Inleiding

Historische buitenplaats RHIJNESTEIN met middeleeuwse woontoren, gelegen op een langerekt terrein langs de noordoever van de Kromme Rijn. Het hoofdgebouw bestaat uit een zuidelijke woontoren van rond 1300 die in het laatste kwart van de negentiende-eeuw in opdracht van W.A. van Beeck Calkoen is verbouwd en uitgebreid met een woonvleugel en noordelijke woontoren tot een nagenoeg symmetrisch opgezet woonhuis gesitueerd op een klein omgracht terrein. Het in kern uit het begin van de veertiende-eeuw daterende poortgebouw geeft toegang tot de voorburcht en het huis. De bij het huis behorende historische parkaanleg uit het derde kwart van de negentiende-eeuw met onderdelen van een oudere parkaanleg wordt in westelijke richting gevormd door de voor het huis gelegen parkweide, in noordoostelijke richting een parkbos (XIXd) en in zuidoostelijke richting de - achter het huis gelegen - boulevard en rozentuin (XXa) en moestuin (XIXd) afgesloten door een moestuinmuur in het noorden en taxus- en beukenhagen. In de moestuin bevinden zich koude bakken en een kas uit het eerste kwart van de twintigste-eeuw. Terzijde, achter het huis bevindt zich een houten schuur en in het verlengde een thans vrijstaand kippenhok vervaardigd naar voorbeeld van het oorspronkelijke laat negentiende-eeuwse kippenhok. Aan de noordzijde aan de rand van het parkbos staat de bij het huis behorende tuinmanswoning uit 1902. Het terrein ingesloten tussen de Graaf van Lynden van Sandenburgweg, de Beukenlaan en Nieuwe weg bestaat uit weidegrond en fruitboomgaarden. De begrenzing van de buitenplaats wordt gevormd door de buitenoever van de Kromme Rijn in zuidelijke richting, de Dorpsstraat in westelijke richting, de ventweg langs de Graaf van Lynden van Sandenburgweg in noordelijke richting en in oostelijke richting de rand van het parkbos en de waterloop naar de Kromme Rijn (zie voor de begrenzing de bijbehorende kadastrale kaart). De relatie tussen de Kromme Rijn en Rhijnestein is vanouds; in eerste instantie als aan- en afvoerroute en vanaf de negentiende-eeuw als romantisch motief van slingerende rivier in de parkaanleg in landschapsstijl. Het complex omvat de volgende onderdelen: HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE PARK- EN TUINAANLEG (2), POORTGEBOUW (3), KAS (4), KOUDE BAKKEN (5), ZONNEWIJZER (6), BRUG (7), BRUG (8), TUINMANSWONING (9), HEKWERK (10).

NB De twee kleine bruggen over de omgrachting gelegen achter het huis, kippenhok, houten schuur, moestuinmuur en de vrijstaande houten garage bij het poortgebouw en bij de tuinmanswoning vallen buiten de bescherming.

Waardering

De HISTORISCHE BUITENPLAATS RHIJNESTEIN is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang:

- vanwege het in kern middeleeuwse hoofdgebouw dat in de negentiende-eeuw is vergroot, met oorspronkelijk laat-negentiende-eeuws interieur en interieuronderdelen, en tevens onderdeel van de bijzondere reeks middeleeuwse woontorens aan de Langbroekerwetering;

- vanwege de bij de buitenplaats behorende kleinschalige historische park- en tuinaanleg in laat negentiende-eeuwse landschapsstijl waarin elementen van de oudere aanleg zijn geïncorporeerd en die in het begin van de twintigste-eeuw is uitgebreid met een formele tuinaanleg;

- vanwege het bijbehorende middeleeuwse poortgebouw met latere aanbouwen, kasgebouw, koude bakken en tuinmanswoning, die karakteristieke onderdelen van de historische buitenplaats vormen.