Ter Wadding, Voorschoten

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Omschrijving onderdeel 1 HOOFDGEBOUW LANDHUIS TER WADDING.

Blokvormig in rode baksteen opgetrokken hoofdgebouw, vermoedelijk kort na 1768 opgetrokken in opdracht van Willem van Noort, die in dat jaar de buitenplaats verwierf, naar ontwerp van een onbekend gebleven architect. Het een enkele verdieping hoge huis is met de voor(oost-)zijde naar de weg gericht en wordt overkapt door omgaande door Oud-Hollandse pannen gedekte schilddaken, waarbinnen een overkapping met 2 op dezelfde wijze gedekte schilddaken (nokrichting:oost-west). Vòòr de restauratie waren behalve aan de voorzijde in elke zijde van de kap twee dakkapellen aangebracht. De huidige situatie van 3 dubbele dakkapellen aan de achterzijde en een dubbele dakkapel aan de noordzijde dateert uit de tijd van laatstgenoemde restauratie. Het huis is zowel in- als uitwendig symmetrisch van opzet, met in de middelste van de 5 traveeën brede voorgevel de licht risalerende entreepartij, gelegen op de hoofdas van de parkaanleg, waarachter ruime gang. In de 19de eeuw (zie prent Lutgers 1855) tot de restauratie van het huis in 1972-1974 door architectenbureau Piet van der Sterre was deze hoofdas in het huis vanwege de beglaasde voor- en achterdeuren visueel beleefbaar. Bij laatstgenoemde restauratie is de beglaasde dubbele voordeur aan de voorzijde vervangen door de huidige dubbele paneeldeur en werden de empire-ramen van het huis vervangen door de huidige meerruitsramen. Ook de aanbouw aan de ZW-hoek van het huis is een toevoeging uit de tijd van laatstgenoemde restauratie. Inwendig werd de keuken bij deze restauratie tot de huidige afmetingen vergroot, door afbraak van een scheidingsmuur tussen de keuken zijgang. Ook werd toen het voorplein met plaveisel verhoogd, waardoor het plint aan de voorgevel en de eerste traptrede van de bordestrap onder het maaiveld kwamen te liggen. De voorgevel vertoont hardstenen blokpijlers als hoeklisenen en wordt afgesloten door aan alle zijden omgaande kroonlijst waarin goot. De hoeklisenen worden bekroond door houten vaasvormige ornamentstukken in Lodewijk XV-stijl. In de kroonlijst ter hoogte van de middenrisaliet het stichtingsjaar van het huis: MDCCLXX. De lijst wordt bekroond door een houten koofstuk van monumentale proporties met voluten in Lodewijk XV-stijl. Volgens de overlevering zou dit koofstuk van de buitenplaats Allemansgeest afkomstig zijn. Het koofstuk is al aangegeven op een tekening van het huis door Jacob Timmermans uit circa 1788. Centraal in het koofstuk een wijzerplaat, niet zichtbaar op laatstgenoemde tekening, ook niet op een prent van Lutgers uit 1855. Wijzerplaat en het klokkentorentje centraal op het voorste dakschild werden waarschijnlijk in het begin van de 20ste eeuw geplaatst. Inwendig is een deel van het uurwerk bewaard gebleven. De door een bovenlicht bekroonde deur in de voorgevel en het venster op de eerste