Orangerie Schothorst, Amersfoort
Omschrijving
De voormalige in neoclassicistische stijl vormgegeven ORANJERIE is op enige afstand ten noorden van het landhuis en koetshuis gelegen binnen het in Engelse landschapsstijl vormgegeven park. De plattegrond van de hoofdmassa is in hoofdzaak rechthoekig en is samengesteld uit twee langgerekte rechthoeken. De smallere rechthoek van de tuinmanswoning telt anderhalve bouwlaag met een zadeldak, gedekt met grijze Hollandse pannen. Op de nok bevinden zich twee opgemetselde schoorstenen. De enkele bouwlaag van de oranjerie is even hoog als de anderhalve bouwlaag van de woning. De oranjerie heeft een zeer flauw hellend zadeldak, bedekt met asfaltpapier. Aan de noordzijde van de woning bevindt zich een smalle strook met rechthoekige uitbouwen, alle voorzien van een plat dak. De gevels bestaan uit bepleisterde bakstenen. Vensters en dubbele openslaande deuren zijn voorzien van roedenverdelingen en segmentbogen.
De symmetrische voorgevel (zuidzijde) bezit zes gebosseerde pilasters met kapitelen. De pilasters dragen een sobere kroonlijst, met daarboven een houten, geprofileerde gootlijst. Tussen de pilasters zijn vijf paar hoge deuren aangebracht. De getoogde bovenlichten zijn voorzien van een roedenverdeling met acht ruiten. aangebracht.
Voor de achtergevel (noordzijde), die tot de tuinmanswoning behoort, zijn drie rechthoekige bouwmassa's geplaatst, waarvan de middelste het grootst is. Kleine vensters zijn asymmetrisch over de geveldelen aangebracht.
De linkerzijgevel (westzijde) bestaat uit het rechthoekige gevelvlak van de oranjerie met daarin één venster, en de licht risalerende topgevel van de tuinmanswoning. In de topgevel zijn in de eerste bouwlaag twee kruisvensters met louvre-luiken aangebracht. In de top bevinden zich twee kleinere vensters die van elkaar worden gescheiden door een gemetselde middenstijl. Ook deze vensters zijn voorzien van louvre-luiken.
De rechterzijgevel kent een in hoofdzaak vergelijkbare maar gespiegelde opzet als de linkerzijgevel. Het venster in de gevel van de oranjerie is echter pas bij de verbouwing tot woning aangebracht. In het midden van de topgevel bevindt zich één kruisvenster. Geheel rechts is de entree in de uitbouw met plat dak aangebracht. In de top van de topgevel bevindt zich een kleiner venster.
Het interieur van de oranjerie is door het aanbrengen van een van de buitenmuren vrijstaande extra woonlaag in een deel van de ruimte aanzienlijk gewijzigd.
Waardering
Het pand, behorende tot het landgoed Schothorst, is van algemeen belang vanwege zijn arhitectuurhistorische waarde als gaaf voorbeeld van een in neoclassicistische stijl vormgegeven oranjerie. Het pand is van grote ensemblewaarde in relatie tot het landhuis, het koetshuis en parkaanleg.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Inleiding
Het COMPLEX van het LANDGOED Schothorst, bestaande uit een PARKAANLEG, een VILLA, een KOETSHUIS en een ORANJERIE, is tussen Hoogland en Amersfoort gelegen.
Op deze plaats heeft zeker vanaf 1600 een boerderij gestaan, vanaf het begin van de negentiende eeuw een 'Heerenhuizinge. Omstreeks 1850 kwam het LANDGOED in het bezit van mr. Pieter Verloren van Themaat. Het landhuis werd vervolgens ingrijpend verbouwd. In opdracht van de eigenaar werd naar ontwerp van S.A. van Lunteren in 1871 een koetshuis gebouwd. Tevens werd een oranjerie aan het complex toegevoegd. In 1876 werden de tuinen naar ontwerp van S.A. van Lunteren getransformeerd in de Engelse Landschapsstijl. Waarschijnlijk is Van Lunteren ook betrokken geweest bij de verbouwing van het landhuis.
In de decennia na de tweede wereldoorlog is het landgoed in gebruik geweest als laboratorium voor onderzoek naar intensieve veehouderij. Het terrein werd in deze jaren van meerdere schuren en bouwsels voorzien. Begin jaren tachtig besloot de gemeente Amersfoort tot het herstructureren van het landgoed Schothorst, het parkbos en de omliggende gronden tot stadspark met een groot aantal recreatieve en informatieve voorzieningen. Bij het ontwerp van dit stadspark door de gemeente Amersfoort werden zoveel mogelijk kenmerkende landschappelijke elementen uit het ontwerp van S.A. van Lunteren in stand gehouden. Later toegevoegde gebouwen werden gesloopt, landhuis en oranjerie werden gerestaureerd. Een grote boerderij ten oosten van het landhuis werd verbouwd tot Milieu-Educatief Centrum. Deze boerderij staat op de gemeentelijke monumentenlijst.
Omschrijving
Op het landgoed Schothorst vormt het landhuis het middelpunt van een terrein met landschappelijke tuinaanleg met daarbij een koetshuis en oranjerie. Belangrijk stedenbouwkundig element vormt de Schothorsterlaan vanaf de Hamseweg, vanwege de sterke zichtas op het gepleisterde landhuis.
Ten noordoosten van het landhuis is het koetshuis gelegen. Iets ten noordwesten van het koetshuis is tenslotte de oranjerie gesitueerd.
Het landgoed bestaat uit de volgende onderdelen:
1. parkaanleg
2. landhuis
3. koetshuis
4. oranjerie
Waardering
Het landgoed Schothorst is van algemeen belang vanwege de architectuur- en cultuurhistorisch waarde als relatief gaaf voorbeeld van een negentiende-eeuws landgoed, waarin landhuis, koetshuis, oranjerie en parkaanleg een grote samenhang kennen.
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
Orangerie | Kastelen, landhuizen en parken | Tuin, park en plantsoen | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Schothorsterlaan | 29 | – | 3822 NA | Amersfoort | Schothorst | – | Ja |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | O | 20 | – | Amersfoort |
Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
---|---|---|---|
1860 | 1880 | – | vervaardiging |
1980 | 1990 | – | verbouwing |
Name | Beroep | Notitie |
---|---|---|
Lunteren, S.A. van ; Stad Amersfoort | tuinarchitect / landschapsarchitect | – |
Verloren van Themaat, mr. P. ; Stad Amersfoort | opdrachtgever | – |