Omschrijving complexonderdeel 2

Aan de Bergweg gelegen POORTGEBOUW van de eerste algemene begraafplaats van Zeist, opgericht in 1829 en gesloten in 1965. Het gebouw uit 1829 werd in 1884 in neo-classicistische trant verhoogd naar ontwerp van de gemeentearchitect A. Nijland. In 1885 werd de huidige tekst aangebracht. Het gebouw doet dienst als poortgebouw met doodgraverswoning en bergruimte. Het linker deel van het gebouw bevat de oorspronkelijke doodgraverswoning, het rechter deel deed dienst als lijkenhuis. Het witgepleisterde poortgebouw bestaat uit één bouwlaag op rechthoekige plattegrond onder een door gesmoorde kruispannen gedekt zadeldak tussen tuitgevels met schouderstukken. De symmetrische voorgevel heeft een op de middenas geplaatste risalerende topgevel met een steekkapje, waaronder een poortdoorgang die wordt afgesloten door een dubbel smeedijzeren hek. De middenpartij wordt ter weerszijden van de doorgang geaccentueerd door twee door zadeldakjes afgesloten penanten die voorzien zijn van doodssymbolen (vlinder, omgekeerde gekruiste fakkel met in staart bijtende slang). Boven de doorgang in een verdiept rondboogveld bevindt zich de in 1885 aangebrachte tekst: "De kleine en de groote is daar en de knecht vrij van zijnen heer" (Job, vers 19). De middenpartij wordt afgesloten door een kepervormige beëindiging voorzien van een omlopende en geprofileerde kroonlijst. Onder deze top is een gevleugelde zandloper aangebracht. Ter weerszijden van de middenpartij bevindt zich een deur met halfrond bovenlicht voorzien van een empire-roedenverdeling. De achtergevel is blind op een grote dubbele deur van de bergruimte na. Beide zijgevels bezitten een zesruits schuifvenster. In de rechtergevel van de poortdoorgang zijn een enkel (Ned. Herv. Diaconie) en een dubbel (Algem. Armen en Diac. Ger. Kerk) hardstenen offerblokje aangebracht.

Waardering complexonderdeel 2

Het poortgebouw van de eerste algemene Zeister begraafplaats is van architectuurhistorische waarde vanwege de bouwstijl, de typologie en de ornamentiek. Het is voorts van cultuurhistorisch belang als bijzondere en gave uitdrukking van de negentiende eeuwse funeraire cultuur. Het object bezit een hoge ensemblewaarde vanwege de ligging aan de Bergweg en als onderdeel van de totale aanleg van de begraafplaats.