Zeeduin, Oostkapelle

HOOFDGEBOUW, Huis ZEEDUIN, een thans wit geschilderd gebouw op rechthoekige plattegrond en bestaande uit begane grond, verdieping en kapverdieping; het geheel is van een omlopend schilddak voorzien. Volgens een jaartalsteen boven de grijze, natuurstenen plint in de westgevel dateert het huis uit het jaar 1878. Deze steen is rechts van de voordeur ingemetseld en heeft als inscriptie: "MR. H.F. LANTSHEER 1878". De op het westen gelegen voorgevel heeft vijf traveeën en wordt in het midden van de begane grond geaccentueerd door een ingangspartij, die wordt voortgezet door een balkon op de verdieping, waarboven een dakkapel. De enigszins naar voren springende ingangspartij wordt geflankeerd door twee pijlers die het balkon op de verdieping dragen. Dit balkon is voorzien van open en gebogen smeedijzeren siermotieven. De twee pijlers krijgen op de verdieping een vervolg in de vorm van twee muurpilasters. Boven de deur, op de verdieping, is het balkon door een dubbele glazen deur met profiellijst bereikbaar; boven de balkondeur is een getoogd bovenlicht aangebracht. De dubbele voordeur op de begane grond heeft ook een getoogd bovenlicht en wordt geflankeerd door smalle hoge vensters en eenvoudige pilasters. Aan beide zijden van de entree zijn op beide verdiepingen twee grote, getoogde 6-ruitsvensters aangebracht. Boven deze vensters bevinden zich eenvoudige sluitstenen met diamantkop. De voorgevel is verder ingedeeld door een cordonlijst en wordt op de hoeken afgesloten met pilasters: op de begane grond zijn deze gerusticeerd en op de verdieping glad. Een eenvoudig fries sluit de voorgevel af; het fries springt ter hoogte van de entree iets naar voren. De dakkapel is gevat in een boogstelling met pilasters ter weerszijden. De overgang tussen deze dakkapel en het fries krijgt door afhangende en opengewerkte voluten een geleidelijk verloop. Een bol met vijf punten staat op de tuit van de boogstelling en vormt het hoogste, sierende element van de dakkapel. De noordgevel is drie traveeen breed en heeft twee bouwlagen die door een lijst zijn gescheiden. De van pilasters voorziene middenpartij springt naar voren en is door een tuitgevel met lijstwerk afgesloten. Op de begane grond is een dubbele glazen deur geplaatst, voorzien van een getoogd bovenlicht, met laag bordes en een ijzeren hekwerk. De deur heeft een profiellijst en ter weerszijden een smal venster. Op de verdieping van de middenpartij zijn boven elkaar twee 6-ruitsvensters met profiellijsten aangebracht; het onderste is getoogd en heeft links en rechts een klein, ongedeeld en smal venster; het bovenste heeft een bovendorpel in de vorm van een keperboog en twee openslaande vensterhelften; hierboven is een diamantkop in de muur aangebracht. Links en rechts van de middenrisaliet is op elke bouwlaag een getoogd 6-ruitsvenster aangebracht dat is voorzien van een sluitsteen. De hoekpilasters van de middenpartij en van de gevelpartijen daarnaast, zijn op de begane grond gerusticeerd en op de verdieping glad. Het muurwerk is wit geschilderd. Aan de linkerzijde van de middenrisaliet hangt ter hoogte van de verdieping een luidklokje dat met een ketting kan worden bediend. De gevel aan de oostkant is in hoofdopzet gelijk aan de westfacade, d.w.z. bestaand uit twee bouwlagen met venstertraveeen, elke travee is voorzien van een getoogd 6-ruitsvenster, dat wordt geflankeerd door persiennes; het geheel is geleed door een geaccentueerde middentravee, die bestaat uit een centraal accent dat wordt gevormd door een driekantige uitbouw die ter hoogte van de kapverdieping met een tentdak is gedekt. De uitbouw vormt tevens de vijfde- en middentravee. Deze uitbouw is aan alle zijden en op beide bouwlagen voorzien van getoogde 6-ruitsvensters, terwijl de vensters in het middelste muurvlak zijn voorzien van persiennes. Alle venstertraveeen van de oostgevel zijn door middel van eenvoudige pilasters aangegeven. Deze pilasters, het fries en de cordonlijst zijn grijs geschilderd; het overige deel van de gevel is wit. In tegenstelling tot de noord- en westgevel zijn de vensters aan deze zijde voorzien van persiennes. De zuidgevel bestaat uit twee brede traveeen en een middenrisaliet die wordt afgesloten door een dakkapel zoals aan de noordgevel; het sierende element in de vorm van een bol met punten ontbreekt hier. Op de begane grond verleent een in het