Inleiding

SLUISCOMPLEX, Sluis Delden (Wiene) in het Twentekanaal, dat bestaat uit een SLUISKOLK MET TWEE DUBBELE HEFTORENS, een SLUISMEESTERSWONING, een blok DIENSTRUIMTES (drie voormalige sluiswachterswoningen), een GEMAAL en twee BRUGGEN. Het Twentekanaal is tusen 1930 en 1936 als werkverschaffingsprojekt gegraven. Het hoofdkanaal loopt van de Ijssel bij Eefde in Gelderland naar Enschede met tussen Delden en Goor een afsplitsing naar Almelo. Het verschil in hoogte van 23 meter tussen het begin- en eindpunt van het kanaal wordt door drie schutsluizen opgevangen. In de sluis van Ambt Delden worden de schepen van 10 naar 16 meter + NAP getild.

Vanwege dit grote verval is naast het scheepvaartkanaal een afwateringskanaal gegraven met daarin een gemaal om de grote hoeveelheden water af te voeren. Bij de uitvoering van het project door Rijkswaterstaat zijn diverse ingenieurs betrokken geweest. Dr. Ir. Ludolph Reinier Wentholt had de algemene leiding van het project, Ir. J.W Akkerman was verantwoordelijk voor het ontwerpen van de sluisdeuren en bewerkingswerktuigen en Ir. A. Eggink voor de sluiskolken en aflaatconstructies. De opbouw van de verschillende betonnen sluisonderdelen is gerealiseerd door de Amsterdamsche Ballast Maatschappij. Het aandrijfsysteem van de hefschuiven is mede ontwikkeld door de Heemaf.

Omschrijving

Om de sluiscomplexen en de bruggen over het kanaal zo harmonieus mogelijk in het landschap in te passen trok Rijkswaterstaat Ir. D. Roosenburg aan die de vormgeving van de verschillende objecten in en langs het kanaal op zich nam. De rechthoekige sluiskolk in het scheepvaartkanaal wordt aan de oost- en westkant afgesloten doorstalen schuiven tussen hoge dubbele heftorens. De woningen staan op de dijk tussen de sluiskolk en het afwateringskanaal ten zuiden daarvan. Het electrische gemaal bevindt zich in het afwateringskanaal ter hoogte van het benedenhoofd van de sluiskolk. Twee bruggen vormen de verbinding tussen de oevers van de kanalen en de dijk in het midden. De verschillende onderdelen van het complex zijn wit geschilderd en voorzien van met helrode Hollandse pannen gedekte zadeldaken. De oevers van de kanalen zijn beplant met eikebomen en voor de dienstwoningen op de dijk staan enkele grote kastanjebomen.

Waardering

Sluiscomplex uit 1930-36 in het Twentekanaal van cultuur-, architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang vanwege:

- de grote betekenis van het Twentekanaal als infrastructurele ingreep om Twente beter te ontsluiten

- de architectonische kwaliteit en de gaafheid van de complexonderdelen

- de hoge ensemblewaarde van het complex

- de uitzonderlijk markante situering van het complex in het landschap