Omschrijving van het complex

HISTORISCHE BUITENPLAATS 'OUD WASSENAAR' met LANDHUIS (1), PARKAANLEG (2), voormalige DIENSTWONING (3) en PERGOLA (4).

De in oorsprong achttiende-eeuwse historische buitenplaats dankt de huidige verschijningsvorm grotendeels aan veranderingen die tussen 1876 en 1879 zijn doorgevoerd in parkaanleg en bebouwing. In 1871 kocht C.J. van der Oudermeulen, stalmeester in buitengewone dienst van Koning Willem III en onder meer hoogheemraad van Rijnland, de buitenplaats Oud Wassenaar. Blijkens de kadastrale kaart uit 1822 was het landhuis toen gesitueerd aan de Schouwweg in een parkaanleg met deels formele lanenstructuur (Oud Wassenaarseweg, Groen van Prinstererlaan en Lindelaan) en deels vroege landschappelijke inrichting met slingerende waterpartij, een 'Chinese tempel' en een 'koepel'. Van der Oudermeulen liet het oude huis afbreken en gaf de architect Constantijn Muysken (1843-1922) opdracht een nieuw huis en dienstgebouwen te ontwerpen. Tussen 1876 en 1879 verrees, in de nabijheid van de waterpartij, Kasteel Oud-Wassenaar in de stijl van de Neo-Renaissance met stijlinvloeden van de Hollandse, Franse en Italiaanse Renaissance. In dezelfde periode werd de vroege landschappelijke parkaanleg getransformeerd naar een ontwerp in late Landschapsstijl van de Duitse tuinarchitect C.E.A. Petzold. Waarschijnlijk zijn toen de oude tuinkoepels afgebroken. Na het overlijden van de heer Van der Oudermeulen in 1904 kwam de buitenplaats, samen met het naastgelegen Rust en Vreugd, in handen van Nationaal Grondbezit N.V. en in 1908 van de exploitatiemaatschappij 'Park Groot Haesebroek' onder directie van de architect J.T. Wouters. Het formele gedeelte van de buitenplaats, langs de rechte lanen, werd in de jaren daarna verkaveld tot villapark en bebouwd. Aan het begin van de Kasteellaan en in het bos recht tegenover het kasteel bouwde J.T. Wouters omstreeks 1907 twee dienstwoningen in Chaletstijl, behorende bij Rust en Vreugd. De voormalige moestuin van Oud-Wassenaar werd in 1910 onderdeel van het complex Frisiastate aan de Lindelaan. De eenvoudige toegangshekken in de Kasteellaan en de Lindelaan dateren uit de jaren tien van de twintigste eeuw. In 1920 en 1930 werden door de toenmalige eigenaar van zowel Rust en Vreugd als Oud-Wassenaar, van Ommeren, koopman te Rotterdam, twee villa's in het park gebouwd, aan de Van der Oudermeulenlaan (nr.20) en aan de Laan van Hoogwolde (nr.1).Sinds 1910 heeft het kasteel een horecafunctie. In 1975 zijn in de onmiddellijke nabijheid van het kasteel vier appartementengebouwen opgericht, die buiten de bescherming vallen.

Het omvangrijke neo-Renaissance kasteelachtige landhuis staat met de hoofdgevel aan de westelijke oever van de slingerende waterpartij, die verder door een landschappelijke parkaanleg wordt omgeven. De dienstwoning en de pergola zijn, op enige afstand van het kasteel, gesitueerd aan de Schouwweg. Aan de noordzijde grenst de buitenplaats aan het landgoed Rust en Vreugd. De Van Ommerenlaan, de Laan van Hoogwolde en het oostelijke gedeelte van de Oud Wassenaarseweg begrenzen de buitenplaats aan de oost- en zuidzijde. Het L- vormige patroon van de vroegere oprijlanen (Groen van Prinstererlaan en Lindelaan) is bij de bescherming inbegrepen. Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex aangegeven.

Waardering van het complex

De HISTORISCHE BUITENPLAATS 'OUD WASSENAAR' is van algemeen belang wegens architectuur- en cultuurhistorische waarde als representatief voorbeeld van een deels getransformeerde buitenplaats met laat negentiende-eeuws landhuis, bijgebouwen en parkaanleg.

De historische buitenplaats 'Oud Wassenaar' is van groot architectuur- historisch belang vanwege het bijzondere kasteel-landhuis, één van de fraaiste en gaafste voorbeelden van Neo-Renaissance-architectuur uit de tweede helft van de negentiende eeuw in Nederland, zowel wat exterieur als interieur betreft. Het ontwerp is een hoogtepunt in het oeuvre van de architect C. Muysken. De bouwkundige complexonderdelen zijn gaaf in hoofdvorm, materiaalgebruik en detaillering, met name het kasteel-landhuis bevindt zich in nagenoeg oorspronkelijke staat.

De historische buitenplaats 'Oud Wassenaar' is van algemeen tuinhistorisch belang vanwege de grotendeels gaaf bewaard gebleven parkaanleg in Landschapsstijl met de voor het oeuvre van de tuinarchitect C.E.A. Petzold kenmerkende waterpartij, rondwandelingen en beplanting en de restanten van de achttiende-eeuwse formele lanenstructuur.

De hoge ensemblewaarde van de historische buitenplaats 'Oud Wassenaar' wordt bepaald door de bijzondere stilistische, functionele en ruimtelijke samenhang van de verschillende complexonderdelen, in het bijzonder het schilderachtige silhouet, het kleurige materiaalgebruik en de situering van het landhuis, afgestemd op de landschappelijke parkaanleg.

De historische buitenplaats 'Oud Wassenaar' is van stedenbouwkundig belang als onderdeel van de landgoederenzone in Wassenaar, met name vanwege de samenhang met het aangrenzende Rust en Vreugd.