee kamers, een keuken, een serre en een tuin en op de tweede verdieping twee kamers, een badkamer en een balcon. De remise strekte zich over de parterre van het gehele perceel uit en bood ruimte tot stalling van paarden en rijtuigen. Verder een wachtkamer voor de koetsiers en een wasruimte. De opdracht tot de bouw werd verleend door de Amsterdamsche Rijtuig Maatschappij (Stalhouderij, verhuizingen en transporten en levering van luxe paarden en trekkracht) onder directeur A.C.A. Perk. De architect was J.A. van Straaten. Het ontwerp is uitgevoerd in een stijl verwant aan de Engelse landhuisarchitectuur. De betonwerken werden uitgevoerd door de Amsterdamse Fabriek van Cementijzerwerken.

NB.

Het centrale deel van het bouwblok werd afgesloten door een plat dak met lantaarn, waaronder de boxen. Op dit platte dak lagen de tuinen van zes van de acht vrije bovenwoningen. De tuinen van de twee overige vrije bovenwoningen lagen naast de serres aan de zijde van de voorgevel en zijn vanaf de straat zichtbaar. Het middendeel van het platte dak werd ingenomen door een lantaarn. In 1912 werden als wijziging tijdens de bouw bij de toegangsdeuren tot de acht vrije bovenwoningen halfronde geprofileerde luifels aangebracht. In 1919 werd in opdracht van de Amsterdamsche Rijtuig Maatschappij door architect H.G. Jansen het middengedeelte van de begane grond gewijzigd. De nieuwe bestemming werd 'autogarage en kleine paardenstal'. In 1925 is opdracht verleend door de genoemde rijtuigmaatschappij aan de architecten G. van Oostrum en W. Bols de achterzijde van de vrije bovenwoningen te vergroten. Dit werk kwam in 1926 gereed. Aanvankelijk was de vloer van de begane grond gewoon bestraat; het was de bedoeling deze later, na inklinking, te vervangen door een betonvloer.

Omschrijving

Uit diverse materialen opgebouwde remise met bovenwoningen op een U-vormig grondvlak. Het bouwblok bestaat uit een parterre, oorspronkelijk ingenomen door de remise, en twee verdiepingen alsmede een kapverdieping. De voorgevel van het bouwblok, aan de Hendrik Jacobszstraat, staat op een hardstenen plint. De gevelwand van de begane grond is opgevat als een gevoegde en gemetselde rustica-zone opgebouwd uit in- en uitspringende banden elk vier bakstenen breed. Deze rustica-zone wordt onderbroken door drie getoogde voormalige rijtuigpoorten van de remise, door vier getoogde vensteropeningen, door twee grotere en twee kleinere rechthoekige vensteropeningen en door een tweetal toegangsdeuren. Het hierboven gelegen geveldeel is te verdelen in een linker-, midden- en rechterdeel, alsmede in twee daartussen gelegen en teruggezette geveldelen. Alle geveldelen zijn gepleisterd en begrind. Het rechterdeel wordt gedomineerd door twee identieke erkers over de eerste en de tweede verdieping.Deze segmentvormige erkers hebben elk twee vensters. De vensters hebben een gebogen houten kozijn met sterk horizontaal en verticaal gelede ramen en bovenlichten. De erkers lijken te rusten op een natuurstenen plaat. Op de tweede verdieping worden de erkers afgesloten met een geprofileerde houten lijst. Zadeldak met schoorstenen, shingles, dakkapellen met fronton en draairamen. Het middendeel met twee gekoppelde puntgevels heeft een evenwichtige vensterverdeling met meerruits draairamen. Verder een eenvoudige profiellijst in de puntgevels. Het samengestelde dak bestaat uit een met shingles gedekt tentdak met ingestoken zadeldaken; centraal gelegen en met leien beklede schoorsteen.

Het linkerdeel wordt gedomineerd door twee identieke erkers over de eerste en de tweede verdieping. Deze segmentvormige erkers hebben elk twee vensters. De vensters hebben een gebogen houten kozijn met sterk horizontaal en verticaal gelede ramen en bovenlichten. De erkers lijken te rusten op een natuurstenen plaat. Op de tweede verdieping worden de erkers afgesloten met een geprofileerde houten lijst. Zadeldak met schoorstenen, shingles, dakkapellen met fronton en draairamen.

De twee tussengelegen teruggezette geveldelen hebben op de eerste verdieping een houten serre-uitbouw met klein afgeknot schilddak van glasplaten met bovengelegen balcon met ijzeren open borstwering. De vensters van de serre hebben een serliana-vorm en meerruits roedenverdeling. Naast de serre-uitbouw een gesloten of middels trellis gedeeltelijk afgesloten daktuin. Op de tweede verdieping vensters met draairamen en meerruits roedenverdeling. Kopse stuk van een schilddak met shingles en schoorsteen.

De zijgevel aan de zijde van de Lomanstraat staat op een hardstenen plint. De gevelwand van de begane grond is opgevat als een gevoegde en gemetselde rustica-zone opgebouwd uit in- en uitspringende banden, elk vier bakstenen breed. Deze rustica-zone wordt onderbroken door twee getoogde voormalige rijtuigpoorten, twee getoogde vensteropeningen en vier getoogde en in twee paren gekoppelde toegangspartijen. Verdiept geplaatste toegangsdeuren met vensterglas en roedenverdeling; halfrond bovenlicht met spinnewebachtige roedenverdeling; halfronde luifel op consoles met cassetteplafond, geprofileerde lijst in zinken aanhechting. Het bovengelegen geveldeel is gepleisterd en begrind. Het geheel is opgevat als vier geschakelde puntgevels, elk gedomineerd door een erker over de eerste en tweede verdieping. Deze segmentvormige erkers hebben elk twee vensters. De vensters hebben een gebogen houten kozijn met sterk horizontaal en vertikaal gelede ramen en bovenlichten. De erkers lijken te rusten op een natuurstenen plaat. Op de tweede verdieping worden de erkers afgesloten met een geprofileerde houten lijst. In de top van de gevel nog een breed venster met stijlen, draairamen en meest roedenverdeling. Verder een eenvoudige profiellijst in de puntgevels. Achter de toppen een samengesteld dak bestaande uit ingestoken zadeldaken gedekt met shingles. Verder schoorstenen en hijsbalken.

De zijgevel aan de zijde van de Valeriusstraat komt overeen met de zijgevel aan de zijde van de Lomanstraat.

Waardering

Remise met bovenwoningen van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarde, met name vanwege de invloed van de Engelse landhuisarchitectuur. Verder van cultuurhistorisch en typologisch belang, als laat voorbeeld van een stalhouderijcomplex in een woonwijk uit het eerste kwart van de 20ste-eeuw.