Inleiding

In de trant van de verstrakte Amsterdamse School ontworpen WOON/WINKELBLOK met BINNENTUIN, bestaande uit 122 woningen en 12 winkels, in de jaren 1920 - 1923 gebouwd voor woningbouwvereniging 'De Samenwerking' naar ontwerp van J.C. Van Epen. Het bouwblok is een onderdeel van het woningbouwcomplex rond de Harmoniehof. Het blokdeel is gelegen in de noord-oostelijke hoek van het complex-terrein op een haakvormige plattegrond en heeft een toren op de noord-oostelijke hoek. In de noordelijke en zuidelijke wand bevindt zich een rondboogvormige poort naar de - deels gemeenschappelijke - binnentuin.

Omschrijving

Vijflaags WOON/WINKELBLOK met etagewoningen en aan de noord- en oostzijde winkels, opgetrokken in rood/grauw kruisverband onder een plat dak op een langgerekte haakvormige plattegrond met teruggerooid deel tegenover de Cornelis van der Lindenstraat. De gevels zijn niet alleen plastisch geleed door een verspringende rooilijn, maar ook door driezijdige erkers -in het geval van ondersteuning rustende op betonnen afgeschuinde consoles- en buitentrappen (alleen in de Gerard Terborgstraat). De woningen met winkels aan de Roelof Hartstraat en de hoek van de Hobbemakade zijn hoger opgetrokken waarbij de zolderverdieping tot een zelfstandige vijfde woonlaag is uitgebouwd. De toren op de afgeschuinde hoek van de Roelof Hartstraat en de Hobbemakade telt zes bouwlagen. De lange gevel aan de Roelof Hartstraat (N) telt 29 vensterassen, de korte gevel aan de Hobbemakade (O) 18 en de lange gevel aan de Gerard Terborgstraat (Z) 66. De rechte vensters zijn van gelijke hoogte en van ongelijke breedte, al dan niet gekoppeld per twee, drie of vier vensters, alle met dezelfde proportionering van het raamhout, in oorsprong met roedenverdeling. De trappenhuizen worden verlicht door (puntige), staande vensterstroken met horizontale onderverdeling. De zolderlaag heeft kleinere vierkante vensters met telkens in het midden een zeszijdig draaivenster onder een hijsbalk. Plint en kozijnen alsmede de laag onder de dakrand zijn voorzien van steens rollagen. De deuren hebben sierroosters voor het venster. De brievenbussen zijn in hardsteen uitgevoerd.

De octogonale hoektoren aan de Hobbemakade en de Roelof Hartstraat heeft een deur naar het afgeschuinde balkon op de eerste verdieping en een hoge smalle vensterstrook over meer verdiepingen in het trappenhuis. De teruggerooide, hoektoren wordt bekroond door een veranda met plat, octogonaal dak.

De winkel op de noord-oost hoek heeft grote vensters en winkeldeuren tussen afgerond, uitspringend metselwerk in oorsprong van een rood paarse baksteen. De andere winkels in de Roelof Hartstraat hebben de winkeldeuren aan weerszijden van een paneeldeur. De overige huisdeuren zijn paarsgewijs gekoppeld. Zowel de winkels als de woningen hebben een granieten plint. In de portieken liggen rode tegels in een zwarte rand, van het trottoir afgescheiden door een granieten band. Ook hier zijn de portieken geaccentueerd door afgerond, uitspringend metselwerk. Een vijftal winkels en een veertiental voordeuren heeft in de bovenlichten het oorspronkelijk glas-in-lood. Boven de portieken bevinden zich de vensterstroken van de trappenhuizen met aan weerszijden, in drie oplopende trappen, overhoeks uitgemetselde geveldelen, die de daklijst doorbreken. De vijfde bouwlaag in de Roelof Hartstraat heeft vensters van gelijke grootte als op de overige verdiepingen. De vensters op de verdiepingen zijn geplaatst in een ritme waarbij de kozijnindeling achtereenvolgens in drieën, in tweeën, nog eens in tweeën en weer in drieën is. Het perceel Roelof Hartstraat nummer 40 heeft in de aansluiting op de oudere bebouwing van het bouwblok een poort met een ijzeren toegangshek. Naar de hoek van de Hobbemakade bevinden zich over de verdiepingen twee driezijdig afgeschuinde erkers.

