Inleiding

RIJKSWERKINRICHTING Tweede Gesticht, gebouwd tussen 1895 en 1900 in een sobere neo-renaissancistische stijl in opdracht van het Ministerie van Justitie en naar ontwerp van W.C. Metzelaar (het ontwerp komt overeen met dat van de eveneens beschermde Rijkswerkinrichting Eerste Gesticht (thans Norgerhaven), Oude Asserstraat 20). Het gebouw werd opgericht ter vervanging van het carre-vormige oude Tweede Gesticht dat nu werd ingericht als werkplaats. Het Tweede Gesticht is in 1965 en in 1989-1990 verbouwd. Tijdens de laatste verbouwing, naar ontwerp van het Bureau Cor Kalfsbeek, zijn nieuwe hoekvolumes toegevoegd die het symmetrische en representatieve uiterlijk van het middengedeelte versterken. Ook is bij die gelegenheid een hekwerk rondom het gebouw geplaatst. Het gebouw staat thans bekend als de Penitentiaire Inrichting Esserheem.

De bescherming betreft het evenwijdig aan de weg gelegen frontgebouw. De overige onderdelen binnen het omgrachte terrein zijn als gevolg van wijzigingen en uitbreidingen niet beschermenswaardig.

Omschrijving

Het frontgebouw is opgetrokken uit baksteen en wordt gedekt door een afgeplat zadeldak met pannen; (vernieuwde) betonnen goten; dakkapellen in voorste dakschild met alternerend een fronton- of segmentboog. Aan weerszijden van de vooruitspringende poort vijf traveeën met spaarvelden, rondboogramen met in het boogveld pleisterwerk (stralen); plint; aan rechterzijde kelderramen onder de rondboogramen. Middenstuk met deur en rondboog spaarveld met naamsaanduiding; daarboven uurwerk; natuurstenen elementen (negblokken, consoles en sluitsteen), trapgevel met speklagen en afdekplaten, smeedijzeren windvaan. Aan achterzijde gevelsteen met het opschrift: Met Verpleegden gebouwd 1895-1899.

Waardering

Het binnen een omgrachting gelegen frontgebouw van de Rijkswerkinrichting Tweede Gesticht oftewel Esserheem is van cultuurhistorisch, architectuurhistorisch, typologisch, stedebouwkundig belang alsook van belang voor de geschiedenis van de Rijkswerkinrichting Veenhuizen; tevens van belang als functioneel onderdeel van het uitzonderlijk waardevolle complex Veenhuizen.