Lodewijkkazerne, Amersfoort
Object-omschrijving
Het aan de westzijde van het voormalige exercitieterrein gesitueerde, zuidelijk gelegen KAZERNEGEBOUW LODEWIJK werd in 1890 als tweede van vier bataljonskazernes gerealiseerd. Het gebouw wordt thans van het voorterrein gescheiden door kleine tuinen, begrensd door een haag. De opzet en indeling is identiek aan die van de Hendrikkazerne.
Het gebouw bezit een rechthoekige plattegrond met een lengte van ongeveer 135 meter. Twee bouwlagen worden besloten door een zadeldak van blauwe pannen. Deze kap, met de nok evenwijdig op de Leusderweg, wordt op vijf plaatsen onderbroken door drie grote en twee kleine steekkappen, die aansluiten op de topgevels. De schoorstenen, die op regelmatige afstand van elkaar op de nok zijn geplaatst, dateren uit 1985.
De geheel symmetrische voorgevel (zuidoostgevel), bestaande uit een lijstgevel van 47 traveeën, wordt door vijf risalieten geleed.
De horizontale opbouw van de voorgevel bestaat uit een plint, een doorlopende cordonlijst tussen de eerste en de tweede bouwlaag en een door de topgevels onderbroken cordonlijst tussen de tweede bouwlaag en de gemetselde daklijst. Deze lijst is rijk gedecoreerd met rechthoekige velden, waarin baksteenornamentiek is aangebracht. hierin zijn ook natuurstenenelementen geplaatst, onder andere in de vorm van diamantkoppen.
De horizontale elementen in de gevel worden doorbroken door vijf keer vier pilasters, die de risalieten markeren. De pilasters worden ter hoogte van de eerste bouwlaag van reliëf voorzien door in de baksteen aangebrachte verspringingen. Ter hoogte van de tweede bouwlaag worden de pilasters geaccentueerd door gele bakstenen blokken. De pilasters worden bekroond door rechthoekige gele blokken met een rode bakstenen uitsparing. Deze pseudo-wachttorentjes worden tenslotte beeïndigd door een kleine natuurstenen ezelsrug.
Naast deze rijke detaillering wordt het aanzicht van het kazernegebouw ook bepaald door het ritme van de vensters. het meest voorkomende venstertype betreft een schuifvenster, al dan niet gekoppeld, met een vier-maal-vier roedenverdeling in het onderraam en een twee-maal-twee roedenverdeling in het bovenlicht. opde begane grond worden de vensters overspannen door een segmentboog, in de tweede bouwlaag door een strek. Natuurstenen aanzet- en sluitstenen onderbreken de rode bakstenen bogen. De vensters hebben natuurstenen onderdorpels. In de licht risalerende topgevels bevinden zich vensters van afwijkend formaat en vorm.
De topgevels bevinden zich ter hoogte van de 2de t/m 4de travee, de 15de travee, de 24e t/m 26e travee, de 35e travee en tenslotte de 44e t/m 46e travee. De vijf topgevels zijn rijk gedecoreerd.
De middelste topgevel omvat een dubbele deur met daarboven een natuurstenen blakon. Dubbele openslaande deuren met roedenverdeling geven toegang tot dit balkon. De deuren worden omlijst door pilasters met hoofdgestel, waarop in zwarte letters 'Lodewijkkazerne' staat. Op het hoofdgestel is een gebogen fronton geplaatst, geflankeerd door obelisken in halfreliëf. In het boogveld onder het halfronde fronton is in halfreliëf een cartouche met de letter W aangebracht, die refereert aan Koning Willem III. Recht boven het fronton bevindt zich een cartouche met het jaartal 1890. Een klimmend boogfries bestaande uit verschillend gekleurde bakstenen eindigt recht boven het jaartal in een brede makelaar, die door een smeedijzeren bloemornament wordt bekroond.
De twee topgevels van de hoekrisalieten zijn eenvoudiger gedecoreerd. In de topgevel bevindt zich een rond venster, rondom versierd door een bakstenen rollaag, op vier punten onderbroken door natuursteen. Een klimmend fries, bestaande uit lichtrode bakstenen met daarop decoraties van gele bakstenen, ondersteunt de natuurstenen afdekking van de topgevel. De gevel wordt bekroond door een makelaar, met daarop een smeedijzeren bloemornament.
