Zeeduin, Oostkapelle

De ORANJERIE ligt ten zuidwesten van het hoofdgebouw, evenwijdig aan en ten westen van de oprijlaan, even ten noorden van de hertenkamp. Tussen de oranjerie en de oprijlaan loopt een smal en recht klinkerpad, dat naar de entree leidt. Verder is de oranjerie grosso modo tussen twee boomgaarden in gesitueerd, een in het westen en een in het oosten. De oranjerie is een rechthoekig bakstenen gebouw met schilddak waarop rode leien liggen. Dit laat 19e-eeuwse bakstenen gebouw heeft een rechthoekige plattegrond. Aan de voorzijde is een glazen dakluik aangebracht. Oorspronkelijk waren er drie dakluiken, maar in de jaren '50 van deze eeuw zijn twee dakluiken verwijderd. De voorgevel was tot in de jaren '50 ingedeeld met bogen. Deze gevel ligt op het oosten en is door middel van bakstenen pilasters in drieën verdeeld. De middelste en smalste travee bevat twee openslaande deuren met bovenlichten, terwijl de zijtraveeen identiek zijn ingedeeld. Boven de bovenlichten en slechts onderbroken door de bakstenen pilasters, is over de gehele gevelbreedte in een verdiept liggend veld, waarboven een eenvoudige (en rondlopende) gootlijst de gevel afsluit. De vloer in de oranjerie bestaat uit vierkante zwart-wit tegels die samen in de vorm van een rechthoek een doorlopend meandermotief vormen. De binnen deze rechthoek gelegde tegels zijn achtzijdig en bestaan uit afwisselende banen grijze en zwarte tegels met een geel bloemmotief. Aan de binnenzijde is de achtermuur nagenoeg geheel bedekt met stukken boombast; aldus wordt een grillig natuurlijk effect gesorteerd. De linker- en rechterzijgevel zijn ingedeeld door een verdiept liggend veld, waarin een breed venster is aangebracht. Dit brede venster is door drie houten, wit geschilderde kolommetjes in vier vakken verdeeld, terwijl een dunne staafroedenverdeling kleine ruitjes vat. Het venster is aan boven- en onderzijde voorzien van rollagen. Het verdiept liggende gevelveld wordt afgesloten door een tandlijst en geflankeerd door bakstenen hoekpilasters, waarin aan de bovenkant een diamantkop is aangebracht. De blinde achtergevel is door de iets uitgemetselde schoorsteen in twee gelijke velden verdeeld die, net als de zijgevels, verdiept liggen en door een houten gootlijst zijn afgesloten. In elk veld is een klein halfrond stalraam uitgespaard. Hoekpilasters sluiten de achtergevel ter weerszijden af. In het midden van de achtergevel is een metselmoet in de vorm van een zadeldak zichtbaar dat het hoogste punt heeft op de schoorsteen. Verder zijn nog vijf inkassingsgaten van balken zichtbaar.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
409338
Complexnaam
Zeeduin
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

BUITENPLAATS ZEEDUIN. De historische buitenplaats "ZEEDUIN" ligt aan de NO-zijde van Oostkapelle op het voormalige eiland Walcheren, direct tegen de westzijde van de buitenplaats Overduin. Aan de noordzijde grenst "Zeeduin" aan de in de 13e eeuw ontstane Vrouwenpolder en aan de zuidzijde aan het buiten Duno. De noordzijde van het terrein ligt iets hoger dan het zuidelijk deel. Het huis "Zeeduin" is hierdoor van oudsher aan de noordkant van de buitenplaats gesitueerd geweest. De historische buitenplaats bestaat uit een landschappelijke parkaanleg met daarin een toegangshek, een hoofdgebouw, een koetshuis, een dienstwoning, een hertenkamp met hertenverblijf, een moestuin, twee boomgaarden, een kwekerij, een kas, een oranjerie, een vijverpartij, een boerderij, een landbouwschuur en een hekwerk. Het hoofdgebouw werd in 1878 gebouwd, getuige een jaartalsteen in de westgevel ("MR. H.F. Lantsheer - 1878"). In het laatste kwart van de 19e eeuw verrezen nog enkele andere gebouwen als de oranjerie, het koetshuis waarschijnlijk ook het hertenverblijf met kamp. De dienstwoning ten zuiden van het hoofdgebouw dateert wellicht nog van voor 1864; deze dienstwoning onderging in de 20e eeuw diverse verbouwingen. De aanleg van het 19e-eeuwse landschapspark heeft naar wordt aangenomen in etappes plaatsgevonden; de eerste etappe dateert mogelijk uit het tweede kwart van de vorige eeuw. In de 20e eeuw onderging de aanleg diverse veranderingen, mede als gevolg van overstromingen tijdens de oorlogsjaren 1940-1945. De meeste bomen van voor deze oorlogsjaren zijn gekapt, terwijl de noordzijde van het landgoed de oorlog het best heeft doorstaan. Over een oudere tuinaanleg, uit de 18e eeuw, is niet veel bekend. De kaart van Hattinga uit 1750 geeft een indruk van een hoofdopzet en die toont overeenkomst met de kadastrale minuutkaart