verdieping ter hoogte van de middenrisaliet wordt door rijk lijstwerk in Lodewijk XV-stijl omgeven. Aan weerszijden van de hardstenen borderstrap een tegen de gevel geplaatste hardstenen laat 18de-eeuwse console in Lodewijk XV-stijl. Aan weerszijden van de ingangspartij twee venstertraveeën met schuiframen, op de verdieping iets minder lang dan de vensters beganegronds. De achtergevel risaleert als voorgevel. In de achtergevel eveneens 5 venstertraveeën met vensters als voorgevel. In de linker- en rechterzijgevel op de verdieping in het midden twee naast elkaar geplaatste schuifvensters. In de linkerzijgevel voorts beganegronds aan de rechter zijde en smal schuifvenster (vòòr de restauratie bevonden hier zich 2 smalle schuifvensters), in het midden van deze gevel beganegronds een schuifvenster als op de verdieping, pal waaronder een souterrain-venster en links een venster dat vòòr de restauratie het bovenlicht vormde van een alhier gesitueerde toegangsdeur. Inwendig: beganegronds en op de verdieping verdeelt de in de as van het huis gelegen gang in twee gelijke delen. Aan de noordzijde van deze gang beganegronds en op de verdieping twee ruime kamers. Aan de zuidzijde van deze gang en op de verdieping aan de voor(oost-)zijde een ruime kamer. Beganegronds bevind zich aan de zuidzijde van de gang aan de westkant de keuken, waarin grote schouw aan de zuidzijde en deels oorspronkelijk tegelwerk (witjes). De vensters in dit vertrek hebben binnenluiken.Tussen de keuken en het vertrek aan de voorzijde het monumentale in stuc uitgevoerde trappenhuis onder koepel met ornamentwerk in Lodewijk XV-stijl. Erachter bevindt zich de toegangsdeur naar een sousterrain. In het trappenhuis een eikenhouten bordestrap uit de bouwtijd met balusters in Lodewijk XV-stijl. Onder de trap (rechts) een witmarmeren fontein met lijstwerk in Lodewijk XV-stijl. De gang is beganegronds voorzien van een ornamenteel stucplafond in Lodewijk XV-stijl, marmeren vloerplaten uit de bouwtijd en witmarmeren lambrizering. De paneeldeuren naar de vertrekken beganegronds zijn voorzien van ornamentering in Lodewijk XV-stijl. Het vertrek aan de NO-zijde is voorzien van een wandbetimmering met vakken en lijstwerk in neo-Lodewijk XV-stijl, waarschijnlijk aangebracht omstreeks 1900. In dit vertrek een laat 18de-eeuwse marmeren schoorsteenmantel. Het plafond vertoont ornamenteel stucwerk in Lodewijk XV-stijl uit de bouwtijd. Het vertrek aan de ZO-zijde is eveneens voorzien van een plafond met ornamenteel stucwerk in Lodewijk XV-stijl uit de bouwtijd. In dit vertrek aan de westzijde een monumentale marmeren schoorsteenmantel en schoorsteenboezem met rijk stucwerk in Lodewijk XV-stijl. In de kamer aan de achterzijde van het huis een schoorsteenmantel in Empire-stijl met Empire stucplafond. Op de verdieping aan de rechterzijde boven het sousterrain een klein vertrek met schoorsteenmantel en boezem in stuc met ornamentering in Lodewijk XV-stijl.

