Waaldijk 49, Nijmegen
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Onderdeel 2
Omschrijving
HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de buitenplaats Oosterhout.
De aanleg rondom het huis Oosterhout is vanaf de bouw van het huis in circa 1850 tot stand gekomen en is thans nog gaaf aanwezig. De rechte toegangsweg met originele bestrating loopt vanaf de Groenestraat. Op een Topografische Militaire Kaart (TMK) uit 1887 wordt het huis omringd door (wandel)bos, boomgaarden en weilanden. Tussen 1887 en 1903 is het goed verder verfraaid met een sterrenbos en een brede (zicht)laan, die vanaf de dijk loodrecht op de as van de achtergevel van het huis is geprojecteerd. Deze laan maakt enkele honderden meters voor het huis een haakse hoek en voert langs de zijgevel naar de hoofdingang aan de noordzijde. Vanaf de achterzijde van het huis loopt een fraai zicht over de verdiept liggende, iets glooiende open ruimte dat door bossen wordt omzoomd met de zichtlaan als enige uitsparing. Op het grasveld staat een rode beuk, enkele magnolia's en taxus. Rechts van de laan ligt het sterrenbos, als laat 19de-eeuws neoformeel element. Het stervormige lanenpatroon (in aanleg acht lanen) komt samen bij een heuveltje. Aan de oostzijde grenst het sterrenbos aan weilanden, alwaar aansluitend op de oost-west as een oude kweldijk met laanbeplanting loopt, deze komt voor op oude kaarten en is mogelijk een laatste restant van de verbindingslaan tussen het voormalige huis Oosterhout en Waaijestein. Direct terzijde van het huis was, tussen twee tuinmuren, de moestuin annex boomgaard gesitueerd waarvan thans een deel bewaard is gebleven. Het andere deel, tussen de tuinmuur en een beukenhaag, heeft in de jaren dertig van de twintigste eeuw een aanleg gekregen bestaande uit vakken van buxus, ontworpen door de tuinarchitect Mien Ruys. In deze periode is ook de gravel tennisbaan gerealiseerd. Aan de oostkant van het huis ligt een pinetum en een jachtbosje, aan de westkant een wandelbos met eiken en beuken.
Waardering
De HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de buitenplaats is van algemeen belang:
- vanwege de ouderdom;
- vanwege de historische tuin- en parkaanleg, die in de tweede helft van de 19de eeuw tot stand gekomen is en uit verschillende elementen bestaat: kleinschalige aanleg in landschapsstijl, wandelbos, sterrenbos, pinetum, moestuin;
- vanwege de kleinschalige tuinaanleg uit circa 1935 naar ontwerp van tuinarchitecte Mien Ruys;
- vanwege de functioneel-ruimtelijke samenhang met de andere onderdelen van de buitenplaats.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Omschrijving van het complex
In structuur en deels in detail gaaf bewaarde HISTORISCHE BUITENPLAATS OOSTERHOUT met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), TUINMUREN (3), PRIEEL (4), KOETSHUIS ANNEX STAL (5A) met SCHUUR (5B) en PAARDENSTAL (5C), DIENSTWONING (6), BOERDERIJ (7A) met TWEE SCHUREN (7B en 7C).
Aan de dijk van Oosterhout naar Nijmegen ligt de historische buitenplaats Oosterhout, gesticht in de veertiende eeuw als omgracht kasteel genaamd Notenstein door de heren van Bronckhorst. In 1627 vererfde het goed naar de familie Van Hackfort. Op een rivierkaart uit 1620 staat het huis Oosterhout getekend, net naast de dijk gelegen ter plaatste van de kruising Groenestraat en Waaldijk. Ten oosten van dit goed werd door een lid van het geslacht Van Hackfort in de derde kwart van de zeventiende eeuw het huis Waaijestein gesticht, beide huizen waren middels een allee met elkaar verbonden zoals een kaart uit 1809 toont. Bij een dijkdoorbraak in 1809 werden beide huizen verwoest, waarna huis Oosterhout op dezelfde plaats werd herbouwd en vervolgens nogmaals bij een overstroming in 1820 verwoest.
In circa 1850 liet Theodorus van Scherpenzeel, iets ten noordoosten van de oude bouwplaats, het huidige huis bouwen dat in de loop van de negentiende eeuw met bijgebouwen (koetshuis, koetsierswoning) is uitgebreid; ook de aanleg in landschapsstijl is waarschijnlijk in deze periode uitgevoerd. In het derde kwart van de negentiende eeuw kwam Oosterhout in handen van familie Van Boetzelaer, die het huis en de aanleg verder verfraaide. Het huis onderging in circa 1930 een ingrijpende verbouwing; in dezelfde periode werd een kleinschalige tuinaanleg, ontworpen door tuinarchitecte Mien Ruys, gerealiseerd.
Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. De omgrenzing wordt bepaald door de Waaldijk (zuid) en de Van Boetzelaerstraat (noord), de Groenestraat (west) en de gemeentegrens met Elst aan de oostzijde.
Waardering
De HISTORISCHE BUITENPLAATS OOSTERHOUT is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang:
- vanwege de ouderdom;
- vanwege het in neoclassicistische stijl opgetrokken hoofdgebouw, dat samen met de overige gebouwde opstallen een gaaf bewaard, karakteristiek ensemble van 19de-eeuwse buitenplaats-architectuur vormt;
- vanwege de 19de-eeuwse aanleg in landschapsstijl (wandelbos) met neoformele elementen (sterrenbos);
- vanwege de visuele samenhang tussen de complexonderdelen.
Eigenschappen
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Historische aanleg | Kastelen, landhuizen en parken | Tuin, park en plantsoen | oorspronkelijke functie | Ja |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Waaldijk | 49 | – | 6515 JA | Nijmegen | – | BY | Ja |
| Hoofdcategorie | Subcategorie | Beschrijving | Notitie |
|---|---|---|---|
| Kastelen, landhuizen en parken | Tuin, park en plantsoen | – | Landschappelijke tuin |
| Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
|---|---|---|---|---|
| – | D | 217 | – | Nijmegen |
| – | D | 3246 | – | Nijmegen |
| – | D | 3245 | – | Nijmegen |
| – | D | 3295 | – | Nijmegen |
| – | D | 3244 | – | Nijmegen |
| – | D | 2202 | – | Nijmegen |
| – | D | 3243 | – | Nijmegen |
| Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
|---|---|---|---|
| 1850 | 1850 | – | vervaardiging |