Coöperatieve Stoomzuivelfabriek Try, Gytsjerk
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Omschrijving
MACHINEKAMER/KETELHUIS(1921) met WATERTOREN(1896). Gebouw dat uit drie onderdelen bestaat, allen opgetrokken in bruine baksteen. Aan de voorzijde de machinekamer onder zadeldak, daarachter het ketelhuis onder zadeldak en daarnaast de watertoren onder afgeknot tentdak. Alle kappen zijn gedekt met zwarte Friese golfpannen. Op het dak van het ketelhuis staan twee zinken ontluchtingselementen, in de vorm van een paddestoel, die ooit op alle gebouwen hebben gestaan.
De WATERTOREN op vierkante grondslag met gemetseld trasraam, hoeklisenen en een fries met muizetand. Langs de dakrand een gootlijst op klampen. Hoog in de zuidgevel zijn drie kleine rechthoekige openingen met gietijzeren roosters: ongeveer halverwege de overige gevels vensters onder getoogde strekken. Tegen de oostgevel is een aanbouw onder plat dak (1921) met twaalfruitsvenster en een originele paneeldeur onder drieruits bovenlicht. Deze aanbouw geeft ook toegang tot het naastgelegen ketelhuis. De voorgevel van de MACHINEKAMER heeft lisenen en een fries in dezelfde vormgeving als het kantoorgebouw. Op de begane grond zijn drie stalen meerruitsvensters; in de geveltop centraal eenzelfde venster; aan weerszijden ruitvormige gemetselde decoraties in de gevel; in de noordgevel drie, hoog in de gevel geplaatste, dubbele vierruitsvensters onder strekken.
Tussen de kappen van de machinekamer en het achtergelegen ketelhuis is een uitstekende tuitgevel. In de zijgevels van het KETELHUIS grote negenruitsvensters en hoog in de gevel geplaatste dubbele vierruitsvensters. In de achtergevel met lisenen en fries is de uitgang voor het rookkanaal naar de schoorsteen nu gedicht maar aan weerszijden bevinden zich nog de kolenluiken; hierboven drie achtruitsvensters met stalen kozijnen. Centraal in de geveltop een zelfde venster.
Waardering
De machinekamer met ketelhuis en watertoren uit 1921 en 1896 is van algemeen belang:
- als essentieel ruimtelijk en functioneel onderdeel van het complex Trynwâlden;
- vanwege de redelijke mate van gaafheid van het exterieur.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Inleiding
Complex van gebouwen, oorspronkelijk behorend tot de Coöperatieve Stoomzuivelfabriek Trynwâlden, ooit één van de grootste zuivelfabrieken van Fries-land. Het oudste deel van de fabriek omvat een WOONHUIS t.b.v. de directeur met BEDRIJFSGEDEELTE, een WATERTOREN uit 1896 en een blokje ARBEIDERSWONIN-GEN dat omstreeks 1900 is gebouwd. In 1921 is de fabriek uitgebreid met vier nieuwe gebouwen: het KANTOOR annex LABORATORIUM, de MACHINEKAMER met KETELHUIS, het KAASPAKHUIS en het WASLOKAAL. De architect H. Nieuwland uit Leeuwarden maakte hiervoor de ontwerpen.
De gebouwen staan alle met de voorgevel naar de weg. De directeurswoning is in eclecticistische stijl gebouwd en het daarachter gelegen fabrieksgedeelte is van een eenvoudige baksteenarchitectuur. De achtergevel heeft dezelfde detaillering als de gevels van de gebouwen uit 1921 met gemetseld trasraam, lisenen en fries. Het blokje arbeiderswoningen staat met de lange zijde langs de weg. Het sterk gewijzigde kaaspakhuis en de uitbreidingen van na 1945 vallen buiten de bescherming van Rijkswege.
Het complex ligt buiten het dorp Gytsjerk op een driehoekig terrein dat aan de oostzijde wordt begrensd door de Rinia van Nautaweg en aan de westzijde door een uitloper van het riviertje de Riid. Het complex markeert de entree tot het dorp vanaf de Trynwâldsterdyk, de doorgaande weg naar Dokkum.
Waardering
Trynwâlden is de meest gave, meest complete en grootste, nog resterende voormalige zuivelfabriek in de gemeente Tytsjerksteradiel. Het complex is van algemeen cultuur- en architectuurhistorisch belang vanwege:
- de aardige vormgeving van de gebouwen;
- de oorspronkelijke functie;
- de historisch-ruimtelijke relatie met de dorpse- en landschappelijke omgeving;
- de grote mate van belang voor het aanzien van het dorp.
Eigenschappen
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Ketelhuis | Boerderijen, molens en bedrijven | Industrie | oorspronkelijke functie | – |
| Machinegebouw(M) | Boerderijen, molens en bedrijven | Industrie | oorspronkelijke functie | Ja |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rinia van Nautaweg | 1 | – | 9061 AA | Gytsjerk | – | BY | Ja |
| Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
|---|---|---|---|---|
| – | C | 4070 | – | Giekerk |
| Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
|---|---|---|---|
| 1921 | 1921 | – | vervaardiging |
| Name | Beroep | Notitie |
|---|---|---|
| Nieuwland, H. ; Drenthe | architect / bouwkundige / constructeur | – |