Inleiding

De PASTORIE met KOETSHUIS van de N.H. Kerk te Jubbega is in 1920 gebouwd naar ontwerp van P.H. van Lonkhuyzen uit Harderwijk. Het pand, met een aan Overgangs-architectuur verwante hoofdvorm, heeft een verstrakking in de bakstenen detaillering en heeft daarnaast aan de traditionele bouwstijl ontleende elementen. Het pand ligt op een ruim perceel, met een grote tuin rondom met in de voortuin o.a. een rode beuk en een kastanje. Aan de zij- en achterkant wordt het terrein begrensd door een sloot waarlangs berken en eiken staan. Aan de oostzijde zijn twee grindpaden: één naar de voordeur en één naar het koetshuis. Dit koetshuis, thans garage en schuur, staat ten noorden van de pastorie en is ermee verbonden middels een gemetselde muur. In 1967 is de pastorie inpandig verbouwd naar tekening van architectenbureau Hoogeveen uit Heerenveen. Bij deze verbouwing is met name de zolderverdieping verbouwd, waarbij drie dakkapellen zijn geplaatst. Ook is een kastenwand uitgebroken en een schoorsteen geplaatst.

Omschrijving

De pastorie is op een bijna vierkante plattegrond gebouwd met een aangebouwde bijkeuken aan de achtergevel en een serre aan de westzijde. Het pand van twee bouwlagen wordt gedekt door een overstekend tentdak met twee door het dakvlak brekende topgevels onder zadeldak. Het dak is belegd met rode ongeglazuurde tuile-du-nord pannen. Op de nok is een gemetselde, zich verjongende schoorsteen. Het opgaand muurwerk bestaat uit bruine bakstenen met een rollaag ter hoogte van het trasraam. De gevelvlakken van de eerste bouwlaag worden rondom het pand over de gehele hoogte van de vensters gemarkeerd door in diep reliëf gemetselde horizontale banden. Aan alle gevels hebben de vensters onder strek een bakstenen afzaat. De H-vensters worden steeds door brede houten stijlen gedeeld, zodat twee- of driedelige vensterpartijen ontstaan. De roedeverdeling is verschillend op de beide bouwlagen: op de eerste bouwlaag is de bovenste helft van elk venster voorzien van een zesruits verdeling; op de tweede bouwlaag hebben de zesruitsvensters tweeruits bovenlichten. De vensters aan de voorgevel en één venster aan de oostelijke zijgevel zijn op de eerste bouwlaag voorzien van tweedelige luiken: het bovenste deel met persiennes, het onderste deel met een zandlopermotief in rood en wit. De voorgevel bestaat uit een uit het gevelvlak naar voren springende topgevel, voorzien van een rand siermetselwerk onder de dakvoet en een windveer. In de geveltop zijn twee smalle rechthoekige vensters. In deze topgevel bevindt zich op de beide bouwlagen een driedelig venster. Op gelijke hoogte bevinden zich in het naastliggende gevelvlak twee tweedelige vensters. In het dakvlak boven deze vensters is een dakkapel met een tweelichtvenster. De oostelijke zijgevel wordt gedomineerd door de sterk naar voren springende en hoger opgetrokken topgevel met de ingangspartij. De vernieuwde houten voordeur met ééntreeds gemetselde stoep met een natuurstenen plaat wordt geflankeerd door twee kleine vensters met een romboidale roede. Twee gelijke vensters bevinden zich in de zijkant van het middenrisaliet; de afzaten hebben natuurstenen hoeken. Links naast de voordeur is een natuurstenen brievenbus met opschrift: EERSTE STEEN/ GELEGD DOOR/ DS. D. VAN LONKHUYZEN/ 9 JUNI 1920//. Boven de houten luifel bevinden zich twee rijen van ieder zes verticale smalle vensterstroken met gekleurd glas-in-lood. Aan weerszijden van het middenrisaliet onder zadeldak is de gevel symmetrisch ingedeeld door tweedelige vensterpartijen. Het noordelijke venster op de eerste bouwlaag, zonder roedeverdeling, is niet oorspronkelijk. Aan de westgevel is de rechthoekige serre, bestaande uit geschakelde vensters met zes-, acht- en twaalfruits bovenlichten op een gemetseld trasraam; de doorlopende afzaat is voorzien van natuurstenen hoeken. Op het platte dak boven de serre komt een vernieuwde dubbele balkondeur uit, met tweeruits bovenlichten. De overige westgevel wordt ingedeeld door twee tweedelige vensters. In het dakvlak is een lange, later toegevoegde dakkapel met drie vensters. Aan de achtergevel verspringt de rooilijn waar het dakvlak iets is doorgetrokken. In het rechtergeveldeel zijn twee tweedelige vensters. De bijkeuken van één bouwlaag staat aan de noordwesthoek. De noordgevel van de bijkeuken wordt ingedeeld door een houten deur met aan weerszijden een venster met romboidale roedeverdeling. Het woonhuis wordt met het koetshuis verbonden middels een gemetseld muurtje met halfronde poort. Het KOETSHUIS is opgetrokken in bruine bakstenen met een rollaag ter hoogte van het trasraam. Het zadeldak is gedekt met golfplaten. De voorgevel bevat een vernieuwde dubbele deur met een segmentvormig bovenlicht met romboidale roedeverdeling: oorspronkelijk was hier een halfrond bovenlicht. Erboven is een klein rechthoekig venster met dezelfde roedeverdeling. In de noordgevel zijn voorts vier luchtgaten, in de zuidgevel een nieuwe houten deur en een tweeruitsvenster.

Het interieur van de pastorie is deels oorspronkelijk wat betreft indeling. Daarnaast zijn enkele oorspronkelijke details nog aanwezig; zoals ondermeer de fraai gesneden trap en de stucplafonds.

Waardering

De pastorie van de N.H. kerk met koetshuis, in 1920 naar ontwerp van P.H. van Lonkhuyzen in Jubbega gebouwd, is van cultuurhistorisch en architectuurhistorisch belang:

- als uitdrukking van een verschuiving in de bouwtraditie van het pastorie-type,

- vanwege de hoge mate van esthetische kwaliteit van het ontwerp met aan verschillende bouwstijlen ontleende elementen,

- vanwege de hoge mate van architectonische gaafheid van het exterieur,

- vanwege de redelijke mate van oorspronkelijkheid van het interieur,

- vanwege de hoge mate van belang voor het aanzien van straat en het dorp,

- vanwege de hoge mate van visuele gaafheid van de pastorie met koetshuis en de ruime tuin.