De Sprengenberg, Haarle
LANDHUIS "De Sprengenberg"; in drie etappes gebouwd tussen 1900 en 1910 in opdracht van A.A.W. van Wulfften Palthe naar ontwerp van de architect Karel Muller en bestaande uit: een gecementeerd in baksteen opgetrokken jacht/ uitkijktoren op vierkante plattegrond bekroond door open houten uitkijkpost afgedekt met tentdak; op de zuidwesthoek een arkeltorentje afgedekt met ingesnoerd kegeldak en op de overige hoeken een spuwer; aan weerszijden van de zuidoosthoek een rookkanaal, dat boven het tentdak uitsteekt; tegen de zuidgevel, ter hoogte van de eerste verdieping een uitpandige, met hout omklede trap onder deels omlopend lessenaardak; tegen de oostgevel een houten balkon. Op de begane grond de jachtkamer, welke aan de vier zijden door middel van forse rondbogen aansluit bij nevenruimten. Ter hoogte van de eerste verdieping een vide met aan noord- en zuidzijde een drietal gekoppelde segmentboog openingen, welke aan de noordzijde beglaasd zijn en waarvan de bogen rusten op kolommen met teerling kapitelen gedecoreerd met waaiermotief, en aan de oost- en westzijde een tweetal bredere en lagere, gekoppelde segmentboog openingen, waarvan de bogen eveneens rusten op kolommen met teerlingkapitelen gedecoreerd met waaiermotief. Boven de vide een drietal verdiepingen met diverse vertrekken voorzien van onregelmatig in het gevelvlak geplaatste, hoge smalle vensteropeningen met 6-, 8- en 10 ruits ramen. Tegen de westzijde van de toren een vleugel zonder verdieping, witgepleisterd boven een plint van zwerfkeien voorzien van grote, getoogde, gekoppelde vensters met natuurstenen middenkolom aan de zuidzijde en voor het overige van vensters met kleine roedenverdeling, onder met pannen gedekt wolfdak en door middel van een vlakgedekte tussenbouw verbonden met een vlakgedekte, achtzijdige theekoepel. Tegen de oostzijde van de toren een op L-vormige plattegrond gebouwde vleugel grotendeels zonder verdieping, doch met enige verhoogde delen met verdieping, witgepleisterd boven een plint van zwerfkeien, onder met pannen gedekte zadeldaken, een zuidzijde c.q. westzijde voorzien van grote, getoogde, gekoppelde vensters met natuurstenen middenkolom en voor het overige van draaivensters met kleine roedenverdeling en schuifvensters met kleine roedenverdeling in bovenlichten. Mechanisch torenuurwerk in 1909 vervaardigd door J.J. Addicks & Zn. Amsterdam.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Inleiding
LANDHUIS "De Sprengenberg" met DIENSTWONING en TUIN. Het landhuis is in fasen gebouwd tussen 1898 en 1910 door Karel Muller in opdracht van A.A.W. van Wulfften Palthe. De dienstwoning is in ca. 1910 eveneens ontworpen door architect Karel Muller in opdracht van A.A.W. van Wulfften Palthe. Zowel het landhuis als de dienstwoning is in Vakwerkstijl ontworpen. Bij de bouw van het landhuis is door L.A. Springer een tuinaanleg in landschappelijke stijl ontworpen. Na de uitbreiding van het huis maakte P.H. Wattez in 1910 een nieuw tuinontwerp in de architectonische tuinstijl, waarbij de door Springer aangelegde hoofd-as werd gehandhaafd. Hieromheen werden geometrische en symmetrische tuindelen aangelegd. Het landhuis is gelegen op het hoogste punt van de Sprengenberg (35 m). Deze berg is een van de lagere punten van de Sallandse heuvelrug die in de nabijheid hoogten kent als de Noetselerberg (60,2 m), de Grote (75,5 m) en de Kleine Koningsbelt (70 m). De berg ligt aan de westzijde van de heuvelrug, op de overgang (die deels uit heide en deels uit aangeplant bos bestond) naar de landerijen ten oosten van Raalte en Heeten. De tuin ligt aan alle zijden rondom het huis en loopt in alle richtingen sterk af: de grenzen van de tuin liggen zo'n drie tot tien meter lager dan het huis. De tuin bestaat uit twee delen: een geometrische tuin rondom het huis die is opgebouwd rondom een vrijwel noord-zuid gerichte hoofd-as, en een ten oosten daarvan gelegen bosgedeelte met slingerende lanen en paden, waarin de dienstwoning is gelegen, en enkele schuren, een tenniscourt en boomgaard. Oorspronkelijk was hier bovendien een doolhof gedacht.
Waardering
Landhuis, dienstwoning en tuin zijn van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang:
-vanwege de ruimtelijke, visuele en historische onderlinge relatie
-vanwege de hoge mate van gaafheid van het ensemble
-vanwege de hoge mate van gaafheid van de onderdelen
-als voorbeeld van een fabrikantenbuitenverblijf met landhuis, dienstwoning en tuinaanleg
-vanwege de beeldbepalende situering op de Sprengenberg
-vanwege het tuinontwerp van Springer en Wattez in architectonische tuinstijl
-vanwege het kenmerkende ontwerp van het landhuis en de dienstwoning -in Vakwerkstijl- in het oeuvre van Karel Muller
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
Landhuis | Kastelen, landhuizen en parken | Kasteel, buitenplaats | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Sprengenbergerweg | 1 | – | 7448 PB | Haarle | – | – | Ja |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | D | 431 | – | Hellendoorn |