Inleiding

GEMEENTEHUIS met ingebouwde conciërgewoning gebouwd in 1938 door gemeente-architect J. Tuinhof in Interbellum-architectuur. In 1980 werd aan de linkerzijde een nieuw volume aangebouwd en werd de plattegrond deels gewijzigd. In 1984 werd de burgemeesterskamer geheel opnieuw ingericht. Het pand doet nu dienst als kantoor voor Herinrichting van de gemeente Pekela. De aanbouw uit 1980 komt wegens te weinig architectonische kwaliteit niet voor bescherming van rijkswege in aanmerking.

Het gemeentehuis is prominent gelegen in het centrum aan het lint langs het Pekeler Hoofddiep. Aan de voorzijde wordt het gemeentehuis van de openbare weg gescheiden door een OORLOGSMONUMENT, ontworpen door beeldhouwer F.H. Hoevenagel uit Oosterbeek. Het monument werd op 31 augustus 1949 onthuld. Het in brons gegoten monument, met aan weerszijden een gemetseld muurtje, stelt een vrouwenfiguur voor. In de hand draagt zij een helm als aandenken aan haar gesneuvelde man, terwijl zij in de andere hand een palmtak draagt waarmee ze moedig voorwaarts gaat. Onder het beeld is een kruis en een Davidsster aangebracht waaronder de woorden `Duur en kostbaar is de Vrijheid'.

Omschrijving

GEMEENTEHUIS bestaande uit een rechthoekig hoofdvolume met aan de achterzijde een langwerpige vleugel waarin op de eerste verdieping de conciërgewoning. Op de grens van het hoofdvolume en vleugel staat een toren op vierkante plattegrond.

Het twee verdiepingen hoge, deels onderkelderde GEMEENTEHUIS op T-vormige plattegrond is opgetrokken in een bruingele baksteen en wordt gedekt door een overkragende samengestelde kap waarop zwarte opnieuw verbeterde Hollandse pannen; twee gemetselde schoorstenen; houten goot; beschoten dakkapel onder plat overkragend dak aan de noordwestzijde met twee vensters, aan de zuidwestzijde met drie vensters, twee driehoekige dakkapellen waarin een driehoekig venster aan de zuidwestzijde; vlechtwerk in de topgevels. De gevels worden geleed door zesruits vensters waarin deels glas-in-lood, met zwarte tegels als onderdorpel; op de eerste verdieping vensters onder een betonlatei.

De entree onder betonnen luifel bevindt zich in de risalerende topgevel van de voorgevel (zuidoostzijde) en bestaat uit twee spitsboogvormige houten deuren onder rollaag waarin gekleurd glas-in-lood met aan weerszijden een staand vierruits venster waarin gekleurd glas-in-lood; vier treden hoge granieten stoep met aan weerszijden een gemetselde bloembak; rechts van de entree een granieten brievenbus. In de uitkragende verdieping boven de entree het gemeentewapen waarboven een loggia met gemetselde borstwering afgezet met zwarte tegels; gevel rustend op vierkante gemetselde pijlers; twee stalen balkondeuren waarin glas met zijlichten; rode tegelvloer. In de top een staand drieruits venster. Aan de linkerzijde van het risaliet een gemetselde bloembak en tien zesruits vensters (waarvan twee met glas-in-lood); tussen de verdiepingen in smeedijzeren letters `RAADHUIS'. Aan de rechterzijde van het risaliet vier zesruits vensters (waarvan twee met glas-in-lood); op de hoek een gemetselde bloembak.

Aan de zuidwestgevel van het hoofdvolume en deels van het langwerpige volume bevindt zich een niet-originele aanbouw (niet beschermd). In de zuidwestgevel van het hoofdvolume vier zesruits vensters, waarboven twee drieruits vensters waarin glas-in-lood en twee zesruits vensters en waaronder twee drieruits keldervensters in een gemetselde koekoek en een gemetselde bloembak.

