Windesheimerweg 2, Zwolle
Omschrijving onderdeel 2: PARKAANLEG.
De parkaanleg bestaat uit: a. voorterrein met voorplein; b. rozentuin en bloementuin; c. landschapspark; d. voormalige moestuin.
Ad a: het voorterrein, qua inrichting 19de-eeuws, beslaat ongeveer de helft van het gebied binnen de buitengracht en wordt begrensd door de Windesheimerweg, die ter plaatse de uitstraling van een monumentale laan heeft. De helft van het voorterrein, het westelijk deel, wordt ingenomen door een klein oud loofbosje met solitaire bomen langs de rand; de andere helft, i.e. ten zuiden van het voorplein en de rozentuin, bestaat uit een groot gazon met een kleine onregelmatige vijver, oude solitaire bomen en tuinsieraden (zie onder 6B, 6C, 6D,en 6F); vanaf het toegangshek (zie onder 4A) loopt over het gazon een korte met grind bedekte oprit naar het voorplein; de oprit heeft geen beplanting. Het symmetrische voorplein wordt omlijst door de beide bouwhuizen (zie onder 3A en 3B) en de ruïne van het verdwenen huis; in het midden een vierkant gazon (nieuw) met een grote tuinvaas (zie onder 6G); verder grindverharding in aansluiting op de oprit.
Ad b: de rozentuin ligt ten oosten van het rechter bouwhuis en is evenals de bloementuin door L.A. Springer in neogeometrische stijl ontworpen rond 1915; de symmetrische tuin heeft een verlaagd middendeel, gazon, dat betreden wordt door vier bakstenen trapjes; taxusbomen, vazen (zie onder 6F); begin jaren tachtig van de twintigste eeuw gerestaureerd.
De bloementuin ligt ten westen van de ruïne en verkeert momenteel in verwaarloosde staat; de belijning is nog redelijk te herkennen; er resteren slechts enkele taxusbomen, een bassin en een stenen bank (zie onder 6C).
Ad c: ruim 80% van het totale complexoppervlak (= ongeveer 28 ha.) wordt ingenomen door het landschapspark, dat in 1789 ontworpen werd door Husley; het is bijzonder dat over het ontwerp uitvoerige documentatie bestaat in de vorm van correspondentie. Het park is voor Overijssel een vroege aanleg en het is vrij gaaf bewaard gebleven. Het park heeft vele wandelingen met grote afwisseling: slingerlanen, die langs parkweiden, vijvers, over watergangen en door bospercelen voeren; op enkele plaatsen is reliëf aangebracht: in de as van het huis aan het einde van een grote wei een hoge heuvel (vroeger met bouwsel?) en verder een sikkelvormige kam met oude beuken, vanwaar één der weinige uitzichten naar buiten het park; de meeste gezichten zijn naar binnen gericht; in de grootste wei staat een boomgroep.
Ad d: de voormalige moestuin ligt ten zuiden van de Windesheimerweg, schuin tegenover de huisplaats. De voormalige tuinmanswoning staat midden op dit terrein en ook aan de rand staan twee dienstwoningen, alle decoratief vormgegeven en met overeenkomstige kenmerken, zoals rietgedekte kappen, meerruits vensters en luiken met roodwit zandlopermotief. De moestuin is in structuur nog herkenbaar aan oude beukenhagen en tuinmuren. Aan de Windesheimerweg zijn de tuinmuren, die bestaan uit betonelementen, deels verdwenen en vervallen. In de voormalige moestuin zijn nog overblijfselen van een kleine kas aanwezig.
Waardering
De PARKAANLEG is van algemeen belang:
- vanwege de ouderdom;
- vanwege de kwaliteit van het ontwerp van bloementuin, rozentuin en park;
- als representatief voorbeeld uit het oeuvre van L.A. Springer (bloemen- en rozentuin);
- als representatief en zeer zeldzaam voorbeeld uit het oeuvre van J.A. Husley (landschapspark);
- vanwege het belang van de aanleg voor de geschiedenis van de tuin- en landschapsarchitectuur;
- als karakteristiek en functioneel onderdeel van de parkaanleg (voormalige moestuin);
- vanwege de cultuurhistorische, tuinhistorische en landschappelijk-visuele waarden;
- vanwege de hoge mate van oorspronkelijkheid.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Omschrijving complex.