De twee resteren topgevels zijn één travee breed en hebben de vorm van een tuitgevel. In deze travee zijn op de begane grond dubbele deuren aangebracht en op de eerste verdieping dubbele openslaande deuren achter een balkonhek. De twee pilasters, die deze travee omlijsten gaan in de topgevel over in een rondboog. In het spaarveld is een rondboogvenster aangebracht. De top van de gevel heeft een makelaar, waarboven een natuurstenen gebogen fronton is geplaatst.
De linker zijgevel, begrensd door hoekpilasters, is symmetrisch en bestaat uit twee bouwlagen met een topgevel. De twee vensters in iedere bouwlaag zijn relatief ver naar de buitenzijde geplaatst. Op de overgang van de tweede bouwlaag naar de topgevel bevindt zich in het midden een natuurstenen aanzet van een schoorsteen, die licht risaleert. Gele bakstenen blokken markeren dit vlak. De schoorsteen wordt bekroond door een natuurstenen gebogen fronton. Een klimmend fries, bestaand uit lichtrode baksteen met daarop aangebracht gele bakstenen decoratieve elementen ondersteunt de natuurstenen afdekking van de topgevel. Natuurstenen klauwstukken vormen de overgang van het fries naar de schoorsteen.
De symmetrische rechter zijgevel is vrijwel identiek aan de linker zijgevel met uitzondering van het rookkanaal, die hier over de gehele hoogte van de gevel is aangebracht en op dezelfde wijze als de hoekpilasters is gedecoreerd. Eveneens anders is het klimmend fries, dat hier slechts twee gele in plaats van vier decoratieve elementen kent.
De achtergevel is in 1985 volledigd gewijzigd ten gevolge van de verbouwing tot 29 eengezinswoningen, waardoor deze van ondergeschikt belang is.
Het interieur is bij de verbouw van 1985 eveneens ingrijpend gewijzigd en is van ondergeschikt belang.
Waardering
Het kazernegebouw 'Lodewijk' is van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarde als gaaf onderdeel van een infanteriekazerne, uitgevoerd in een rijk gedetailleerde, eclectische bouwstijl. Het gebouw heeft een grote ensemblewaarde in relatie tot de andere onderdelen van de voormalige Juliana van Stolbergkazerne. het gebouw is tevens van cultuurhistorische waarde als overblijfsel van een belangrijke ontwikkeling binnen de Nederlandse krijgsmacht.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Inleiding
De gefaseerde bouw in de jaren 1889-1893 van het COMPLEX van de INFANTERIEKAZERNE aan de Leusderweg maakte van Amersfoort de grootste garnizoensstad van Nederland. Het complex werd in opdracht van het Ministerie van Oorlog ontworpen door de eerstaanwezend kapitein der genie ir. G. Kleijnhens.
Het complex werd in een eclectische bouwstijl vormgegeven, waarbij invloeden uit de neorenaissance en de neobarok overheersen met baksteenornamentieke details. In de wachthuisjes zijn invloeden van de neobarok aanwezig, zoals de rustica, de geprononceerde cordonlijsten en de segmentvormige frontons.
Het in grondplan rechthoekige complex, in de lengterichting op een noord/oost-zuid/west as gelegen, bevat aan drie zijden vier vrijwel identieke kazernegebouwen. Wachthuisjes en hekwerk scheiden het 450 meter brede en 150 meter diepe terrein af van de Leusderweg.
Eerst waren de kazernes met Romeinse cijfers genummerd, in 1896 werden zij genoemd naar de vier zonen van Juliana van Stolberg, Adolf, Hendrik, Lodewijk en Willem, die in de strijd tegen de Spaanse bezetting gedood waren.
Het complex kwam in 1978 leeg te staan. Verschillende gebouwen werden of waren gesloopt, waaronder het gebouw dat een centrale positie innam in het verlengde van de middenas. Gezocht werd naar een nieuwe bestemming. Na verschillende plannen werd de restauratie en verbouwing onder leiding van de architect M.G. Bakker uitgevoerd en kwam in 1985 gereed. Van de hoofdgebouwen werden alleen de voor- en zijgevels gehandhaafd; in de gebouwen zelf werden 116 koopwoningen en -appartementen ondergebracht. De achtergevel werd gepleisterd van uitbreidingen voorzien. Als gevolg hiervan is de achtergevel van ondergeschikt belang. De linkerhelft van het excercitieterrein werd ingevuld met woningbouw. Ook werden delen van het hekwerk verwijderd.