De woningen aan de Hobbemakade vanaf nummer 89 hebben boven de toegangen in de trappenhuizen dezelfde vensterstroken als in de Roelof Hartstraat, hier puntig beëindigd. De gevel is plastisch geleed door de verspringende geveldelen, één afgeschuind en één recht, met in het laatste geveldeel, dat eindigt op de hoek met de Terborgstraat, weer een driezijdige erker (niet over de begane grond). De kozijnen zijn vergelijkbaar met de kozijnen in de Roelof Hartstraat, maar hier met lekdorpeltegels en in een ander ritme. De zolderverdieping heeft onder de hijsbalken zeshoekige vensters met aan weerszijden kleine vierkante vensters, een variant in de afgeschuinde delen. De gekoppelde deuren hebben langwerpige zeshoekige vensters met smeedijzeren sierroosters. De hoek naar de Gerard Terborgstraat is overhoeks teruggerooid met in de afgeschuinde hoek een vensterstrook van het trappenhuis boven de toegang. De vensters zijn ook hier overhoeks.

De plastische geleding van de Gerard Terborgstraat wordt verkregen door ook hier de rooilijn te laten verspringen, waarbij in de as van de Cornelis van der Lindenstraat de woningen in twee sprongen zijn teruggerooid, rond een centrale poort, die naar het binnenterrein leidt. Aan weerszijden van de teruggerooide partij bevinden zich, evenwijdig aan de gevel, twee paar monumentale buitentrappen. Naar de hoek van de Hobbemakade bevindt zich een erker, ook deze niet over de begane grond. Centraal in de teruggerooide partij is de gemetselde rondboogvormige doorgang met gemetseld tongewelf met aan weerszijden gekoppelde toegangen onder vensterstroken. De doorgang wordt afgesloten door smeedijzeren hekken. Daar waar de gevel een eerste sprong maakt, zijn steunberen geplaatst. De verdere geleding, zowel in het teruggerooide deel als in de aansluitende gevelwand, is op dezelfde wijze behandeld als aan de Hobbemakade. De uitspringende delen van de nummers 28 - 42 lopen niet door tot de dakrand zoals elders in het blok maar tot halverwege de zolderverdieping. De trappenhuizen zijn per twee gekoppeld. De externe, gespiegelde trappenhuizen, liggen in de langsrichting binnen de rooilijn en sluiten loodrecht aan op een blinde zijwand. De trappen met granieten treden en dekplaten leiden naar een overhoekse rondboogportiek. De vensterstrook van het trappenhuis bevindt zich niet boven de portiek maar boven de hardstenen brievenbussen. Tussen de vensterstroken bevinden zich twee vensterassen met vensters in vieren. In het muurwerk van de trappen bevinden zich de toegangen tot de begane grondwoningen.

De achtergevel is plastisch geleed door uitspringende geveldelen. De vensters en de balkondeuren hebben samengestelde kozijnen, houten balkons, in oorsprong met kast- en kolenkist.

De BINNENTUIN wordt gekenmerkt door kleine privétuintjes direct achter de woningen en een centraal gelegen semi-openbare binnentuin. Deze centrale binnentuin is ontworpen in Architectonische stijl door Tine Cool in 1925. De tuin bestaat uit beplanting langs de randen waarbinnen een formele structuur van verharding en plantperken op een grofweg driehoekig grondvlak. Enkele perken zijn afgezet met een rand van klinkers. De verharding bestaat voornamelijk uit klinkers en flagstones. Aan de oostzijde een kleine verhoging in het terrein, opgevangen door enkele natuurstenen treden. De verhoging wordt aan de zijde van het woningblok begrensd door een Taxushaag met daarin banken. Centraal op het terras ervoor een natuurstenen bassin op een kolom. De hoeken van de formele plantvakken worden geaccentueerd door 'rotsen'. Het centraal gelegen cirkelvormig plantvak ligt direct in de zichtas van de toegangspoort en is beplant met rozen. In het midden een zonnewijzer op natuurstenen sokkel. Aan weerszijden van het cirkelvomige plantvak, rechthoekige gazons, omgeven door paden. Aan de randen, direct grenzend aan de privétuintjes, beplanting. De beplanting bestaat onde andere uit vaste planten zoals Irissen, Geraniums en Sedums. Groenblijvende en bladverliezende heesters zoals Rhododendon, Viburnum en rozen. En loof- en naaldbomen zoals Magnolia, Berk en conifeer-soorten.

Waardering

Noordelijk WOON/WINKELBLOK met BINNENTUIN van een woningbouwcomplex van de 'Samenwerking' uit 1920-1923. De woningen zijn van algemeen belang vanwege de stedenbouwkundige, cultuur- en architectuurhistorische waarde als gaaf en representatief voorbeeld van etagewoningen uit de jaren twintig van de twintigste eeuw, vormgegeven in de trant van de verstrakte Amsterdamse School waarbij met afwisselende architectonische elementen als erkers, buitentrappen, hijsbalken, hoektoren en gevarieerde raampartijen een harmonisch stedelijk woonblok is verkregen. Tevens van belang vanwege de ensemblewaarde in relatie tot de overige blokken van de 'Samenwerking' en als beeldbepalend onderdeel van het wooncomplex Harmoniehof.