Inleiding

CAFÉ Trianon, voorheen bekend als café Buitenlust of café Cornelissen, is gebouwd in 1910 door P.G. Buskens (*1873) in een stijl die Art Nouveau-invloeden vertoont in opdracht van de Amersfoortse Phoenixbrouwerij. Het naastgelegen pand, Berg en Dalseweg 31, werd tegelijkertijd verbouwd en kreeg hierbij een nieuwe voorgevel. De voorgevels van Berg en Dalseweg 31 en van het café (nr. 33) vertonen overeenkomst in de detaillering bijvoorbeeld bij de beëindiging van de gevels en bij de bakgoten. Beide panden maakten deel uit van het Depot van de Amersfoortse Phoenixbrouwerij, dat bestond uit een slijterij met bovenwoning (nr. 31), een café en een bottelarij (nr. 33). Achter de panden was een open ruimte met een pakhuis, waarin tevens een bierkelder en drie paardenstallen waren ondergebracht. Het pakhuis, thans woonhuis, ligt aan de Ten Hoetstraat. Ook de slijterij is thans een woonhuis. De bottelarij is naar achteren uitgebreid en fungeert thans als feestzaal. Alleen het café valt onder rijksbescherming. Het café is tegen het naastgelegen pand gebouwd, waarbij de veranda ook gedeeltelijk vóór dit buurpand staat. Rechts van het café bevindt zich een recent gemoderniseerde poort. Het café is gelegen in de noordoostelijke gevelwand van de Berg en Dalseweg, de oude uitvalsweg naar het rond 1900 zeer populaire toeristenoord Berg en Dal, die is opgenomen in het laat 19de-eeuwse uitbreidingsplan van Bert Brouwer. Het café heeft een veranda en een terras.

Omschrijving

Het CAFÉ heeft een grondplan in de vorm van een parallellogram en één bouwlaag onder een plat dak met bitumineuze dakbedekking. Midden op het dak staat een vierkante houten lantaarn met een plat dak en bitumineuze dakbedekking. De lantaarn heeft aan alle vier de zijden vijf ramen en wordt aan de bovenzijde afgesloten door een bakgoot op klossen. Aan de rechterzijde komt een deel van de voorgevel boven het dak uit in de vorm van drie doorgestoken lisenen van verschillende hoogte. De lisenen zijn wit gepleisterd en worden afgesloten met een ezelsrug van rode verblendsteen. De stenen hekpijler rechts van de poort is op dezelfde wijze gedetailleerd. Vóór op het dak, boven de veranda, staat een geornamenteerde smeedijzeren stellage waarin een schild met de naam 'TRIANON' is verwerkt. De stellage is bevestigd aan de doorgestoken lisenen en aan de gevel van het naastgelegen pand.

De symmetrisch ingedeelde VOORGEVEL is wit gepleisterd, heeft een grijs geschilderde plint en grijs geschilderde sierbanden van verblendsteen. De voorgevel telt drie traveeën en heeft drie grote openingen. In het midden bevindt zich een glasdeur met zijlichten, die aan weerszijden wordt geflankeerd door een venster met een groot middenraam en smallere zijlichten. Deur en vensters hebben een vijfdelig bovenlicht met glas-in-lood. De houten deur- en raamstijlen zijn bewerkt. In de buitenhoeken van de bovenlichten zijn consoles aangebracht.

De houten veranda beslaat vrijwel de gehele breedte van de voorgevel en heeft aan de voorzijde drie openingen, gescheiden door vier bewerkte houten stijlen op hardstenen neuten. In de bovenhoeken van de openingen zijn houten consoles aangebracht. Iedere opening heeft een driedelig houten bovenlicht met drie ramen, die oorspronkelijk waren gevuld met glas-in-lood en nu met kathedraalglas. De zijgevels van de veranda hebben op een borstwering van baksteen twee vensters met glas-in-loodramen en twee bovenlichten. De veranda wordt afgesloten met een hoofdgestel, dat bestaat uit een architraaflijst, een vlak fries met een fronton boven de middentravee en een kroonlijst op consoles met guttae. De veranda heeft een vloer van beton, die wordt begrensd door een hardstenen band.

De RECHTER ZIJGEVEL is gepleisterd en heeft een vijfdelig venster met bewerkte houten stijlen.

De ACHTERGEVEL is ingebouwd.

Het INTERIEUR van het café is grotendeels bewaard gebleven. De plattegrond heeft binnen de vorm van een parallellogram, waarvan de scherpe linker hoek aan de achterzijde is afgeschuind. In de op deze wijze ontstane hoek in de linker wand bevindt zich het buffet. Tegenover het buffet bevindt zich aan de rechterzijde een soortgelijke hoek of nis. De ruimte wordt overspannen door gepleisterde stalen I-balken, die rusten op gepleisterde staanders. De balken en de staanders zijn voorzien van in het pleisterwerk getrokken groeven. In de hoeken tussen dragers en liggers zijn consoles aangebracht. De wanden zijn voorzien van een houten paneellambrizering met een eenvoudig gesneden motief van een driehoekje met drie puntjes. Dit motief keert terug bij de buffetkast achter de tap en bij de paneeldeuren en hun vlakke omlijstingen. Het gepleisterde plafond heeft in het midden een vierkante opening, waardoor men in de lantaarn kijkt. In de vakken tussen de liggers zijn geornamenteerde, gepleisterde rozetten aangebracht met aansluitingen voor gaslampen.

Waardering CAFÉ uit 1910.

- Van architectuurhistorische waarde als goed en gaaf voorbeeld van een café in een stijl, die Art Nouveau-invloeden vertoont met esthetische kwaliteiten in het ontwerp zoals goede verhoudingen en een bijzondere detaillering.

- Van stedenbouwkundige waarde als voorbeeld van een vroeg 20ste-eeuwse uitspanning of café aan een uitvalsweg met laat 19de-eeuwse en vroeg 20ste-eeuwse bebouwing, die deel uit maakt van het laat 19de-eeuwse uitbreidingsplan van Bert Brouwer.

- Van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een culturele ontwikkeling nl. het bouwen van café's en uitspanningen met een veranda, rond 1900 een kenmerkende vorm voor een rustplaats langs een uitvalsweg.