Inleiding

De SLUIS dateert uit 1931-'32 en bestaat uit een SCHUTSLUIS (a) een BEDIENINGSGEBOUW (met Garenskantoor) (b), twee vernieuwde stalen ophaalbruggen (die buiten rijksbescherming vallen) met twee BRUGWACHTERSHUISJES (c), en twee BEDIENINGSGEBOUWTJES (d) voor de rioolschuiven. De gebouwen zijn in Interbellum Architectuur stijl gebouwd.

In 1931 werd met de bouw van de Julianasluis begonnen op basis van een plan uit 1928. In 1935 werd de Julianasluis geopend voor scheepvaart.

De sluis werd gebouwd omdat de Nieuwe Mallegatsluis in Gouda het scheepvaartverkeer aan het begin van deze eeuw steeds minder goed aan kon. De sluis was te nauw en schepen verloren soms 30 uur met het schutten. Bovendien was het maximale tonnage 500 ton terwijl de schepen steeds zwaarder werden. Er werd besloten om een grote, moderne sluis te bouwen met een hoger tonnage en een snellere doorgang. Deze sluis werd buiten het centrum aan de westzijde van Gouda gepland zodat de scheepvaart voortaan de stad kon vermijden.

Voor de bouw van de nieuwe sluis werd een kanaal aangelegd dat de Hollandse IJssel en de Gouwe buiten de stad om zou verbinden. Dit kanaal, het Gouwekanaal, kreeg bovendien een zijkanaal waardoor een eiland is ontstaan. In het hoofdkanaal ligt een schutsluis (de Julianasluis) terwijl in het stroomkanaal een dieselgemaal, (het mr. Pijnacker Hordijkgemaal) met een dubbele keersluis zijn gebouwd om te sterke stroming in de vaarweg te voorkomen. Beide sluizen verbinden het eiland met het omliggende landschap. Buiten de sluiskolk liggen aan weerszijden van de sluisdeuren de remmingswerken.

Omschrijving

De Julianasluis bestaat uit een lange, rechte sluiskolk met twee stalen ophaalbruggen over beide sluiseinden. De sluiskolk is noord-zuid georiënteerd. Langs de westzijde van de sluiskolk ligt in het midden het bedienings- annex garenskantoor. Aan weerszijden van beide ophaalbruggen staan twee dienstgebouwtjes op een betonnen onderbouw; een brugwachtershuisje en een huisje voor de bediening van de rioolschuiven.

Bij de zuidelijk gelegen sluisdoorgang staat een stalen portaalkraan met een extra stalen sluisdeur. Naast de portaalkraan staat een onderstel opgesteld om een tweede sluisdeur te verplaatsen. Beide kranen staan op rails die naar de sluis voeren. Achter het sluiswachtershuisje liggen acht stuks rail parallel aan de sluiskolk. Bij de noordelijk gelegen sluisdoorgang liggen ook aan aantal rails gericht naar de sluis.

Waardering

Het sluizencomplex is van algemeen belang wegens cultuurhistorische waarde vanwege de geschiedenis van de doorvaart- en handelsfunctie van de stad Gouda.

Het sluizencomplex is van algemeen belang wegens architectuurhistorische waarde als voorbeeld van een sluizencomplex uit de jaren dertig.

Het complex is gaaf in hoofdvorm, detaillering en materiaalgebruik.

Het sluizencomplex heeft ensemblewaarde en markeert het eiland en het stroomkanaal.