In de zuidwestgevel van het langwerpige volume aan de linkerzijde een niet-origineel zesruits venster (oorspronkelijk deur) waarvoor een twee treden hoge gemetselde stoep, zes vijfruits vensters onder één betonlatei waarboven een zesruits venster en twee liggende vensters met drieruits zijlichten; aan de rechterzijde negen zesruits vensters. In de achtergevel (noordwestzijde) van het hoofdvolume een rechthoekig erker onder plat dak waarin drie zesruits vensters, waarvoor gemetselde bloembakken en waarboven twee drieruits vensters met glas-in-lood.

In de achtergevel van het langwerpige volume vier zesruits vensters waarboven twee zesruits vensters en een loggia met gemetselde borstwering afgezet met zwarte tegels; gevel rustend op vierkante gemetselde pijlers; enkele en dubbele stalen balkondeuren onder rollaag.

In de risalerende topgevel van het hoofdvolume aan de noordoostzijde een niet-originele entree en twee staande vensters met roedenverdeling, waaronder een dichtgemetseld keldervenster en waarboven vier staande vensters met roedenverdeling waarin gekleurd glas-in-lood. In de top een staand drieruits vensters. In de rechter zijgevel van het hoekrisaliet een staand venster met roedenverdeling waarin gekleurd glas-in-lood. Aan de linkerzijde van het risaliet twee zesruits vensters (waarvan één met glas-in-lood) en twee drieruits vensters; gemetselde bloembak aan de voorzijde. Aan de rechterzijde van het hoofdvolume bevindt zich de hoge toren onder zadeldak bekroond met een ijzeren windwijzer; aan elke zijde twee staande roosters onder rollaag en een uurwerk (uitgezonderd de achtergevel) waarboven galmgaten. In de top van de voor- en achtergevel een staand vierruits venster. Aan de noordoostzijde van de toren een inpandige houten deur met roedenverdeling en glas-in-lood onder een betonnen luifel waarvoor een drie treden hoge granieten stoep; in de linkerzijde van het portiek een zesruits venster onder rollaag. In de achtergevel van de toren drie staande vensters en vier staande vierruits vensters. Aan de noordoostzijde van de toren is een muur aangebouwd waarin een spitsboogvormige poort, die toegang verleent tot het langwerpige volume. In het linker geveldeel aan de noordoostzijde van het langwerpige volume zes zesruits vensters waarin glas-in-lood en vier drieruits vensters. Centraal twee zesruits vensters waarboven een balkon met gemetselde borstwering afgezet met zwarte tegels; stalen deur met bovenlicht en een samengesteld tweedelig vierruits venster. In het terugspringende rechter geveldeel een niet-origineel venster (oorspronkelijk deur) met glas-in-lood in het bovenlicht en een houten deur met zowel in het bovenlicht als in het drieruits zijlicht glas-in-lood, alle onder één betonnen luifel; twee treden hoge gemetselde stoep met aan de rechterzijde een gemetseld muurtje. Boven de entrees vier staande tweedelige vensters waarvan twee met glas-in-lood en een staand venster met roedenverdeling en glas-in-lood. Aan de rechterzijde van dit geveldeel twee zesruits vensters waarvan één met glas-in-lood en een gemetselde muur waarin een houten deur die toegang verleent tot de achterzijde van het gebouw en aan de rechterzijde vierkante pijlers waartussen een ijzeren hekwerk.

In het INTERIEUR zijn ondermeer van belang: in de hal de marmeren gevelsteen waarin onder andere het bouwjaar 1938 en de naam J. Tuinhof, gemeentearchitect, de tegelvloer en de houten tochtdeuren met roedenverdeling, in de tochthal de dubbele houten tochtdeuren met roedenverdeling en zijlichten waarin glas-in-lood en de tegelvloer, in de toren het mechanische uurwerk.

Waardering

Gemeentehuis met oorlogsmonument van algemeen belang vanwege architectuur- en cultuurhistorische waarde:

- als voorbeeld van een gemeentehuis uit 1938 in de provincie Groningen in Interbellum-architectuur

- vanwege de opvallende vormgeving en detaillering

- vanwege de vrij hoge mate van gaafheid van zowel exterieur als delen van het interieur

- vanwege de beeldbepalende ligging in het centrum aan het lint van Nieuwe Pekela