Inleiding:

In twee bouwfasen tot stand gekomen voormalige vrijstaande PASTORIE van de O.L. Vrouw Visitatiekerk. Het gebouw is gelegen aan de westzijde van de noord-zuid lopende Emmastraat. Het pand grenst ter linkerzijde aan de St. Fredericusschool en ter rechterzijde aan de kerk. Het twee traveeën diepe achterste deel van het pand, tot aan het door een trapgevel afgesloten deel, vormt een restant van de in 1847 door de meester-timmerman en aannemer H. Hoorneman uit Elst ontworpen Neo-Classicistische Waterstaatskerk. Het toezicht van overheidswege lag bij de ingenieur van Waterstaat M.H. Conrad.

In de voorgevel van de pastorie naast de lekdorpel van het rechter venster bevindt zich een in hardsteen uitgevoerd stichtingssteentje met de tekst 'F.J.E. Koene 18 28/5 1885'. Sedert de ingebruikname van de in 1926 gebouwde nieuwe, rechts van de kerk gelegen pastorie is het pand is gebruik als klooster van de zusters van de congregatie van Onze Lieve Vrouw. Het pand wordt omgeven door een ruime tuin van de weg gescheiden door een modern ijzeren hekwerk dat een smeedijzeren hekwerk vervangt.

Omschrijving

Het in kruisverband gemetselde pand is gebouwd op een rechthoekige plattegrond en heeft twee bouwlagen onder een samengesteld dak gedekt met gesmoorde verbeterde Hollandse pannen. De hoofdbouwmassa heeft een schilddak met ter hoogte van de trapgevels aangekapte zadeldaken. Boven het uitspringende linkerdeel van de voorgevel is een aangekapt lager schilddak aangebracht. In het rechter daksschild bevinden zich twee bakstenen schoorstenen. In het midden op de nok is een kleine lage schoorsteen aangebracht. Op de nok aan de voorzijde bevindt zich een piron met goudkleurige bol en een latijns kruis die afkomstig zijn van de oude Waterstaatskerk.

Op de nok van het schild van het vooruitspringende deel van de voorgevel is eveneens een piron aangebracht. In het voorschild boven de ingang van het pand bevindt zich een dakkapel onder een met leien gedekt zadeldak met aan de voorzijde een overstekende spits. De dakkapel heeft een vierruits draairaampje. De gevels van het oudste deel worden afgesloten door een gepleisterd fries waarboven een geprofileerde kroonlijst. De gevels van de uitbreiding uit 1885 worden afgesloten door een architraaflijst in rode profielsteen waarboven zich een door kwartholle profielstenen gedragen bakgoot bevindt.

Asymmetrisch ingedeelde VOORGEVEL van drie traveeën. Onder de vensters van de verdieping is een in profielsteen uitgevoerde waterlijst aangebracht. Ter weerszijden van de venster bevinden zich fraaie smeedijzeren muurankers. De brede linker travee springt naar voren. De in de middentravee gelegen ingang heeft een in de oksel tussen beide geveldelen gelegen uitpandig portiek met twee door spitsbogen afgesloten en van in rode geprofileerde verblendsteen omlijstingen voorziene openingen met op de hoek een steunbeer met waterspuwer. De bovenzijde van het portiek fungeert als balkon en heeft een gemetselde balustrade met blinde door segmentboogjes afgesloten verdiept liggende velden op de hoek bevindt zich boven de steunbeer een overhoeks geplaatste kolom die afgesloten wordt door een gepleisterde spits. Het portiek heeft inwendig een in gele baksteen uitgevoerd kruisribgewelf waarvan de ribben rusten op bewerkte kraagsteentjes. De entree bevindt zich in een door een spitsboog afgesloten muuropening en bestaat uit een door een korfboog afgesloten paneeldeur met twee smeedijzeren roosters en een spitsboogvormig driedelig bovenlicht met kathedraalglas.

De verdieping bezit hier vermoedelijk een door een blind segmentboogje afgesloten T-schuifraam met een tweeruits bovenlicht. De linkertravee heeft op de begane grond een door een blinde korfboog afgesloten kruisvenster, op de verdieping een door een blind segmentboogje afgesloten kruisvenster. In de korte zijde bevindt zich vermoedelijk een balkondeur met een enkelruits bovenlicht afgesloten door een blind segmentboogje. De rechter travee bezit zowel op de begane grond als de verdieping een T-schuifraam met tweeruits bovenlicht (op de parterre afgesloten door een blinde korfboog en op verdieping door een blind segmentboogje).

Asymmetrisch ingedeelde LINKER ZIJGEEVEL waarvan het middendeel door een trapgevel wordt afgesloten. Het twee traveeën brede geveldeel links vormt een restant van de pastorie uit 1847. De linker travee heeft op de begane grond een venster met een zesruits schuifraam (volgens de bouwtekening bevonden zich hier oorspronkelijk dubbele openslaande deuren). Op de verdieping een venster voorzien van een tot een stolpraam met een tweeruits bovenlicht gewijzigd zesruits schuifraam. De rechtertravee heeft op de begane grond dubbele openslaande tuindeuren waarbij iedere deur twee ruiten en een houten onderpaneel bevat. Boven de deur een tweeruits bovenlicht. De verdieping bezit een venster voorzien van een tot een stolpraam met tweeruits bovenlicht gewijzigd zesruits schuifraam. De linker travee heeft een vernieuwde deur waarboven een tweeruits bovenlicht. De verdieping bezit een venster met zesruits schuifraam.

