Klein Noordijk, Wilp

HOOFDGEBOUW (Huis Klein Noordijk). Onderkelderd blokvormig gepleisterd hoofdgebouw op grijs geschilderde iets vooruitspringende voeting. Het telt twee verdiepingen en een zolderverdieping onder afgeplat met gesmoorde Oud Hollandse dakpannen gedekt schilddak. De eerste steen is in 1856 door mevrouw Marle- Van Wijck gelegd.

De middentravee van de naar de H.W. Iordensweg gerichte voor(west)gevel is tot even onder de nok als puntvormige topgevel doorgetrokken en voorzien van een zadeldak met windveren met een geprofileerde voorplank, bekroond door een topgevelteken. De middentravee van de achtergevel is eveneens doorgetrokken, springt een stuk naar voren en wordt bekroond door een houten klokketoren waarin een bel. De gevels zijn aan de hoeken van omgaande gedecoreerde pilasters voorzien en de genoemde middenrisaliet aan de westzijde wordt eveneens aan weerszijden door pilasters afgeloten. De gevel wordt omgaande door een geprofileerde bakgoot afgeloten kroonlijst (fries met blokrand) beeindigd, die ter plaatse van de pilasters is gekornist.

Centraal aan de voorzijde de entree, die door een ornamentele en rijk besneden houten overkapping annex balkon wordt voorafgegaan. De overkapping is drie traveeen breed, een enkele travee diep en wordt gestut door vier 8-zijdige pijlers met kapitelen, die aan de voorzijde drie accoladeboog-vormige open doorgangen scheiden. De velden boven de bogen alsmede de houten balustrade van het balkon zijn van verticale ajour gezaagde banden voorzien. De entree bestaat uit een getoogde dubbele 4- ruits deur met 2-ruitsbovenlicht. Aan weerszijden van de entree twee getoogde 6-ruitsvensters met schuiframen. Boven de vensters beganegronds een doorgaande zonweringskast met gesneden voorplank. Op de verdieping een getoogd kozijn met dubbel 4-ruits balkondeur met 2-ruits bovenlicht, voorzien van persiennes. Aan weerszijden twee getoogde 6-ruitsvensters met persiennes. In de topgevel van de middenrisaliet het classicistische motief van drie gekoppelde halfronde vensters met 5 (centraal) en 2-ruitsindelin- gen.

De rechter zijgevel (zuidelijk) is in 4 traveeen geleed en vertoont beganegronds drie vensters en een terrasdeur (tweede travee van links) en op de verdieping 4 vensters met persiennes als aan de voorgevel, zij het dat de vensters en de terrasdeur op de beganegrond tot aan de bodem zijn doorgetrokken. Deze zijde wordt voorafgegaan door een houten vier traveeen brede en een enkele travee diepe langs de gehele gevel doorgetrokken luifel onder half schilddak op een hardstenen bordes, die door vijf 8-zijdige pijlers met kapitelen in vier getoogde doorgangen wordt geleed. De velden boven de doorgangen vertonen straalsgewijs geordend traliewerk.

De linker zijgevel (noordelijk) heeft aan de linkerzijde beganegronds en op de verdieping een getoogd 6-ruitsvenster (venster beganegronds is nieuw).

De achtergevel (oostzijde) heeft centraal in de uitgebouwde middenrisaliet een ingangspartij, bestaande uit een getoogd kozijn waarin dubbele paneel deur. Daarover een gestuct boogprofiel. Links en rechts een rechthoekig venster met diefijzers. Op de verdieping in de middenrisaliet een getoogd kozijn waarboven een gestucte omlijsting met 6-ruitsvenster en persiennes en in de topgevel drie gekoppelde halfronde enkelruits-vensters. Aan de rechterzijde beganegronds en op de verdieping een getoogd kozijn met 6-ruitsvenster en persiennes.

Inwendig: een opvallend gegeven van de centraal aan de westzij- de gelegen ruimte op de beganegrond is, dat deze als hal maar tevens als tuinkamer dienst doet. Voorts heeft deze ruimte een betekenis als 'kamer en suite' en als intermediair tussen de grote rechthoekige kamers aan weers- zijden waarmee zij door grote schuifdeuren met panelen aan beide lange zijden in verbinding staat. Deze variabele ruimtelijkheid van het inwendige is verder uitgewerkt in de visuele relatie tussen het huis en het park. Zo zijn de vensters en deuren aan de zuid- en westzijde van het huis, aan welke zijden zich de belangrijkste gezichten in het park bevinden, opvallend groot en ruim beglaasd. De overkappingen en zonweringen aan deze zijden hebben ook de functie van overgangen tussen de binnenruimte van het huis en de buitenruimte van het park, die als coulissen de gezichten vanuit het huis in het park aan de bovenzijde afbakenen en deze hierdoor dieptewerking verlenen.

