Omschrijving onderdeel 1

Op rechthoekige grondslag deels onderkelderd HOOFDGEBOUW Huis Welgelegen onder met oud-Hollandse pannen gedekte schilddaken. De complexe opbouw van het huis kan uit verschillende bouwfasen en functies ervan worden verklaard. De geschiedenis van het huis gaat in ieder geval tot de zestiende eeuw terug; In een acte uit 1571 was ter plaatse een hofstede met rosmolen gesitueerd. In een acte uit 1650 wordt het complex een herberg "daar de roscam uithangt" genoemd. In die tijd bestond het huis waarschijnlijk uit een (dubbel) dwarshuis met achtergelegen boerderij. Deze opzet van een dubbel dwarshuis met aangrenzende boerderij is thans nog in de dakconstructie van twee met de lange zijden aaneengesloten schilddaken aan de noordzijde en aan het afgewolfde zuidelijke dak in aanzien en in constructie zichtbaar. Omstreeks 1870, toen op Welgelegen een meisjeskostschool werd gevestigd, werd het noordelijke deel van de boerderij verhoogd tot het niveau van het dubbele dwarshuis, zodat een brede nieuwe oostelijke gevelwand ontstond. Al eerder, in 1832, toen het huis zijn functie als herberg verloor en een buitenplaats werd, werd aan de westzijde een geheel nieuwe vleugel opgetrokken in classicistische trant met een centraal gelegen terugliggend portiek. Uit deze tijd dateert waarschijnlijk ook de uniforme opzet van de noordgevel met empirevensters en werden de daken van het oorspronkelijke dubbele dwarshuis aan de noordoost en westzijde tot één enkel pseudo afgeknot schilddak gemaakt. Noordzijde: deels gepleisterd (linker helft) en deels in rode baksteen opgetrokken gevel met begane grond. Links 3 empire 6-ruits schuifvensters en op de verdieping 3 empire 4-ruits schuifvensters. In het rechter gedeelte beganegronds twee blinde vensterpartijen en op de verdieping links een 4-ruits empire schuifvenster. Aan de noordzijde zijn drie bouwgedeelten te onderscheiden: de omstreeks 1832 tot een uniforme gevelpartij verbouwde zijgevels van het dwarshuis (rechts) gepleisterd, de omstreeks 1870 opgetrokken eveneens gepleisterde gevelpartij van de kostschool, het achterste in rode baksteen opgetrokken deel van de zijgevel van de boerderij. Het rechter gedeelte vertoont iets uit het midden de via een hardstenen bordes van 3 treden toegankelijke entreedeur, voorzien van een dubbel bovenlicht en van een omlijsting door pilasters en kroonlijst. Aan weerszijden een empire 6-ruits schuifvenster met persiennes. Op de verdieping rechts een empire 4-ruits schuifvenster met persiennes en iets links boven de entree-deur een ovaal dubbel venster met 12-ruits indeling. Het middengedeelte vertoont rechts een eigen, door een bakstenen bordes van twee treden voorafgegane ingang met 2-ruits bovenlicht en links hiervan vier 6-ruits schuifvensters. Op de verdieping rechts een 6-ruits schuifvenster met persiennes en links 3 kleine 8-zijdige vensters. Het boerderijgedeelte heeft aan deze zijde wederom een ingang met 2-ruits bovenlicht. Centraal in de achter (zuid-) gevel van de boerderij het getoogde bouwspoor van een staldeur, sinds de 19de eeuw opgevuld met baksteen en voorzien van een deur met bovenlicht. Links hiervan een 20-ruits en een 8-ruits venster en uiterst links een getoogde deur. De in rode baksteen opgetrokken westgevel van de boerderij laat aan de linkerzijde een deurpartij zien met links hiervan een 8-ruits venster en rechts drie op ongelijke plaats gesitueerde meerruits vensters. Op de verdieping de in de kostschoolperiode verhoogde gepleisterde en links uitgebouwde gevelpartij met rechts een 4-ruits schuifvenster met persiennes en links hiervan twee 6-ruits schuifvensters, waarvan het rechter eveneens van persiennes is voorzien. Beganegronds aan de linkerzijde een eenvoudige toegangsdeur. De haaks hieraan omgaande gepleisterde zuidzijde van het oorspronkelijke dwarshuis vertoont beganegronds en op de verdiepingen een onregelmatige indeling van meerruits vensters. De westgevel van het in 1831 uitgebouwde deel van het huis heeft een gepleisterd risalerend middenstuk, dat tot boven de daklijst is verhoogd en dat van een eigen kroonlijst is voorzien. De gevelpartij is aan weerszijden in rode baksteen opgetrokken en wordt beëindigd door gepleisterde, de zijgevels omgaande hoeklisenen. De voor- en zijgevels van deze vleugels worden door een kroonlijst afgesloten. Centraal in het westelijk risalerende deel de terugliggende en door een bordes van twee treden voorafgegane glazen 4-ruits deur met halfrond bovenlicht. Aan weerszijden twee empire 6-ruits schuifvensters. Op de verdieping vijf empire 4-ruits schuifvensters. De rechter zijde van deze vleugel vertoont beganegronds een dubbele glazen 4-ruits deur met persiennes en op de verdieping een T-venster met persiennes.

Waardering

Het HOOFDGEBOUW HUIS WELGELEGEN is in cultuurhistorisch en architectonisch opzicht van algemeen belang vanwege:

- de diverse bouwfasen vanaf de 17de eeuw en de diverse daaraan gekoppelde functies, die in het aanzicht, grondplan en bouwkundige constructie van het gebouw nog goed herkenbaar zijn;

- de ensemblewaarden in relatie tot de tuin- en parkaanleg;

- de architectonische gaafheid.