Inleiding

WINKELPAND, tegenover de Krommestraat en op een perceel direct tussen de Langestraat en de Achter de Heilige Geest gelegen.

Het pand kreeg een binnenplaats, omdat een venster van het naast gelegen kerkgebouw daglicht moest krijgen. Ter compensatie kon een stuk grond aan de andere zijde worden overgenomen. Dit verklaart de L-vormige plattegrond van het gebouw. Het pand werd in 1894 ontworpen door de Amersfoortse architect H. Kroes in opdracht van H.J. Klein. De winkelpui bestaat uit een grotendeels glazen oppervlak dat zich uitstrekt over twee winkellagen. Het pand werd in 1901 door Fortmann en Hehenkamp, woninginrichters, overgenomen. Het pand is ontworpen in een eclectische bouwstijl, waarin de invloeden van de neorenaissance overheersen.

In 1926 was opnieuw H. Kroes, nu bijgestaan door zijn zoon W.C.A. Kroes, verantwoordelijk voor een verbouwing, waarbij het in 1894 gebouwde achterhuis aan de winkel werd toegevoegd. Een monumentale trap en een groot glas-in-lood venster met invloeden van de Amsterdamse School werden bij deze verbouwing aangebracht.

Omschrijving

Het diepe winkelpand heeft een L-vormige plattegrond, met de voet van de L aan Achter de Heilige Geest. Op deze plattegrond is achtereenvolgens een voorhuis, een (tegenwoordig overdekte) kleine binnenplaats en een achterhuis ontworpen. Het pand bezit drie bouwlagen met een mansardedak, bedekt met blauwe Hollandse pannen.

De symmetrische voorgevel (noordzijde) heeft over de hoogte van twee verdiepingen en over de gehele breedte van de verdieping een rondboog die de winkelpui omlijst. De witbepleisterde geprofileerde boog met sluitsteen steunt op twee bakstenen pilasters, ritmisch onderverdeeld door drie diamantkoppen, die de winkelpui op de begane grond flankeren. De brede glazen winkelpui is onderverdeeld door twee pilastervormige, houten stijlen met classicistische motieven. Aan de rechterzijde bevindt zich een teruggelegen ingangspartij. De oorspronkelijk geheel glazen oppervlakten van de onderpui boven natuurstenen plint en die op de eerste verdieping worden horizontaal onderbroken door geblindeerde bovenlichten met daarop in sierletters aangebracht 'Fortmann en Hehenkamp' en 'Woninginrichters sedert 1901'. Boven de grote boog bevindt zich een in hoofdzaak bakstenen gevel, onderbroken door gepleisterde banden en een driestrooksvenster op de tweede verdieping. De twee gepleisterde banden op de eerste verdieping hebben een raakpunt met de grote boog. De overgang van de eerste naar de tweede verdieping wordt gemarkeerd door een geprofileerde lijst. Op de tweede verdieping zijn vijf banden aangebracht, die worden onderbroken door een rondboogspaarveld. Op het gesloten rondboogvenster van de serliana zijn de letters 'F.&.H.' aangebracht. De vierde en vijfde band raakt de witte stenen van de rondboog. In het midden van de rondboog is een sluitsteen met een hoofd aangebracht. De derde band markeert enerzijds het raamkalf en anderzijds de hoogte van de schouders van de schoudergevel. Op de schouders staan obelisken, die gedraaid zijn ten opzichte van het gevelvlak. Consoles met hoofden dragen de links en rechts in de gevel aangebrachte, prisma-achtige volumes waarop eveneens obelisken zijn geplaatst. De gevel wordt bekroond door een gepleisterd veld, omlijst door pilasters en een fronton, met op het veld een banderol met het jaartal "1895". Op het fronton staat eveneens een obelisk.

De achtergevel, die breder is dan de voorgevel is opgebouwd uit een bakstenen lijstgevel met twee bouwlagen en daarboven een mansardedak. In het midden wordt de lijst onderbroken door een dakkapel, waarin zich een luik met daarboven een hijsbalk bevindt. De dakkapel wordt bekroond door een fronton. De gevel bestond oorspronkelijk uit vier traveeën. Bij de verbouwing in 1926 werden de drie traveeën links vervangen door één groot rondboogvenster met glas-in-lood en daaronder drie smalle vensters. Deze vensters vormen een eenheid door de natuurstenen omlijsting. Het grote rondboogvenster is door twee stijlen in drie verticale stroken onderverdeeld. Het glas-in-lood heeft een abstracte voorstelling en is bijzonder rijk aan kleur. De rechtertravee is behouden, in zoverre dat het venster in de begane grond gewijzigd is in een deur, met bovenlicht. Op de tweede bouwlaag bevindt zich het ongewijzigde tweelichtsvenster met bovenlicht.

Van de linker zijgevel is slechts het achterdeel zichtbaar. Een gesloten bakstenen gevelvlak, slechts door kleine vensters onderbroken.

De rechter zijgevel wordt geheel in beslag genomen door de naast het winkelpand gesitueerde kerk.

In het na 1926 nauwelijks gewijzigde interieur is de trap met het glas-in-loodvenster van betekenis. Detailleringen van de houten balustrade zijn beïnvloed door de vormen van de Amsterdamse School. Op de zolder van het achterdeel nabij het luik bevindt zich een hijsrad.

Waardering

Het winkelpand is van algemeen belang vanwege zijn architectuurhistorische waarde als gaaf voorbeeld van een in eclectische bouwstijl ontworpen winkelpand, waarin de neorenaissance overheerst. Het pand is van ensemblewaarde als beeldbepalend element in de Langestraat. Van stedenbouwkundige waarde vanwege zijn ligging op een T-kruising van straten met, vanuit de Krommestraat gezien, het pand aan het eind.