midden geplaatste veranda aan de gevel haar voornaamste accent, waarbij de lichtgebogen en door plantengroei bedekte dakconstructie van de veranda, het balcon van de bovengelegen verdieping vormt. Het balcon heeft een lage balustrade die wordt gevuld door opengewerkte, smeedijzeren decoratie in krullende siermotieven. Aan de zijkanten is de veranda gesloten door brede en hoge getoogde 6-ruitsvensters met roedeverdeling. In de boogzwikken aan deze zijkanten is een eenvoudig rankenmotief uitgesneden. De boogconstructie van het balcon rust aan de voorzijde op pijlertjes die zijn uitgevoerd met bladwerkkapiteeltjes. Aan de (korte) zijkanten, in de hoek met het muurwerk van de gevel, zijn dito kapiteeltjes op pilastertjes aangebracht. Links en rechts is de zuidgevel op beide bouwlagen voorzien van getoogde vensters met persiennes, terwijl het balcon op de verdieping door een getoogde, dubbele glazen met bovenlicht deur van binnenuit toegankelijk is. Deze deur is gevat in lijstwerk, waarin een siermotief is aangebracht. De middenrisaliet heeft gladde pilasters; de gevel heeft op de begane grond gerusticeerde en op de verdieping gladde hoekpilasters. Het interieur van het hoofdgebouw bezit nog de oorspronkelijke ruimte-indeling. Opmerkelijk is dat (lange) gangen in dit gebouw ontbreken, hetgeen de ruimteschikking een bijzondere mate van hechtheid verleent. Rond de centraal gelegen hal zijn op de begane grond de afzonderlijke woonvertrekken en de keuken gegroepeerd. Vanuit deze hal voert een trap in drie lopen naar de verdieping. De toegang tot de trap wordt gemarkeerd door een brede boogstelling met pilasters die zijn voorzien van komposiet kapitelen. De binnenzijde van deze boog is gedecoreerd met kleine, vierkante cassettes waarin floraal ornament. Om de vide liggen ook op de verdieping de afzonderlijke vertrekken, waaronder een studeerkamer/bibliotheek en verschillende andere ruimten, alle met een woonfunctie. Door de vensters heeft de beschouwer langs de zichtassen gevarieerde en rijk geschakeerde vista's op het omringende park, waardoor de samenhang tussen arte-fact en natura-fact gestalte krijgt.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
409334
Complexnaam
Zeeduin
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

BUITENPLAATS ZEEDUIN. De historische buitenplaats "ZEEDUIN" ligt aan de NO-zijde van Oostkapelle op het voormalige eiland Walcheren, direct tegen de westzijde van de buitenplaats Overduin. Aan de noordzijde grenst "Zeeduin" aan de in de 13e eeuw ontstane Vrouwenpolder en aan de zuidzijde aan het buiten Duno. De noordzijde van het terrein ligt iets hoger dan het zuidelijk deel. Het huis "Zeeduin" is hierdoor van oudsher aan de noordkant van de buitenplaats gesitueerd geweest. De historische buitenplaats bestaat uit een landschappelijke parkaanleg met daarin een toegangshek, een hoofdgebouw, een koetshuis, een dienstwoning, een hertenkamp met hertenverblijf, een moestuin, twee boomgaarden, een kwekerij, een kas, een oranjerie, een vijverpartij, een boerderij, een landbouwschuur en een hekwerk. Het hoofdgebouw werd in 1878 gebouwd, getuige een jaartalsteen in de westgevel ("MR. H.F. Lantsheer - 1878"). In het laatste kwart van de 19e eeuw verrezen nog enkele andere gebouwen als de oranjerie, het koetshuis waarschijnlijk ook het hertenverblijf met kamp. De dienstwoning ten zuiden van het hoofdgebouw dateert wellicht nog van voor 1864; deze dienstwoning onderging in de 20e eeuw diverse verbouwingen. De aanleg van het 19e-eeuwse landschapspark heeft naar wordt aangenomen in etappes plaatsgevonden; de eerste etappe dateert mogelijk uit het tweede kwart van de vorige eeuw. In de 20e eeuw onderging de aanleg diverse veranderingen, mede als gevolg van overstromingen tijdens de oorlogsjaren 1940-1945. De meeste bomen van voor deze oorlogsjaren zijn gekapt, terwijl de noordzijde van het landgoed de oorlog het best heeft doorstaan. Over een oudere tuinaanleg, uit de 18e eeuw, is niet veel bekend. De kaart van Hattinga uit 1750 geeft een indruk van een hoofdopzet en die toont overeenkomst met de kadastrale minuutkaart uit het begin van de 19e eeuw. De aanleg op de kaart van Hattinga zou uit het tweede kwart van de 18e eeuw kunnen dateren. De huidige terreinbegrenzing met de hoofdlanen lijkt weinig veranderd te zijn. De historische buitenplaats "Zeeduin" heeft de volgende, samenstellende