Waardering Het HOOFDGEBOUW LANDHUIS TER WADDING is in cultuurhistorisch opzicht van algemeen belang;

- als gaaf bewaard voorbeeld van een landhuis uit omstreeks 1770;

- vanwege de gaafheid en grote kwaliteit van de ornamentering van dit huis zowel uit- als inwendig in Lodewijk XV-stijl;

- vanwege de ensemblewaarden.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
529932
Complexnaam
Ter Wadding
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

COMPLEX HISTORISCHE BUITENPLAATS TER WADDING

Omschrijving complex De historische buitenplaats Ter Wadding is gesitueerd in het noorden van Voorschoten aan de oostzijde van de Leidseweg richting Leiden, in de nabijheid van een bocht in de Oude Rijn. Oorspronkelijk had de naam betrekking op een veel groter gebied, al in 866 komt de naam in een charter voor. Waarschijnlijk gaf de naam een doorwaadbare plek van de Oude Rijn aan. In 1364 werd Elisabeth van Rodenburg beleent met 22 morgen land met deze naam. In 1471 was het gebied een achterleen van de heren van Naaldwijk. Pas in 1687 is er sprake van een "huizinge" Ter wadding en van een tuinmanswoning en een aanleg (plantagiën). Eigenaar in dat jaar van de het goed wordt de Leidenaar Johannes Minne. In een overdrachtsakte uit 1729 wordt een vijverpartij en een boomgaard genoemd. Het huidige in Lodewijk XV-stijl opgetrokken blokvormig statig HOOFDGEBOUW LANDHUIS TER WADDING werd gebouwd door Willem van Noort (1711-1777), telg uit een Leids geslacht van lakenververs, die de buitenplaats in 1768 verwierf. Het huis, dat inwendig is verfraaid met plafonds en trappenhuis in stuc met ornamentering in Lodewijk XV-stijl en dat grotendeels gaaf bewaard is gebleven, kwam gereed in 1770. De architect van het huis is onbekend. Op het plein voor het huis staat een hardstenen 18de-eeuwse zonnewijzersokkel in Lodewijk XV-stijl. Van de HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG omstreeks de tijd van de bouw van dit nieuwe huis is niets bekend, behalve dan dat er zich aan de achterzijde van het huis loodrecht in de as ervan zich een lange rechte waterloop bij wijze van 'Grand Canal' bevond, dat vòòr 1821 aan het west-einde in een sobere landschapsstijl in een curve werd vergraven, zoals tot het heden in het veld waarneembaar is. In laatstgenoemd jaar werd het Kadastraal Minuutplan Gemeente Voorschoten sectie A genaamd Hofland, tweede blad, vervaardigd, waarop deze vergraven waterpartij staat aangegeven. Deze aanleg in landschapsstijl op Ter Wadding kwam vermoedelijk in het begin van de 19de eeuw tot stand, wellicht kort na 1819, in welk jaar Matthieu van Noort (1768-1844) de buitenplaats van zijn moeder koopt. De huidige landschappelijke parkaanleg van Ter Wadding bestaat uit deze lange wateras als centraal motief, met aan weerszijden parkbos, dat door een patroon van slingerpaden wordt doorsneden. Het is heel goed mogelijk, dat deze gehele aanleg, die in 1988 werd gerenoveerd, uit het begin van de 19de eeuw dateert. Omstreeks 1900, toen aan de noordzijde van de buitenplaats een nieuw KOETSHUIS EN KOETSIERSWONING werd opgetrokken, werd de aanleg aan deze zijde met een driehoekig perceel uitgebreid, waarbij het padenpatroon werd aangepast aan het al bestaande padenpatroon in landschapsstijl. Omstreeks 1821 (Kadastraal Minuutplan) en eerder was de entree met brug over de waterloop langs de wegzijde in meer noordelijke richting, iets ten noorden van de as van het huis gesitueerd (Zie tekening Jacob Timmermans uit circa 1788). De huidige entree naar de buitenplaats aan de oosthoek van het terrein met ENTREEHEK kwam vermoedelijk in de tijd van de bouw van het nieuwe KOETSHUIS tot stand. In het parkgedeelte aan de linkerzijde van het huis staat een hardstenen 8-zijdige laat 16de-eeuwse WATERPUT, die in ieder geval sinds de eerste helft van de 20ste eeuw hier dienst doet als tuinornament. Het COMPLEX HISTORISCHE BUITENPLAATS TER WADDING bestaat uit de volgende onderdelen: 1. HOOFDGEBOUW LANDHUIS TER WADDING; 2. HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (gelegen in de gemeente Voorschoten en de gemeente Leiden); 3. ENTREEHEK MET PIJLERS; 4. WATERPUT; 5. KOETSIERSWONING (gelegen in de gemeente Leiden). De omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de complexonderdelen staan op de bij de bescherming behorende kaart aangegeven.

Waardering Het COMPLEX HISTORISCHE BUITENPLAATS TER WADDING is in cultuurhistorisch opzicht van algemeen belang vanwege:

- de gaafheid van het complex

- de gaafheid van het blokvormige landhuis met in- en uitwendige decoraties in Lodewijk XV-stijl

- de gaafheid van het park in vroege landschapsstijl

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Landhuis Kastelen, landhuizen en parken Kasteel, buitenplaats oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Leidseweg 557 2253 JJ Voorschoten Ja
Types
Hoofdcategorie Subcategorie Beschrijving Notitie
Kastelen, landhuizen en parken Kasteel, buitenplaats
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
C 2066 Voorschoten
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1770 1770 vervaardiging
Naar boven