Het huis werd in de jaren 1990-1991 gerestaureerd.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
494867
Complexnaam
Klein Noordijk
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

HISTORISCHE BUITENPLAATS KLEIN NOORDIJK (Wilp). Het terrein van de historische buitenplaats Klein Noordijk maakte oorspronkelijk deel uit van de buitenplaats Groot Noordijk. Laatstgenoemde buitenplaats - tot 1856 Noordijk genaamd - was sinds de eerste helft van de 19de eeuw in het bezit van de Deventerse familie Van Marle. In 1856 legde mevrouw Van Marle - van der Wijck, toen 80 jaar oud, de eerste steen van het witgepleisterde blokvormige huis Klein Noordijk, dat door haar dochter, mevrouw De Frederici - van Marle met echtgenoot en gezin in de zomermaanden zou worden betrokken.

Een bijzondere karakteristiek van het in 1990-1991 gerestaureerde huis, dat tot op heden rondom een rijke ornamentele detaillering vertoont, vormt de hechte relatie met de parkaanleg, die in de architectuur van het huis tot uitdrukking komt. Zo zijn de vensters van het huis aan de zuid- en westzijde, gericht op de aan die zijden gelegen belangrijkste gezichten van de parkaanleg, relatief groot van omvang en van een ongebruikelijke grote ruitsindeling voorzien en is de voordeur aan de westzijde eveneens vanouds geheel beglaasd.

Klein Noordijk kreeg niet alleen de functie van een buitenplaats maar werd ook de kern van een klein landgoed, waarvan de bijbehorende bossen en landerijen rondom de eveneens in deze tijd aangelegde parkaanleg gelegen waren. Even ten noorden van het huis werd omstreeks 1860 het rechthoekige koetshuis annex paardestal opgetrokken, waarin aan de achterzijde een wagenloods, een melklokaal en ruimte voor landbouwwerktuigen werd ingericht. Omstreeks deze tijd kwamen ook de ten noorden hiervan gelegen tuinmanswoning en de ornamentele duiventil annex fazanterie tot stand.

De compositie van de parkaanleg werd niet alleen op het huis maar ook op de aan de overzijde van de H.W. Iordensweg gelegen buitenplaats Groot Noordijk afgestemd. Deze compositorische en visuele verwevenheid berust deels ook op de al bestaande aanleg van Noordijk, die voor de aanleg van Klein Noordijk als ondergrond werd gebruikt. De compositorische relatie tussen de parken van Groot en Klein Noordijk werd waarschijnlijk destijds ook vanwege de genoemde familiebanden, bewust nagestreefd.

Aan de west- en zuidzijde van het huis werd een ruim gezicht geschapen, waarvan de ruimtewerking werd versterkt door boscoulissen aan weerszijden en door enkele boomgroepen en solitairen. De gedeelten van de aanleg ten oosten en noorden van het huis werden (her)bebost en van een ruim patroon van slingerpaden voorzien. Een ronde kom ten noorden van de voormalige mmoestuin en boomgaard vormt wellicht nog het restant van de formele aanleg van Noordijk.

De historische buitenplaats Klein Noordijk wordt aan de west- en oostzijde door respectievelijk de H.W. Iordensweg en het Wolbospad begrensd. Voorts wordt de aanleg aan de noordoost- en noordzijde door de westgrens van het kadastrale perceel Wilp nr. A3 522 en de zuidgrens van de kadastrale percelen Wilp nrs. A3 2860 en 2770.

De historische buitenplaats Klein Noordijk heeft de volgende samenstellende onderdelen:1. HOOFDGEBOUW (Huis Klein Noordijk), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 494867;2. HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 494868;3. KOETSHUIS EN PAARDESTAL, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 494869;4. TUINMANSWONING, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 494870;5. DUIVENTIL ANNEX FAZANTERIE, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 494871

De historische buitenplaats Klein Noordijk is in cultuurhistorisch opzicht van grote waarde vanwege:

- het hoofdgebouw, dat een gaaf bewaard voorbeeld vormt van een omstreeks 1860 gebouwd bepleisterd huis in classicistische stijl als centrum van een Nederlandse buitenplaats;

- de hechte relatie tussen het huis en de parklaanleg in landschapsstijl, die in de vensterplaatsing en -indeling van het huis en die van de parkaanleg tot uitdrukking komt;

- de compositorische en visuele verwevenheid van de parkaanleg met de aan de overzijde van de H.W. Iordensweg gelegen parkaanleg van de buitenplaats Groot Noordijk;

- de tuinmanswoning, het koetshuis annex paardestal en de duiventil annex fazanterie, die tesamen met het huis een goed voorbeeld vormen van een ensemble van bouwwerken op een kleinere Nederlandse buitenplaats uit omstreeks 1860.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Landhuis Kastelen, landhuizen en parken Kasteel, buitenplaats oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
H.W. Iordensweg 91 7384 AJ Wilp Ja
Types
Hoofdcategorie Subcategorie Beschrijving Notitie
Kastelen, landhuizen en parken Kasteel, buitenplaats
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
A 2908 Wilp
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1856 1856 vervaardiging
Naar boven