Inleiding

In traditionalistische stijl opgetrokken LANDHUIS 'Overplaats Zandbergen' uit 1912 naar ontwerp van architect F.A. Bodde uit Den Haag, gesitueerd in een parkaanleg in landschapsstijl naar ontwerp van H. Copijn. De in 1952-1953 in het park gebouwde bejaardenwoningen in Delftse Schoolstijl naar een ontwerp van Jan Grijpma vallen buiten de rijksbescherming vanwege de bouwperiode.De voorgevel of zuidwestgevel van het pand is gericht naar de Ruysdaellaan, alwaar een zichtlaan, behorend bij het complex Blookerpark, de as van het huis visueel verbindt met de buitenplaats Zandbergen.

Het huis is in 1980 verbouwd tot appartementencomplex. De wijzigingen in het interieur vallen buiten de bescherming.

In relatie met het landhuis en de zichtas van het Blookerpark is de tuinaanleg met vijver vóór het huis van belang.

Omschrijving

Evenwijdig aan de Ruysdaallaan en enigzins verhoogd gelegen vrijstaand LANDHUIS op in hoofdzaak rechthoekige plattegrond, bestaande uit een souterrain met twee bouwlagen onder samengesteld afgeplat schilddak met overstek en uitzwenkende dakschilden, dat op de nokhoeken voorzien is van een viertal schoorstenen met afdekplaten. De schilddaken hebben geprofileerde houten goten op dito klossen waartussen een guttae-motief is aangebracht. De dakschilden bevatten op enkele plaatsen dakkapellen met diverse dakvormen alsmede later aangebrachte dakramen. Onder de goten van het hoofdvolume bevinden zich brede natuurstenen architraafbanden met profileringen. Boven een iets naar voren springend trasraam, dat wordt afgedekt met een hardstenen waterlijst, zijn de gevels opgetrokken in kruisverband.

De glas-in-lood vensters alsmede de persiennes zijn deels nog aanwezig; allen zijn voorzien van natuurstenen lateien en onderdorpels.

De voorgevel aan de zuidoostzijde heeft een drie-assig, symmetrisch opgezet hoofdvolume. De middelste as heeft een extra bouwlaag gekregen. Tegen deze middenas is in de eerste bouwlaag een driezijdige natuurstenen erker met dito balustrade met Art Nouveau invloeden gezet die is voorzien van een drietal vensters, waarvan de middelste oorspronkelijk een dubbele deur was. De erker wordt geflankeerd door een naar binnen draaiende deur met drieruits bovenlicht en persiennes. De tweede bouwlaag bevat een samengesteld venster met een balkondeur met bovenlichten en zijlichten, geflankeerd door een T-venster met drieruits bovenlicht en persiennes. De derde bouwlaag van de middenas, die door de daklijst heen steekt, bevat een drielichtsvenster met bovenlichten en is voorzien van een natuurstenen frontonbekroning. Een steekkap dekt het geheel af. In het tympaan bevindt zich een cartouche met het jaartal `1912', geflankeerd door guirlandes. Ter weerszijden bevindt zich een kleine dakkapel met halfrond bovenlicht en dito steekkapje. Links van het hoofdvolume bevindt zich een later aangebouwde uitbouw van één bouwlaag onder schilddak. Rechts van het hoofdvolume bevindt zich een in de gevel doorgemetselde halfronde uitbouw van twee bouwlagen met een iets lagere nok- en goothoogte dan het hoofdvolume. Deze aanbouw bevat op de begane grond een met vensters dichtgezette, omlopende natuurstenen Toskaanse zuilenstelling onder een uitkragende kroonlijst. In de tweede bouwlaag is aan de zuidwestzijde een natuurstenen cartouche ingemetseld, waarin een ovaal met de tekst `Sjanti Koenja' is aangebracht. Voor de voorgevel is een verhoogd terras met bakstenen muurtjes en hardstenen afdekplaten aan te treffen.

De rechterzijgevel bevat in het midden de entreepartij tussen de genoemde halfronde uitbouw links en een iets hoger opgetrokken geveldeel rechts. De entree bevat een deur met boven- en zijlichten in een portiek bestaande uit een doorgetrokken kroonlijst op een Toskaanse zuil ter rechterzijde. Erboven bevindt zich een venster met persiennes. De linker halfronde partij heeft op de verdieping een drietal vensters en een kleine dakkapel in gotische trant. Aan het rechter geveldeel is in de eerste bouwlaag een rechthoekige erker gezet met een natuurstenen balustrade in Art Nouveau patroon. De erker bezit een breed venster en twee smalle vensters met bovenlichten in een kleine roedenverdeling. Op de verdieping bevindt zich een dubbele balkondeur met bovenlicht, geflankeerd door een smal venster. Dit hoger opgetrokken geveldeel wordt afgedekt door een doorzalend schilddak voorzien van een dakkapel in classicistische trant met natuurstenen wangen en fronton.

De achtergevel is sober van uitvoering en bezit een éénlaagse uitbouw, oorspronkelijk ten behoeve van de keukenvertrekken. De zich in de eerste bouwlaag bevindende hoekrisalieten zijn een recente toevoeging ten behoeve van de appartementen en vallen buiten de rijksbescherming.

De linkerzijgevel bezit rechts een later aangebrachte aanbouw, in dezelfde stijl vormgegeven, van één bouwlaag onder schilddak. Aan deze aanbouw is een moderne serre toegevoegd, die buiten de rijksbescherming valt. De gevel van het hoofdvolume bezit enige willekeurig geplaatste vensters en een dakkapel.

Het pand is opgedeeld in appartementen doch het interieur is nog grotendeels in oorspronkelijke staat. Het hoofdappartement (no. 110) en de centrale hal bevatten nog vele oorspronkelijke kenmerken. De parketvloeren zijn origineel, evenals het trappenhuis met balustrade. In appartement no. 110 zijn behalve de originle vloeren van belang: de vierkante houten zuilen met cannelures en kapitelen; de stucwerk plafonds; de deuren, deur- en raamomlijstingen, de lambrizeringen, de schouwen in de zitkamer, de voormalige studeerkamer (thans keuken); de voormalige "cosy corner" (thans slaapkamer) en de kluis met deur in de voormalige studeerkamer.

Waardering

Het LANDHUIS Overplaats Zandbergen is van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een typologische ontwikkeling. Tevens is het van architectuurhistorische waarde vanwege de bouwstijl, interieurindeling en de ornamentiek, alsmede van ensemblewaarde vanwege de relatie met het omringende park en de zichtlaan.