Inleiding

Complex van Vliegveld Ypenburg met bijbehorende luchtvaart-gebouwen, dankzij het gezamenlijk initiatief van de Haagsche Aeroclub en de Rotterdamsche Aeroclub in 1935-37 tot stand gekomen in de Hooge Broekpolder bij Rijswijk en genoemd naar de vroeger aldaar aanwezige buitenplaats.

Het LUCHTHAVENCOMPLEX van Vliegveld Ypenburg bevat de volgende onderdelen, alle uitgevoerd in de trant van het Nieuwe Bouwen:

- stationsgebouw;

- portierswoning;

- vliegtuigloods of grote hangar;

- NLS-gebouw.

Het stationsgebouw - het hoofdgebouw van het complex - en de vliegtuigloods zijn ontworpen door J.A. Brinkman en L.C. van der Vlugt met medewerking van M. Zwanenburg, die verder alleen de portierswoning ontwierp.

In 1939 kwam daar nog het NLS-gebouw bij dat H.F. Mertens als hoofdvestiging voor de Nationale Luchtvaartschool had ontworpen.

Aanvankelijk omvatte het complex ook nog een kleine hangar (voor het propellorvliegtuig van Dekker), een pompgemaaltje, een revisiegebouw voor motoren, een tankgebouwtje, een portiersloge en een entreehek met de naam "vliegveld Ypenburg", maar deze zijn inmiddels verdwenen, evenals de graszodentribune.

Met zijn oppervlakte van 200 ha. was Ypenburg - waarbij voor de drainage het systeem-Hers was toegepast - in de vooroorlogse periode na Schiphol het grootste vliegveld van ons land.

N.B. Bij beschikking van 24 juni 1998 (nr. 98/2731) is door de toenmalige staatssecretaris van O.C.en W. A. Nuis, aan de toenmalige eigenaar van de vliegtuigloods (de Stichting Museum Historische Luchtvaart Hoogeveen), vergunning verleend voor de demontage te Ypenburg en aansluitend de wederopbouw van de loods op vliegveld Hoogeveen; zie monument nummer 480818.

Omschrijving

Het complex Ypenburg is ontworpen voor een veelzijdige bestemming in dienst van de particuliere luchtvaart (instructie- en demonstratieterrein, vestigingsplaats van luchtvaartmaatschappijen, sportvliegclubs en luchtvaartschool, uitwijkplaats lijndiensten), met bijbehorende gebouwen en landingsterrein.

De gebouwen van het luchthavencomplex Ypenburg zijn opgetrokken met in staand klezoorverband gemetselde muren (met geknipte voeg), in oorsprong alle witgesausd en voorzien van stalen kozijnen en buitendeuren. Deze kleurstelling sluit niet alleen aan bij de voorkeur voor abstractie van het Nieuwe Bouwen, maar heeft tevens een grote functionele betekenis, omdat witte gebouwen het best zichtbaar zijn vanuit de verte.

De gebouwen zijn langs een kromme lijn in noord-zuid-richting gegroepeerd, zo dicht mogelijk bij de Rotterdamseweg, waarbij de portierswoning het meest zuidwaarts is gesitueerd, de grote hangar het meest noordelijk, met daartussen in het concave stationsgebouw en NLS-gebouw, beide met de holle zijde naar het vliegveld gekeerd.

Hoewel het stationsgebouw door oorlogsschade werd getroffen, is het daarna grotendeels in de oorspronkelijke vorm hersteld en pas bij latere verbouwingen op onderdelen gewijzigd, in afwijking van de oorspronkelijke architectuur.

Waardering

Het luchthavencomplex Ypenburg is van algemeen belang wegens:

- de bijzondere kwaliteiten van het architectonisch ontwerp, met name van het stationsgebouw, uitgevoerd in de trant van het Nieuwe Bouwen;

- de cultuurhistorische en typologische betekenis als speciaal voor de burger- en sportluchtvaart alsook demonstratie-vluchten ontworpen complex in het interbellum;

- de bouwhistorische betekenis wegens de bijzondere toepassing van constructies in gewapend beton en staal, met nadruk op zuinig materiaalgebruik, met name in het stationsgebouw en de grote hangar;

- de historische betekenis vanuit oogpunt van de Nederlandse luchtvaart-ontwikkeling;

- de geschiedkundige herinneringen aan vliegveld Ypenburg als militair vliegveld tijdens de Tweede Wereldoorlog en als voedseldroppingsterrein kort daarna;

- de grote zeldzaamheidswaarde als nog vrijwel compleet en goed herkenbaar voorbeeld van een vooroorlogs luchthavencomplex.