2. De AANLEG

Omschrijving

De begraafplaats wordt in tweeën gedeeld door een middenpad, dat in de as van het toegangshek ligt en van het westen naar het oosten loopt. Langs de muren lopen aan beide zijden smalle paden, de kohanimpaden, bestemd voor de Kohanim (afstammelingen van Aron, hogepriesters), die om redenen van rituele reinheid niet nabij overledenen mogen komen. De grafmonumenten zijn gesitueerd op de voorste helft van het wigvormige terrein. De overwegend hardstenen zerken zijn eenvoudig van vorm en sober versierd. In het linker gedeelte bevinden zich vier liggende grafstenen, twee van hardsteen en twee van marmer, die afkomstig zijn van het oude Jodenkerkhof. In het rechter vak bevinden zich een aantal rijker uitgevoerde grafzerken van graniet en marmer. Hier zijn ook enkele grafmonumenten met een afgebroken zuil of een omgekapte boom te vinden. De meeste stenen zijn echter rechthoekig met een gebogen, rechte of in- en uitgezwenkte afsluiting en zijn voorzien van zowel een Hebreeuwse als een Nederlandse graftekst. Enkele grafstenen zijn voorzien van een gebeeldhouwde afbeelding zoals een Davidster (symbool van het politiek zionisme) of de opgeheven handen met de duimen tegen elkaar (de priesterzegen als embleem voor de afstammelingen van Aron, de Kohanim). Sommige grafmonumenten hebben een ijzeren hekwerk of hardstenen palen met metalen kettingen. Er zijn ook enkele monumenten ter herinnering aan in de concentratiekampen vermoorde joden. Opvallend is het aantal zerken van uit Oss afkomstige fabrikantenfamilies zoals Hartog, Van den Bergh en Zwanenberg. Deze industriëlen maakten alle deel uit van het bestuur, dat in 1921 de gebouwen liet optrekken. Het achterste deel, het brede uitlopende gedeelte van het driehoekig grondplan van de begraafplaats, is bos. Hier liggen links achter in de hoek de overgebrachte beenderen van het in 1961 geruimde Jodenkerkhof. Dit gedeelte is gemarkeerd met hardstenen paaltjes. Midden achter tegen de muur bevinden zich de overgebrachte beenderen van de geruimde Joodse begraafplaats van Druten. Dit gedeelte is eveneens gemarkeerd met hardstenen paaltjes.

De begraafplaats is weelderig begroeid. Het achterste gedeelte bestaat uit een gemengd bos van loof- en naaldbomen. De kohanimpaden worden van de rest van de begraafplaats gescheiden door meidoornhagen. Het middenpad is omzoomd met naaldbomen en de muren zijn bedekt met verschillende soorten klimplanten.

Waardering

De AANLEG van de ISRA LITISCHE BEGRAAFPLAATS is van algemeen cultuurhistorisch belang:

- vanwege de funerair-historische en lokale/ regionale genealogische waarde van de grafmonumenten;

- vanwege de eenvoudige aanleg en complete opzet die karakteristiek is voor de sobere opvatting van de Joden over een rustplaats voor de doden;

- vanwege het grote aantal zerken, waarvan het belang ligt in de collectieve betekenis, die zij door plaatsing, vorm, materiaalgebruik en ornamentering hebben voor het kenmerkende vroeg 20ste-eeuwse karakter van de begraafplaats.

- als herinnering aan de Joodse Gemeente van Nijmegen;

- vanwege de weelderige begroeiing met oude bomen en heesters.