Inleiding

De Ir. De Kock van Leeuwensluis is gebouwd in 1940-1942 gebouwd door en naar ontwerp van ingenieurs van de Provinciale Waterstaat, voor rekening van de Hoogheemraadschap Rijnland. Het sluizencomplex is gebouwd in het kader van de grootscheepse verbetering van de Gouwe en specifiek voor het afsluiten van het Goudse gedeelte van Rijnlands boezem. Het complex bevindt zich in de Nieuwe Gouwe, die de verbinding is tussen de stadsgrachten en het Gouwekanaal. Het betreft een in de Nieuwe Gouwe (de 1ste Coupure van de Gouwe uit 1898-1903) liggende combinatie van een SCHUTSLUIS en een KEERSLUIS annex SPUISLUIS-INLAATSLUIS, die van groot belang is voor de waterhuishouding van de stad en de stadsboezem. De dubbelkerende sluizen zijn voorzien van horizontaal verplaatsbare, over rails lopende roldeuren, waardoor de schutsluis zowel bij laag als bij hoog water kan worden geschut. De beide sluiskolken worden overbrugd door middel van met de roldeuren verbonden stalen loopbruggen met tuiwerk.

Omschrijving

Het betreft een sluizencomplex bestaande uit een schutsluis met twee roldeuren, die de deurkassen heeft in de sluishoofden aan de kant van Nieuwe Gouwe Oost Zijde en een keersluis (spuisluis-inlaatsluis) met één deur, die de deurkas heeft in het sluishoofd aan de Nieuwe Gouwe West Zijde.

De sluizen zijn geconstrueerd uit gewapend beton met stalen hoeken en randen en ze zijn grotendeels voorzien van stalen buishekken. De betonnen scheiding met platform tussen de twee sluiskolken bevat onder meer de sponningen voor de schotbalken en de sluisdeuren en de stalen opleggingen van de rolbruggen. De roldeuren en de -bruggen bewegen met het afsluiten van de sluizen naar de "scheimuur" toe. De rolbruggen en de roldeuren bewegen zich bij dit sluizencomplex over een hoog gelegen loopbaan. Ze worden bediend vanaf de buitenste sluishoofden door middel van electrisch aangedreven lieren. De deuren (en de bruggen) kunnen ook met de hand worden bediend door middel van een slinger vanuit de stalen lierkasten. De deuren en de bruggen worden getrokken door over looprails bewegende rolwagens. Voor het bewegen van de roldeuren wordt gebruik gemaakt van de hiermee verbonden rolbruggen. Als een sluisdeur gesloten moeten worden dan wordt eerst de rolbrug over de opening gerold. Vervolgens (en deels gelijktijdig) wordt de met de loopbrug verbonden deur uit de kas gerold en sluit dan - hangend aan de loopbrug - de opening af. Als een deur geopend moet worden, dan wordt deze eerst in de deurkas gereden. Vervolgens (en deels gelijktijdig) wordt de loopbrug op het sluishoofd gereden, waarmee de sluisopening is vrijgemaakt. De rolbruggen zijn geheel gemaakt van staal en voorzien van tuiwerk, roostervloeren en hekken. De zware houten roldeuren zijn versterkt met een stalen bovenrand. Hierop is het van wielen voorziene loopwerk gemonteerd, waarmee de roldeur over de stalen randen van deurkas rijdt. De vier stalen wielen van de rolwagens lopen over rails en zijn door middel van stalen kabels verbonden met de windassen in de eveneens stalen lierkasten.

Waardering

De sluizen zijn van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische en architectuurhistorische waarde en als voorbeeld van industrieel erfgoed.

De sluizen hebben cultuurhistorische waarde als een bijzondere uitdrukking van een typologische ontwikkeling in de sluizenbouw in Nederland.

De sluizen zijn tevens van belang vanwege de herkenbaarheid en hebben ensemblewaarde als essentiëel onderdeel van een grootschalige waterstaatkundige structuur, die zowel van belang is voor de scheepvaart als voor de waterhuishouding van Gouda en omstreken.

De sluizen hebben ensemblewaarde en stedebouwkundige waarde vanwege de situering en vanwege de visuele en functionele samenhang tussen de samenstellende onderdelen.

De sluizen zijn tevens van belang vanwege de herkenbaarheid en de gaafheid van de samenstellende onderdelen.

Omdat het een combinatie van een dubbele sluis met rollende sluisdeuren en rolbruggen betreft is er tevens sprake van zeldzaamheidswaarde.