Inleiding

Complex van de Johan Willem Friso KAZERNE, bestaande uit de eind 19e-eeuwse/vroeg 20e-eeuws kazernegebouwen WILHELMINA (1893), EMMA (1894/1895) en HENDRIK (1904/1905), een BUREEL annex GYMNASTIEKGEBOUW (1910) en twee SCHILDWACHTHUISJES (1893) met aan weerszijden ijzeren HEKKEN. De naam Johan Willem Frisokazerne is van recenter datum. Hoewel Assen al sinds 1841 aan een detachement militairen onderdak bood werd de stad pas in 1881 officieel aangewezen als garnizoensstad waartoe zij twee bataljons van de infanterie kreeg toegewezen. Het terrein van de kazerne werd aangelegd op de daarvoor aangekochte voormalige 'Klapkampen' tussen de Witterstraat en de Vaart ZZ. Het eerste kazernegebouw, de 'Wilhelmina', kwam in 1893 gereed, de 'Emma' volgde in 1895 (1894 volgens de datumsteen). Toen in 1903 een derde bataljon naar Assen kwam werd het kazernecomplex in 1905 (1904 volgens gevelsteen) uitgebreid met de 'Hendrik'. Op het terrein werden tevens diverse bijgebouwen geplaatst, zoals een hospitaal, een bureel annex gymnastiekgebouw, een manege, officierswoningen etc., maar een groot deel daarvan is inmiddels gesloopt.

Omschrijving.

De drie grote kazernegebouwen zijn gebouwd als legeringsgebouwen in de stijl van de Hollandse neo-renaissance en zijn rijkelijk voorzien van natuurstenen details. De 'Wilhelmina' en de 'Emma'zijn identiek qua formaat, gevelopbouw en detaillering. Ook de 'Hendrik' komt in grote lijnen overeen met de twee andere kazernegebouwen, maar is kleiner. De hekken en de schildwachthuisjes zijn waarschijnlijk geplaatst in de bouwtijd van de 'Wilhelmina' (1893) en lopen voorlangs de genoemde legeringsgebouwen van het complex en behoren in alle opzichten tot het kazernecomplex. Het in bijpassende trant gebouwde bureel annex gymnastiekgebouw is omstreeks 1910 gebouwd, ligt zeer markant op de oorspronkelijke middenas van het kazerneterrein en neemt daarmee stedebouwkundig een belangrijke plaats in. Aangezien de 'Wilhelmina' en de 'Emma' vrijwel even groot zijn en indentiek zijn vorm gegeven wordt bij de afzonderlijke objectomschrijvingen uitgegaan van een en dezelfde omschrijving. Bij de omschrijving van de kleinere maar in dezelfde stijl vormgegeven 'Hendrik' wordt naar de uitvoerige omschrijving van de 'Wilhelmina' en verwezen.

Waardering

De zeer karakteristieke kazernegebouwen 'Emma', 'Wilhelmina' en 'Hendrik', het bureelgebouw annex gymnastiekzaal alsmede de bijbehorende hekken en schildwachthuisjes zijn vanwege de gaafheid, hun stilistische zuiverheid en typologische zeldzaamheid van (grote) architectuurhistorische en cultuurhistorische waarde. De beeldbepalende gebouwen zijn tevens van belang voor de sociaal-economische geschiedenis en de historie van Assen als garnizoensstad. De kazernegebouwen vormen samen met het bureelgebouw annex gymnastiekzaal en de hekken met schildwachthuisjes een bijzonder complex met een evidente samenhang tussen de diverse waardevolle complexonderdelen, waardoor ook de ensemblewaarde groot is. Het complex maakt tevens deel uit van het beschermd stadsgezicht Assen.