Rijksmonument

Spaensweerd, Brummen

(op de bijbehorende kaart aangegeven met nr.1) HOOFDGEBOUW (Spaensweerd). Blokvormig witgepleisterd huis op donkere plint gebouwd in neo-classicistische stijl in ca.1835, doch in de kern 17de-eeuws. Het op rechthoekige grondslag opgetrokken pand bestaat uit twee bouwlagen onder een met rode Oud-Hollandse pannen gedekt schilddak. In het midden van de nok staat een neo-gotisch klokketorentje en op de nokeinden een gemetselde schoorsteen. De symmetrische zeven-assige voorgevel kent een middenrisaliet van drie traveëen, dat is afgewerkt met een triglyfenlijst waarboven een attiek. In het midden bevindt zich de toegangsdeur met rechthoekig bovenlicht gevat in een eenvoudige pilasteromlijsting, waarboven een vierruits schuifvenster en een dakkapel onder een driehoekig fronton. De overige vensterassen hebben een schuifvenster op de begane grond en een vierruits schuifvenster op de verdieping. Alle vensters zijn voorzien van persiennes. De achtergevel heeft in het midden een breed uitstekende middenrisaliet van drie traveeën met aan weerszijden rechthoekige uitbouwen. Centraal in het risaliet de uitgebouwde achteringang waarboven een balkon met meerruits balkondeuren. De ingang wordt geflankeerd door openslaande meerruitstuindeuren met persiennes op de begane grond en zesruits schuifvensters met persiennes op de verdieping. In de dakgevel drie dakkapellen bekroond door een driehoekig fronton. De rechter uitbouw omvat een serre, die mogelijk diende als oranjerie. De serre bestaat uit één bouwlaag onder een platdak (balkon) en wordt geleed door pilasters waartussen tuindeuren met gietijzeren roedenverdeling. In ca.1871 is de serre vergroot en met een houten loggia uitgebreid. De linker uitbouw wordt gevormd door een bijkeuken van één bouwlaag onder een met Oud-Hollandse pannen gedekt schilddak. De zijgevels zijn vrij regelmatig van opzet met meerruitsvensters en enkele deuren. In het INTERIEUR zijn ondermeer de stucplafonds in Empire-stijl (serre, eetkamer, voorkamer) van belang.

Waardering HOOFDGEBOUW (Spaensweerd) van algemeen belang:

- vanwege de ouderdom;

- vanwege de eenvoudige architectonische vormgeving in neo-classicistische stijl uit de eerste helft van de 19de-eeuw;

- vanwege stucplafonds in Empire-stijl in het interieur;

- vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer

510323

Complexnaam

Spaensweerd

Provincie

Gelderland

Gemeente

Brummen

Plaats

Brummen

Complexomschrijving

In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), STALGEBOUW MET WONING (3), twee TOEGANGSHEKKEN (4), KOUDE BAK (5). Ten oosten van de oude dorpskern van Brummen is de buitenplaats Spaensweerd gelegen op een oeverwal in de uiterwaarden van de IJssel. In de zeventiende eeuw was er sprake van 'Den Kleynen Spaensweert', waarvan alleen de kern in het huidige huis bewaard is gebleven. In 1835 werd het huis verbouwd en kreeg het een neo-classicistisch aanzien. Vermoedelijk werd in deze tijd een eenvoudige aanleg in landschapsstijl gerealiseerd. Een beschrijving van de aanleg staat in een advertentie uit 1871: 'sierlijk aangelegd terrein, wandelingen, vijver, bosch en opgaande bomen'. De aanleg wordt thans bepaald door de gebogen oprijlaan, het parkbos met ovale vijver aan de noordzijde en het rondgaande pad achter het huis. De buitenplaats wordt omsloten door hoog geboomte. Door de aanleg van de rijksweg Arnhem - Zutphen (1979) en door de bouw van een woonwijk is de duidelijke visuele relatie tussen het dorp en de buitenplaats door middel van een zichtas op de kerktoren verdwenen.

Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. De omgrenzing wordt aan de noordoostzijde door de Bronkhorsterweg bepaald, bij de overige zijden wordt de grens met het omringende weiland door de beplanting gevormd (meidoornhaag zuidoost, beukenhaag en jonge beplanting noordwest en zuidwest).

Waardering De HISTORISCHE BUITENPLAATS SPAENSWEERD is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang:

- vanwege het in oorsprong 17de-eeuwse hoofdgebouw dat in de eerste helft van de 19de-eeuw in neo-classicistische stijl is herbouwd;

- vanwege de eenvoudige aanleg in landschapsstijl uit de 19de-eeuw, waarin enkele neo-formele elementen uit het begin van de 20ste-eeuw te herkennen zijn;

- vanwege de historische en beeldbepalende ligging als vertikaal groenelement in het weidelandschap;

- vanwege de visuele samenhang tussen de complexonderdelen.

Eigenschappen

Functies
Functie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functietype	Is hoofdfunctie
Landhuis	Kastelen, landhuizen en parken	Kasteel, buitenplaats	oorspronkelijke functie	Ja

Adressen
Straat	Getal	Achtervoegsel	Postcode	Plaats	Locatie	Situatie	Is hoofdadres
Bronkhorsterweg	18	–	6971 JA	Brummen	–	–	Ja

Types
Hoofdcategorie	Subcategorie	Beschrijving	Notitie
Kastelen, landhuizen en parken	Kasteel, buitenplaats	–	–

Percelen
Kadastraal perceel	Kadastrale sectie	Kadastraal object	Appartement	Kadastrale gemeente
–	G	5212	–	Brummen