Wintertuin, Amsterdam
Inleiding
Wintertuin behorende bij het complex Hotel Krasnapolsky, gebouwd in 1879-'80 naar ontwerp van G.B. Salm
Omschrijving
De inpandig gesitueerde Wintertuin is 13.83 meter hoog, heeft een oppervlakte van 487 vierkante meter en wordt gedekt door een glazen kap gedragen door smeedijzeren vakwerkspanten die zijn opgebouwd uit gewalste profielen met gietijzeren ornamenten. De spanten hebben een x-vormig wandstavenpatroon, aangevuld met 'verticale' staven. De bovenrand van de spanten heeft een driehoekige doorsnede; de onderrand is opgebogen. De galerij is door middel van rijk gedecoreerde gietijzeren kolommen aan zich op de muur bevindende consoles bevestigd. Op deze consoles rust tevens de onderrand van het spant. In het midden van elke spant bevinden zich ornamenten met ringen waarop de wapens van de toenmalige provincies zijn aangebracht. De kopse kanten van de Wintertuin zijn voorzien van tympanen met schilderingen van de hand van vader en zoon Tetar van Elven. Op een van deze schilderingen wordt het Amsterdamse stadswapen geflankeerd door de Nederlandse maagd als beschermvrouwe van de Kunsten en de Stedemaagd als schutse van Handel en Nijverheid.
Waardering
De Wintertuin is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische waarde. Eveneens van architectuurhistorische waarde vanwege de bijzondere vormgeving van het interieur. De Wintertuin is bovenal van belang wegens de bouwtechnische zeldzaamheid: het is een van de oudste en meest zeldzame bouwwerken met een smeedijzeren dakconstructie in Nederland. Tot slot van belang als onderdeel van het Krasnapolsky-complex.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Inleiding
Een op het achterterrein aan de Servetsteeg in mei 1879 tot stand gekomen PAKHUIS annex werkgebouw, een in 1879-1880 gerealiseerde inpandig gesitueerde WINTERTUIN met INGANGSPASSAGE aan de Warmoesstraat (ter plekke van het voormalige pand Warmoesstraat 181), en een (ter plekke van de voormalige panden Warmoesstraat 177-179) in 1883 opgetrokken HOTEL-CAFE-RESTAURANT, alle gerealiseerd in opdracht van A.W. Krasnapolsky. Het pakhuis en de Wintertuin met de ingangspassage zijn naar ontwerp van G.B. Salm. De schilderingen in de Wintertuin zijn van vader en zoon Tetar van Elven. Het in oorsprong vier vensterassen brede hotel-café-restaurant - direct links naast de ingangspassage - is naar ontwerp in neo-renaissance van J.F.Henkenhaf en F. Ebert. In 1884 werd dit ter linkerzijde uitgebreid met een travee door het vm. pand Warmoesstraat 175 bij het gebouw te betrekken en de vm. Schoutensteeg te overbouwen met een kopie van de ingangspassage van Salm. Op de begane grond is deze vensteras slechts een travee diep. Aldus verkreeg het gebouw een symmetrische voorgevel. De schilderingen op linnen zijn van A. Graux. Het restaurant op de begane grond werd indertijd de Witte Zaal genoemd. Later kwam hier het vermaarde restaurant Le Reflet d'Or (thans 'Le Reflet'). Het pakhuis annex werkgebouw werd in eerste instantie gebruikt als opslagruimte. Op de begane grond stonden de turbines bestemd voor de gaslampen in de Wintertuin. In 1883 werd het gebouw aan de oostzijde uitgebreid met een ELECTRICITEITSCENTRALE, nadat Krasnapolsky een jaar eerder de NEM had opgericht. Deze centrale was de eerste van Amsterdam en voorzag het gehele gebied rondom de Dam van electriciteit. De architect hiervan is vermoedelijk eveneens G.B. Salm. Alle hierboven genoemde objecten behoren tot het Krasnapolskycomplex dat momenteel nagenoeg het gehele gebied inneemt tussen Dam, Warmoesstraat, Sint Jansstraat, Oude Zijds Voorburgwal en de Damstraat. N.B. De steile kapverdieping van het restaurant is een recente toevoeging(xxd).
Omschrijving
Een in de loop van een aantal jaren tot stand gekomen complex hotel- café-restaurant bestaande uit zowel openbare, representatieve ruimten als utilitaire.
Waardering
Voormalig hotel-café-restaurant met daarachter inpandig gelegen Wintertuin met ingangspassage en pakhuis van algemeen belang vanwege cultuurhistorische waarden als belangrijke exponent van het destijds opkomende hotelwezen. Mede van architectuurhistorische waarde vanwege de bijzondere vormgeving van het interieur. De Wintertuin is bovenal van belang wegens de bouwtechnische zeldzaamheid: het is een van de oudste en meest zeldzame bouwwerken met een glazen kap met smeedijzeren constructie in Nederland. Het pakhuis annex werkgebouw met electriciteitscentrale is van belang omdat dit de eerste centrale in Amsterdam was. Het pakhuis annex werkgebouw is tot slot van bouwtechnisch belang vanwege de gietijzeren constructie.
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
Koffiehuis | Sport, recreatie, vereniging en horeca | Horeca | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Dam | 9 | – | 1012 JS | Amsterdam | – | – | Ja |
Pijlsteeg | 1 | – | 1012 HH | Amsterdam | – | – | – |
Pijlsteeg | 18 | – | 1012 HH | Amsterdam | – | – | – |
Warmoesstraat | 169 | – | 1012 JC | Amsterdam | – | – | – |
Warmoesstraat | 171 | – | 1012 JC | Amsterdam | – | – | – |
Oudezijds Voorburgwal | 228 | – | 1012 GJ | Amsterdam | – | – | – |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | G | 8570 | – | Amsterdam |
Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
---|---|---|---|
1879 | 1880 | – | vervaardiging |