Inleiding

Rooms-katholieke kerkcomplex bestaande uit de neo-gotische St. Laurentius KERK (1) (mon.nr. 37998) met aangebouwde PASTORIE (2), genaamd 'Herdershoeve' en het aangrenzende TOEGANGSHEK(3) van de begraafplaats. De kerk is 1866-1868 gebouwd naar ontwerp van de architect Th. Asseler (1823-1879), een leerling van Th. Molkenboer. Op het terrein achter de huidige kerk stond van de reeds in 866 genoemde Laurentiusparochie een schuilkerk, die in 1871 is gesloopt. De begraafplaats is op 5 augustus 1820 ingewijd. De aannemer van de huidige kerk was W. Thielens uit Utrecht. Blijkens een door pastoor A.J. Bongaerts geplaatste stichtingssteen in de toren bij de entree is de eerste steen gelegd op 20 maart 1866. Op 17 augustus 1868 is de kerk ingezegend door Mgr. G.P. Wilmer. Bij de laatste algehele restauratie in 1995- 1996 is het gepolychromeerde neo-gotische interieur gedeeltelijk weer hersteld.

Tevens is een monumentaal met rijk houtsnijwerk versierd neo-gotisch hoofdaltaar geplaatst, afkomstig uit de gesloopte O.L. Vrouwekerk te Prinsenbeek (1864-1867, atelier Peeters-Divoort).

Kort na de voltooiing van de kerk is in 1870, eveneens naar ontwerp van Th. Asseler de pastorie gebouwd door aannemer J. Torken uit Boskoop.

N.B. Het bijbehorende bondsgebouw (1900), het eigen huis van 'St. Josephs Gezellen' (1929) en de begraafplaats (1820) maken deel uit van het kerkelijke complex, maar zijn voor de bescherming van ondergeschikt belang.

Omschrijving

Het kerkcomplex ligt ten noordoosten, even buiten dorpscentrum, aan de zuidoostzijde van de Leidseweg, waarvan het wordt afgesloten door een laag gemetseld muurtje met ezelsrug. De hoofdfacade van de kerk ligt aan de Leidseweg, waarbij het koorgedeelte naar het zuidoosten is georiënteerd. De pastorie ligt verder naar achteren gerooid en is ter hoogte van het dwarsschip, via een tussenlid verbonden met de noordoostgevel van de kerk. Het ligt aan een (opnieuw) bestraat rechthoekig plein, dat eveneens begrensd wordt door een laag gemetseld muurtje met ezelsrug. Het toegangshek naar de begraafplaats is tegen de zuidwestgevel van het kerkschip geplaatst en geeft via een pad langs de kerk toegang tot de achter het koor gelegen begraafplaats.

Waardering

Het kerkelijke complex St. Laurentius is van algemeen cultuurhistorisch belang als representatief voorbeeld uit de hausse in katholieke neo-gotische kerkbouw na het herstel van de bischoppelijke hiërarchie in 1853.

Het complex is van algemeen architectuurhistorisch belang als voorbeeld van een in rijk neo-gotische bouwstijl uitgevoerde kerk en een in eclectische stijl gebouwde pastorie uit het derde kwart van de 19de eeuw, kenmerkend voor het oeuvre van de architect Th. Asseler en een belangrijke stroming vertegenwoordigend in de ontwikkeling van de Rooms Katholieke bouwkunst. De complexonderdelen zijn vrij gaaf in hoofdvorm, materiaalgebruik en detaillering, zowel uit- als inwendig.

Het kerkelijke complex is zeer beeldbepalend gesitueerd aan de Leidseweg, even buiten het centrum van Voorschoten. Het bezit door de vrije ligging en door de onderlinge ruimtelijke en functionele samenhang van de complexonderdelen hoge ensemblewaarde.