Boas, Amsterdam

Complex-onderdeel met monumentnummer 498625 (HOOFDGEBOUW)Smal, doch langgerekt (in oorsprong symmetrisch) hoofdgebouw, teruggerooid gesitueerd en in 1878-79 naar eclectisch ontwerp van J.W. Meijer opgetrokken in baksteen, afgewisseld door enkele accenten in natuursteen, met vier bouwlagen en kapverdieping onder met blauwe pannen gedekt dwars schilddak, waarbij het toren-achtige middenrisaliet, evenals de in dezelfde trant toegevoegde linkervleugel, vijf bouwlagen heeft. De gevels zijn voorzien van kleine boogfriezen op de beganegrond en onder de omlopende, gekorniste kroonlijst met kleine consoles, alsook van gebosseerde hoeklisenen bij de risalieten en van rondboogvensters met in oorsprong een ijzeren onderverdeling. Te weerszijden van het aan de straat-zijde drie venster-assen brede middenrisaliet bevindt zich elk een veertien venster-assen tellende slijpzalen-vleugel, met aansluitend een zijrisaliet ter breedte van een venster-as, op de scheiding gemarkeerd door een later toegevoegde trapvormige muurdam. Het middenrisaliet bevat de rondboogvormige (gemoderniseerde) hoofdingang met stoep in het midden, met witgepleisterde, deels gebosseerde omlijsting, doorgaand om het middenvenster van de verdieping en bij de sokkel en de hoeklisenen; op de plaats van het vroegere naamfries is bij de herbestemming in 1989 de naam van de huidige gebruiker (Gassan Diamonds) aangebracht; het geheel wordt sinds de verbouwing van 1909 ten behoeve van de aanbrenging van een lift bij het centrale trappenhuis bekroond door een attiek met omlopende balustrade met bolvormige siervazen op de hoeken, in plaats van een fronton. Beide zijrisalieten bevatten elk een (gemoderniseerde) rondboogvormige ingang met gepleisterde, deels gebosseerde, omlijsting en de opschriften ANNO, respectievelijk 1879. De lange gevel aan de zijde van de Uilenburgergracht is vrijwel identiek aan die aan de Nieuwe Uilenburgerstraat, met als belangrijkste verschillen dat het - verder uitstekend - middenrisaliet aan het waterfront vier venster-assen breed is en wordt bekroond door een driehoekig fronton met oculus en dat bij de risalieten op de beganegrond-verdieping alleen gepleisterde lisenen zijn toegepast en bij de herbestemming de oorspronkelijke zijingangen door een rondboogvormig venster zijn vervangen. Tevens is toen het vroegere voetinghek te weerszijden van het middenrisaliet verwijderd. De vier venster-assen brede kopgevel bevat voornamelijk rondboogvormige blindvensters, met uitzondering van de linkertravee, waarin (gemoderniseerde) rondboogvensters zijn aangebracht. De in 1887 naar ontwerp van C. Alberts in verwante trant toegevoegde linkervleugel (of 'Nieuwe Fabriek') ter breedte van acht venster-assen heeft een blinde kopgevel en wordt aan beide lange zijden bekroond door een driehoekig fronton met oculus. De inwendige constructie van het gehele hoofdgebouw, met grotendeels ongedeelde ruimten, bestaat uit geprofileerde gietijzeren kolommen, die op moer- en kinderbalken rustende houten vloeren dragen, waarbij in het midden dubbelgrote overspanningen zijn gerealiseerd ten behoeve van de oorspronkelijke machine-opstellingen en aandrijf-mechanismen. In de hal naast de trap van het hoofdgebouw is een plaquette met inscriptie uit 1879 aangebracht, en in de linkervleugel een gedenksteen uit 1887. Rationeel, naar de toenmalige productie-eisen ingedeeld en in oorsprong geheel voor de toepassing van stoomkracht ingericht fabrieksgebouw voor de diamantnijverheid, met voor de tijd van ontstaan typerende bouwhistorische en stilistische kenmerken.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
498635
Complexnaam
Boas
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Fabriekscomplex in verschillende fasen vanaf 1878-79 in eclectische trant naar ontwerp van J.W. Meijer tot stand gekomen fabriekscomplex, in oorsprong gebouwd als stoom-diamantslijperij ten behoeve van de gebroeders Boas - en derhalve Boas-complex genaamd -, bestaande uit een langgerekt hoofdgebouw met inbegrip van de later aangebouwde linkervleugel (complexonderdeel 1), een vrijstaand ketelhuis met bijbehorende fabrieksschoorsteen (complexonderdelen 2 en 3), twee poortgebouwen (complexonderdelen 4 en 5) en bijbehorende hekpijlers (complexonderdeel 6); de in 1909 naar ontwerp van D. van Oort tussen hoofdgebouw en portiersgebouw toegevoegde vleugel langs de Houtkopersburgwal is in 1989 afgebroken. De fabriek was in oorsprong gebouwd voor de opstelling van 357 slijpmolens, eveneens naar ontwerp van J.W. Meijer, die door - inmiddels verwijderde - stoommachines werden aangedreven; deze machines stonden in het midden opgesteld, waarbij de stoomleidingen via een goot in de bestrating van het voorterrein met de ketels in het ketelhuis verbonden waren. Met de in 1887 toegevoegde linkervleugel was het aantal werkplaatsen tot 600 gestegen, welk groot aantal herinnerd aan de bloei van de diamant-industrie tijdens de 'Kaapse tijd'. Het voor de ontwikkeling van de negentiende-eeuwse industrialisatie, gekenmerkt door de toepassing van stoomkracht, en die van de diamantnijverheid in het bijzonder, exemplarische fabriekscomplex, destijds het grootste van ons land, is van algemeen belang wegens architectuur-historische en industrieel-archeologische waarde, alsook vanwege de markante situering langs de Uilenburgergracht in een vanouds door de diamantnijverheid bepaalde buurt.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Handelsgebouwen, opslag- en transportgebouwen Handel en kantoor oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Nieuwe Uilenburgerstraat 173 1011 LN Amsterdam Houtkopersburgwal Ja
Nieuwe Uilenburgerstraat 175 1011 LN Amsterdam Houtkopersburgwal
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
P 3213 Amsterdam
P 3212 Amsterdam
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1878 1879 vervaardiging
Naar boven