Inleiding

In het zuidwesten van de omwalling van de oude vestingstad Grave gelegen complex van drie onderdelen, alle gebouwd als militaire objecten en bestaand uit (1) het voormalige arsenaal uit in oorsprong 1534 (2) een voormalig kruithuis uit 1689 dat in 1898 door J. van Lokhorst tot kapel is verbouwd en (3) een cavalier of kat met vijf kazematten uit 1694. Het min of meer ruitvormige complex wordt begrensd door de achtererven van de panden aan de Sint Jorisstraat, een straat genaamd Achter de Marstal, de Sint Elisabethstraat en door de achtererven van de panden aan de Arnoud van Gelderweg. De drie onderdelen zijn op het bastion van de voormalige vestingstad Grave gebouwd en staan vrij van elkaar.

Omschrijving

De drie in baksteen opgetrokken gebouwen zijn kenmerkend voor historische militaire architectuur waar, in de loop der eeuwen weliswaar een andere bestemming dan de oorspronkelijke aan is gegeven, maar het oude karakter niettemin behouden bleef en dat in de onderlinge groepering, de afzonderlijke hoofdvormen, op onderdelen en in diverse bouwsporen tot uitdrukking komt. De aanvankelijk als sobere militaire utiliteitsbouw bedoelde complexonderdelen zijn aangepast aan nieuwe functies hetgeen in de architectuur afleesbaar is, met name in het arsenaalgebouw (in 1898-1905 door rijksbouwmeester J. van Lokhorst tot psychiatrische inrichting verbouwd) en in het kruithuis dat een bestemmingswijziging tot kapel kreeg, eveneens door toedoen van Van Lokhorst terwijl de op verdediging gerichte kat een recreatieve bestemming kreeg alsook een rol speelde in de verzorging van patiënten.

Waardering

Als gevolg van de ouderdom van de verschillende opstallen bezit het complex historische waarden: de hoofdvleugel uit in oorsprong 1534, het voormalig kruithuis uit 1689 (in 1898 tot kapel verbouwd) en de kat met kazematten uit circa 1694. De verschillende opstallen manifesteren zich in primaire en nadere waarneming als in oorsprong militaire gebouwen die in de loop van de eeuwen functiewijzigingen hebben ondergaan zonder dat de (voor)geschiedenis onleesbaar werd: veeleer zijn de verschillende gebruiksperioden in de architectuur en bouwsporen opgeslagen en zondanig herkenbaar dat sprake is van een waardevolle cultuurhistorische antecedenten van kasteel naar arsenaal, naar psychiatrische inrichting en gevangenis. De locatie van het arsenaal c.a. in de zuidwestelijke hoek van de oude vesting voorziet in een bijzonder waardevol militair-historisch ensemble van algemeen belang dat door de ontstaansgeschiedenis en de gezamenlijke historische achtergrond een nauwe samenhang vertoont (ruimtelijk, visueel, functioneel) waarin o.a. de Hampoort (beschermd monument), de overige vestingwerken en het beschermd stadsgezicht Grave een opmerkelijke historische zeggingskracht en belevingswaarde bewerkstelligen. - het ensemble van het arsenaal c.a. vertegenwoordigt een aanzienlijke zeldzaamheidswaarde op het terrein van de architectuurgeschiedenis - met name op dat van de militaire bouwkunst - ten eerste vanwege de aard en het type van de afzonderlijke bouwwerken (arsenaal, kruithuis, kazematten) en ten tweede vanwege de samenstelling en de onderlinge betrokkendheid van die bouwwerken waarbij de vrije ruimten tussen de bouwwerken vanuit historische optiek waarde hebben omdat het in wezen overblijfselen van de onbebouwde voorhof van het kasteel en de oude open vestingdelen van later datum zijn terwijl zich in de bodem archeologische sporen van fundering, grachtengordel en voorhof van het kasteel van Grave bevinden.