Omschrijving
Het rechthoekige terrein kent een sterke symmetrie met in het midden aan de Leusderweg de entree met wachthuisjes. Vandaar loopt een laan met bomen naar het noorden, richting de Amersfoortse Berg. Het gebouw dat in het verlengde van deze hoofdas was gelegen is gesloopt. Links en rechts van de plaats van dit gebouw staan de Lodewijk- en Hendrikkazerne, met de voorgevel naar het zuiden gericht. Aan de smalle zijden van het terrein staan haaks hierop de Willemkazerne (westzijde, met de voorgevel naar het oosten gekeerd) en de Adolfkazerne (oostzijde, met de voorgevel naar het westen gekeerd). Het complex bestaat aldus uit de volgende onderdelen:
1. Willemkazerne (1889)
2. Lodewijkkazerne (1890)
3. Adolfkazerne (1891)
4. Hendrikkazerne (1892)
5. Wachthuisjes met hekwerk
Waardering
De voormalige infanteriekazerne is van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarde als goed voorbeeld van een kazernecomplex met een sterke samenhang in opzet en uitgevoerd in een rijk gedetailleerde, eclectische bouwstijl. Het complex is tevens van grote cultuurhistorische waarde als overblijfsel van een belangrijke ontwikkeling binnen de Nederlandse krijgsmacht. Van stedenbouwkundige waarde vanwege de situering van de gebouwen in relatie tot het functionele gebruik van het kazerne-terrein.
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
Kazerne | Verdedigingswerken en militaire gebouwen | Militair verblijfsgebouw | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Graaf Lodewijklaan | 1 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | Ja |
Graaf Lodewijklaan | 3 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 5 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 7 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 9 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 11 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 13 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 15 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 17 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 19 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 21 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 23 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 25 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 27 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 29 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 31 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 33 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 35 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 37 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 39 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 41 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 43 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 45 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 47 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 49 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 51 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 53 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 55 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Graaf Lodewijklaan | 57 | – | 3818 DP | Amersfoort | Leusderkwartier | – | – |
Hoofdcategorie | Subcategorie | Beschrijving | Notitie |
---|---|---|---|
Verdedigingswerken en militaire gebouwen | Militair verblijfsgebouw | – | Infanteriekazerne |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | C | 4971 | – | Amersfoort |
– | C | 4967 | – | Amersfoort |
– | C | 4969 | – | Amersfoort |
– | C | 4978 | – | Amersfoort |
– | C | 4961 | – | Amersfoort |
– | C | 4965 | – | Amersfoort |
– | C | 4985 | – | Amersfoort |
– | C | 4980 | – | Amersfoort |
– | C | 4970 | – | Amersfoort |
– | C | 4963 | – | Amersfoort |
– | C | 4988 | – | Amersfoort |
– | C | 4972 | – | Amersfoort |
– | C | 4981 | – | Amersfoort |
– | C | 4986 | – | Amersfoort |
– | C | 4968 | – | Amersfoort |
– | C | 4973 | – | Amersfoort |
– | C | 4962 | – | Amersfoort |
– | C | 4976 | – | Amersfoort |
– | C | 4966 | – | Amersfoort |
– | C | 4960 | – | Amersfoort |
– | C | 4982 | – | Amersfoort |
– | C | 4975 | – | Amersfoort |
– | C | 4987 | – | Amersfoort |
– | C | 4984 | – | Amersfoort |
– | C | 4983 | – | Amersfoort |
– | C | 4977 | – | Amersfoort |
– | C | 4964 | – | Amersfoort |
– | C | 4974 | – | Amersfoort |
– | C | 4979 | – | Amersfoort |
Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
---|---|---|---|
1890 | 1890 | – | vervaardiging |
1978 | 1985 | – | verbouwing |
Name | Beroep | Notitie |
---|---|---|
Kleijnhens Eerst aanwezend ing der>, A. ; Stad Amersfoort | ingenieur | – |
Ministerie van Defensie (Oorlog) ; Stad Amersfoort | opdrachtgever | – |