Het door een trapgevel afgesloten licht risalerende middelste geveldeel heeft een symmetrische indeling en is twee traveeën breed. De trappen van de gevel zijn voorzien van ezelsruggen. De linker en de rechter travee hebben ieder op de begane grond dubbele openslaande tuindeuren met glasruiten en houten onderpanelen afgesloten waarboven een blinde korfboog. De verdieping bezit twee door blinde rondbogen afgesloten vensters die voorzien zijn van stolpramen met tweeruits bovenlichten. In de topgevel bevindt zich een door een blinde rondboog afgesloten vierruits stolpraam met een tweeruits bovenlicht.

Het terugliggende rechtergeveldeel heeft twee traveeën waarbij de linkertravee een uitgemetseld breed schoorsteenkanaal heeft voorzien van een moderne afsluiting. De schoorsteen is boven de daklijst waarschijnlijk deels afgebroken. Boven in het schoorsteenkanaal is in groene geglazuurde steen enige decoratie aangebracht.

De symmetrisch ingedeelde ACHTERGEVEL bezit twee traveeën en heeft op de hoeken vlakke pilasters. De vensters worden afgesloten door een anderhalfsteens strek. De linkertravee heeft op de begane grond een venster met een zesruits schuifraam en op de verdieping een venster met een tot een stolpraam met een tweeruits bovenlicht gewijzigd zesruits schuifraam. De rechtertravee bezit op de begane grond een venster met een vierruits stolpraam met een tweeruits bovenlicht (oorspronkelijk een zesruits schuifraam) en op de verdieping een venster met een zesruits schuifraam. Het raam op de begane grond bevatte blijkens de bouwtekening oorspronkelijk dubbele tuindeuren.

Asymmetrisch ingedeelde RECHTER ZIJGEVEL waarvan het middendeel door een trapgevel wordt afgesloten. Het brede linkergeveldeel bevat drie kleine over de gevel verspreide toiletraampjes. De verdieping heeft rechts een groot door een segmentboogje afgesloten venster ter verlichting van het trappenhuis met drie gekoppelde, elk door segmentboogjes afgesloten ramen. De ramen worden gescheiden door twee stijlen in rode verblendsteen die voorzien zijn van een kwartholle profilering en verbonden worden door smeedijzeren brugstaven. De dagkanten alsmede de boogjes zijn eveneens in rode verblendsteen uitgevoerd. De ramen zijn voorzien transparant glas-in-lood. Het venster heeft een brede gemetselde afzaat. Het door een trapgevel afgesloten licht risalerende middelste geveldeel heeft een symmetrische indeling en is twee traveen breed. De trappen van de gevel zijn voorzien van ezelsruggen. De linker- en de rechter travee hebben ieder op de begane en de verdieping een door een strek gesloten venster voorzien van een stolpraam met een tweeruits bovenlicht. In de topgevel bevindt zich een door een blinde rondboog afgesloten vierruits stolpraam met een tweeruits bovenlicht. Het twee traveeën brede geveldeel rechts dat het restant vormt van de van de pastorie uit 1847 heeft tegen de rechtertravee een schuurtje uit 1885 onder een zadeldak. De zijgevels van het schuurtje worden beëindigd door halve trapegevels waarbij de trappen afgedekt worden door in rode verblendsteen uitgevoerde ezelsruggen. In de linkerzijgevel van het schuurtje is een smalle lichtspleet aangebracht terwijl zich in de rechterzijgevel, een klein vierkant vierruits raampje bevindt. In de voorzijde een opgeklampte deur. Boven het schuurtje heeft de verdieping een gedeeltelijk dichtgezet venster waarin een tweeruits bovenlicht. De linker travee heeft een vernieuwde deur waarboven een tweeruits bovenlicht. De verdieping bezit een venster met zesruits schuifraam.

Het INTERIEUR bevat nog enige waardevolle elementen zoals een fraai trappenhuis. Verder zijn er nog schuifdeuren tussen de kamers en suite die links van de centrale gang liggen waarbij tevens de plafonds nog een sobere stucdecoratie hebben en een zwartmarmeren schoorsteenmantel. Het oudste deel van het pand heeft nog op de oorspronkelijke plaats een gang en een smal trappenhuis.

Waardering

Architectuurhistorische waarden:

- De pastorie is van belang vanwege de hoogwaardige esthetische kwaliteiten van het ontwerp zoals deze tot uitdrukking komen in de (gaaf bewaarde) hoofdvorm, de bijzondere detaillering en het materiaalgebruik. Het voorste deel van het pand dateert uit 1885; het achterste deel dateert uit 1847 en vormt een restant van de Waterstaatskerk. Ondanks de niet oorspronkelijke combinatie van twee bouwfasen en twee bouwstijlen vormt het pand een bijzonder gaaf bewaard voorbeeld van een in Neo-Gothische stijl, met enige Neo-Renaissance elementen) gebouwde pastorie.

- De pastorie is van belang vanwege de plaats die het gebouw inneemt in het oeuvre van de architect J.W. Boerbooms. De pastorie en kerk vormen het begin van een nieuwe fase in het werk van deze architect.

Stedenbouwkundige waarden:

- De pastorie is van belang vanwege de historische en stilistische samenhang met de O.L. Vrouw Visitatie kerk. Het pand vormt samen met de naastgelegen kerk en de pastorie een beeldbepalend element in de Emmastraat en is als complex van bijzondere betekenis voor het aanzien van Velp.

Cultuurhistorische waarden:

- De pastorie is van belang vanwege de betekenis voor de katholieke gemeenschap in Velp en de gemeente Rheden en als onderdeel van de religieuze geschiedenis van Velp.