onderdelen: 1. HOOFDGEBOUW (Huis Zeeduin), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 409334; 2. AANLEG VAN DE HISTORISCHE BUITENPLAATS, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 409335; 3. TOEGANGSHEK (aan de Noordweg), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 409336; 4. HERTENVERBLIJF (nabij de oprijlaan), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 409337; 5. ORANJERIE (langs de oprijlaan), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 409338; 6. KOETSHUIS (Dunoweg 14), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 409339; 7. DIENSTWONING (Dunoweg 10), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 409340: 8. BOERDERIJ (Dunoweg 3), zie voor omschrijving bij complexonderdeel 8 met monumentnummer 520094; 9. LANDBOUWSCHUUR (Dunoweg bij 3), zie voor omschrijving bij complexonderdeel met monumentnummer 528733; 10. HEKWERK (Dunoweg bij 3), zie voor omschrijving bij complexonderdeel met monumentnummer 528734. De historische buitenplaats "Zeeduin" is in cultuurhistorisch opzicht om navolgende redenen van belang: -de historische buitenplaats is pal achter de duinen gesitueerd, op de grens tussen zand- en kleibodem, op oude cultuurgrond; op het terrein zijn diverse onderdelen of restanten van oude zeeweringen overgebleven die herinneren aan de oudste bewoningsgeschiedenis van dit deel van Walcheren; "Het Oude Dijkje" is een restant van een oude zeewering, maar ook is nog een oud dijkrestant zichtbaar in het terrein tussen de vijverpartij en het koetshuis; - de historische buitenplaats maakt deel uit van een strook van buitenplaatsen die vroeger is aangelegd op een grondgebied pal achter de duinen en houdt door haar behouden gebleven aanlegstructuur de herinnering in stand aan dit markante onderdeel van de bewoningsgeschiedenis van en op het voormalig eiland Walcheren; -de directe omgeving van "Zeeduin" wordt gevormd door grondpercelen waarop akkerbouw en veeteelt wordt bedreven. Door de coulissen-werking van de boomrijen die "Zeeduin" omgeven, is een harmonieuze overgang tussen beide gebiedstypen bewerkstelligd; deze overgang wordt nog verstevigd doordat enkele van deze grondpercelen door middel van de zichtassen met de aanleg zijn verbonden of er onderdeel van vormen; als zodanig beoordeeld vormt "Zeeduin" een bijzonder harmonieus element in een "groene" omgeving en neemt het desondanks een geheel autonome belevingsfunctie in binnen de landschappelijke situering; - de aanleg van "Zeeduin" wordt ook hedentendage nog door de oorspronkelijke compositie beheerst en bestaat uit zichtassen en een romantische (slingerende) padenstructuur die, met name ten westen van het hoofdgebouw, een hoofdaccent bezit; de afwisseling tussen open grondpercelen en beplante gedeelten is harmonieus van samenstelling; het hoofdgebouw is compositorisch in de aanleg geintegreerd door de centrale ligging en door de visuele verbindingsassen tussen gebouw en omgeving; de beplanting is relatief jong en dateert grotendeels uit 1946, maar is volgens het oorspronkelijke stramien als landschapspark aangebracht en onderhouden, waardoor de gehele aanleg in het bezit is van structurele gaafheid; daarbij dient te worden opgemerkt dat "Zeeduin" een van de weinige als zodanig herkenbare buitenplaatsen op Walcheren is, die nog op deze staat kan bogen; - de betekenis, die een historische buitenplaats heeft, is op "Zeeduin" gehandhaafd, want behalve de natuurlijke aanleg, vormen ook de gebouwde onderdelen een nagenoeg gaaf geheel en zijn deze goed herkenbaar als voorbeeld van een laat 19e-eeuwse buitenplaats-aanleg; het betrekkelijk kleine en comfortabele hoofdgebouw beschikt over de gehele oorspronkelijke indeling; deze wordt gekenmerkt door een centrale vestibule, waarmee alle omliggende vertrekken in directe verbinding staan zodat het gebouw over een goede onderlinge communicatie en ruimtedispositie beschikt; gedurende een periode van ruim 100 jaar is de bestemming van "Zeeduin" niet gewijzigd, waardoor het als "historische factor" in landschappelijk en cultuurhistorisch opzicht een bijzonder waardevol element vormt.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Kastelen, landhuizen en parken Kasteel, buitenplaats oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Dunoweg 12 4356 EK Oostkapelle Ja
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
K 3854 Domburg
Naar boven