De buitenplaats Windesheim ligt in het stroomgebied van de IJssel direct ten westen van het dorp Windesheim, ervan gescheiden door de spoorlijn van Zwolle naar Deventer; het omgrachte huis, waarvan de oudste delen van rond 1600 dateren, werd in 1944 door brandbommen vernietigd en is niet meer opgebouwd; samen met de beide 18de-eeuwse bouwhuizen ligt de ruïne in het zuidelijk deel van de aanleg; een korte oprijlaan leidt vanaf het imposante toegangshek op de brug over het voorgazon naar het symmetrische voorplein; links en rechts van de ruïne liggen (de restanten van) neogeometrische tuinen, die in het begin van de 20ste-eeuw ontworpen zijn door L.A. Springer; om het geheel ligt een buitengracht, die behalve aan de noordzijde niet meer is dan een sloot; de noordarm valt voor een deel samen met de binnengracht. Er is een aantal belangrijke tuinsieraden. Het grootste (= noordelijke) deel van het complexgebied wordt ingenomen door het grote landschapspark, dat in 1789 ontworpen werd door de Amsterdamse architect Jacob Otten Husley. In het zuidelijke deel bevinden zich de voormalige dienstwoningen en nutstuinen. De dienstwoningen zijn, met uitzondering van het oudere Windesheimerweg 17-19, opgetrokken in dezelfde decoratieve stijl, waarbij kenmerken uit de Chaletstijl en de Neorenaissance worden gecombineerd met de rieten daken en verspringende bouwvolumes van Engelse cottages. Ze dateren uit de jaren '10 van de 20ste eeuw. Als architecten worden zowel De Maaker als Van Nieuwkerken genoemd. Het complex wordt in het westen en noorden begrensd door agrarisch gebied en in het oosten door de spoorlijn. Aan de zuidkant loopt de grens om het voormalige moestuincomplex met dienstwoningen en gedeeltelijk langs de Windesheimerweg, die met zijn monumentale, regelmatige beplanting een belangrijk structurerend element van het zuidelijke deel van de parkaanleg vormt.
De historische buitenplaats Windesheim omvat de volgende onderdelen: HUISRUïNE (1), PARKAANLEG (2), BOUWHUIZEN (3A en 3B), TOEGANGSHEK (4A), HEK (4B), TOEGANGSBRUG (5A), BRUG (5B), BRUG (5C), TUINSIERADEN (6A t/m 6G), STAL (7), BOSBAASWONING (8), DUBBELE DIENSTWONING (9), DUBBELE DIENSTWONING (10), TUINMANSWONING (11), DIENSTWONING (12).
Binnen het complex bevinden zich de volgende elementen, die van ondergeschikt belang c.q. niet beschermenswaard zijn: de nieuwe houten parkbruggetjes.
Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex evenals de aanduiding der onderdelen aangegeven.
Waardering
De historische buitenplaats Windesheim is van algemeen belang vanwege de ouderdom en de cultuurhistorische en landschapsarchitectonische waarden; voor zover bekend is Windesheim het enige door Husley ontworpen landschapspark, dat bovendien in hoofdlijnen zeer goed bewaard is gebleven.
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
Historische aanleg | Kastelen, landhuizen en parken | Tuin, park en plantsoen | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Windesheimerweg | 2 | – | 8015 PR | Zwolle | – | BY | Ja |
Hoofdcategorie | Subcategorie | Beschrijving | Notitie |
---|---|---|---|
Kastelen, landhuizen en parken | Tuin, park en plantsoen | – | Landschapspark |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | U | 596 | – | Zwolle |
– | U | 623 | – | Zwolle |
– | U | 925 | – | Zwolle |
– | U | 926 | – | Zwolle |
Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
---|---|---|---|
1789 | 1789 | – | vervaardiging |