HISTORISCHE BUITENPLAATS WIJENBURG

Omschrijving complex:

De historische buitenplaats Wijenburg ligt aan de oostkant van het dorpje Echteld, tegenover de kerk. De plaats bestaat uit een kasteel op een aan drie zijden omgracht terrein - aan de zijde van het voorplein is de gracht in de 19de eeuw gedempt - en een zeer bescheiden -zowel qua oppervlak als ontwerp - parkje in landschappelijke stijl waarin het bouwhuis en de (voormalige) moestuin zijn gesitueerd. De historische buitenplaats Wijenburg bestaat uit de volgende onderdelen: KASTEEL (1), PARKAANLEG (2), BOUWHUIS (3) en BRUG (4).

De vroegste vermelding van 'Echtelde' dateert van 1178; sprake van een versterkt huis is er in 1271 toen een jonkvrouwe van Echteld huwde met Jordaen van Wijhe en daardoor Echteld in de familie inbracht. Tot 1751 zou Echteld in bezit van de Van Wijhe's blijven. Het slot 'Wijenburg' werd omstreeks 1482 belegerd en ingenomen door aartshertog Maximiliaan van Bourgondië. De heer van Echteld, Otto van Wijhe kon zich in 1492 vrijkopen. Bij die gelegenheid werd het goed omschreven als 'huys met den voorgeborcht, bongert ende cingelgrave'. In 1751 vererfde het goed naar het geslacht Van Wassenaer, van wie het in 1817 overging naar het geslacht Van Balveren. Zij hebben het huis tot 1928 bewoond. In 1928 kocht mr. B.F. baron van Verschuer de Wijenburg - zijn moeder was een Van Balveren - . Door oorlogshandelingen is het huis sterk vervallen geraakt. In 1956 is het aan de Stichting Vrienden der Geldersche Kasteelen overgedragen. De Stichting heeft het huis tussen 1957 en 1966 laten restaureren. Thans is er een restaurant in gevestigd.

Het kasteel is thans aan drie zijden door een brede gracht omgeven. Ten tijde van de kadastrale minuut, ca 1830 was de gracht nog rondom gesloten. Een tweede omgrachting omkaderde een trapeziumvormig terrein waarbinnen het voorplein en de beide bouwhuizen lagen. Omstreeks 1830 blijkt die buitenomgrachting te zijn gedempt aan de oostkant. Deze situatie zou niet wezenlijk veranderen. In de 18de en 19de eeuw stonden op het voorplein twee bouwhuizen. Alleen het oostelijke bouwhuis bestaat nog. Omstreeks 1850 (TMK) blijkt het grachtdeel voor de ingang van het kasteel door een dam te zijn vervangen. Een landschappelijk aanleg aan de noord en oostkant van het kasteel is voor het eerst te zien op de topografische kaart van 1887. Dit parkje ligt evenals het bouwhuis op het terrein tussen de brede kasteelgracht en de slechts ten dele nog bestaande, smalle buitengracht. Het parkdeel ten zuidoosten van het kasteel is in de jaren 60 van de 20ste eeuw geheel opnieuw ingeplant; verder is er nog enig oud opgaand hout. Via de oprijlaan die langs de noordwest arm van de buitengracht loopt, komt men via een haakse hoek over de bakstenen brug op het nieuw ingerichte voorplein. Aan de oostzijde ervan ligt het bouwhuis. Het noordoostelijke terreindeel, vroeger de moestuin, is ingeplant met een productieboomgaard.

Het complex wordt aan de westzijde begrensd door de dorpsbebouwing en voor de rest door productieboomgaarden van het eigen landgoed. Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding der onderdelen aangegeven.

Waardering. De historische buitenplaats Wijenburg is van algemeen cultuurhistorisch belang

- wegens de grote mate van gaafheid van de hoofdstructuur en de duidelijke twee-éénheid van kasteel met dorp (met name de kerk), zowel in cultuurhistorisch als landschappelijk-visueel opzicht;

- het kasteel is een goed voorbeeld van een klein versterkt huis.