uit het begin van de 19e eeuw. De aanleg op de kaart van Hattinga zou uit het tweede kwart van de 18e eeuw kunnen dateren. De huidige terreinbegrenzing met de hoofdlanen lijkt weinig veranderd te zijn. De historische buitenplaats "Zeeduin" heeft de volgende, samenstellende onderdelen: 1. HOOFDGEBOUW (Huis Zeeduin), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 409334; 2. AANLEG VAN DE HISTORISCHE BUITENPLAATS, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 409335; 3. TOEGANGSHEK (aan de Noordweg), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 409336; 4. HERTENVERBLIJF (nabij de oprijlaan), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 409337; 5. ORANJERIE (langs de oprijlaan), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 409338; 6. KOETSHUIS (Dunoweg 14), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 409339; 7. DIENSTWONING (Dunoweg 10), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 409340: 8. BOERDERIJ (Dunoweg 3), zie voor omschrijving bij complexonderdeel 8 met monumentnummer 520094; 9. LANDBOUWSCHUUR (Dunoweg bij 3), zie voor omschrijving bij complexonderdeel met monumentnummer 528733; 10. HEKWERK (Dunoweg bij 3), zie voor omschrijving bij complexonderdeel met monumentnummer 528734. De historische buitenplaats "Zeeduin" is in cultuurhistorisch opzicht om navolgende redenen van belang: -de historische buitenplaats is pal achter de duinen gesitueerd, op de grens tussen zand- en kleibodem, op oude cultuurgrond; op het terrein zijn diverse onderdelen of restanten van oude zeeweringen overgebleven die herinneren aan de oudste bewoningsgeschiedenis van dit deel van Walcheren; "Het Oude Dijkje" is een restant van een oude zeewering, maar ook is nog een oud dijkrestant zichtbaar in het terrein tussen de vijverpartij en het koetshuis; - de historische buitenplaats maakt deel uit van een strook van buitenplaatsen die vroeger is aangelegd op een grondgebied pal achter de duinen en houdt door haar behouden gebleven aanlegstructuur de herinnering in stand aan dit markante onderdeel van de bewoningsgeschiedenis van en op het voormalig eiland Walcheren; -de directe omgeving van "Zeeduin" wordt gevormd door grondpercelen waarop akkerbouw en veeteelt wordt bedreven. Door de coulissen-werking van de boomrijen die "Zeeduin" omgeven, is een harmonieuze overgang tussen beide gebiedstypen bewerkstelligd; deze overgang wordt nog verstevigd doordat enkele van deze grondpercelen door middel van de zichtassen met de aanleg zijn verbonden of er onderdeel van vormen; als zodanig beoordeeld vormt "Zeeduin" een bijzonder harmonieus element in een "groene" omgeving en neemt het desondanks een geheel autonome belevingsfunctie in binnen de landschappelijke situering; - de aanleg van "Zeeduin" wordt ook hedentendage nog door de oorspronkelijke compositie beheerst en bestaat uit zichtassen en een romantische (slingerende) padenstructuur die, met name ten westen van het hoofdgebouw, een hoofdaccent bezit; de afwisseling tussen open grondpercelen en beplante gedeelten is harmonieus van samenstelling; het hoofdgebouw is compositorisch in de aanleg geintegreerd door de centrale ligging en door de visuele verbindingsassen tussen gebouw en omgeving; de beplanting is relatief jong en dateert grotendeels uit 1946, maar is volgens het oorspronkelijke stramien als landschapspark aangebracht en onderhouden, waardoor de gehele aanleg in het bezit is van structurele gaafheid; daarbij dient te worden opgemerkt dat "Zeeduin" een van de weinige als zodanig herkenbare buitenplaatsen op Walcheren is, die nog op deze staat kan bogen; - de betekenis, die een historische buitenplaats heeft, is op "Zeeduin" gehandhaafd, want behalve de natuurlijke aanleg, vormen ook de gebouwde onderdelen een nagenoeg gaaf geheel en zijn deze goed herkenbaar als voorbeeld van een laat 19e-eeuwse buitenplaats-aanleg; het betrekkelijk kleine en comfortabele hoofdgebouw beschikt over de gehele oorspronkelijke indeling; deze wordt gekenmerkt door een centrale vestibule, waarmee alle omliggende vertrekken in directe verbinding staan zodat het gebouw over een goede onderlinge communicatie en ruimtedispositie beschikt; gedurende een periode van ruim 100 jaar is de bestemming van "Zeeduin" niet gewijzigd, waardoor het als "historische factor" in landschappelijk en cultuurhistorisch opzicht een bijzonder waardevol element vormt.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Dunoweg 12 4356 EK Oostkapelle BY Ja
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
K 3854 Domburg
Naar boven