Inleiding

De voormalige FABRIEKSSCHOOL is in verschillende bouwperioden tot stand gekomen. De eerste bouwlaag van de vleugel aan de Noorderhagen dateert uit 1872 en is gebouwd in een sobere eclectische bouwstijl met neo-classicistische detaillering. Aannemer Buma voerde het werk destijds uit. De verdieping op deze vleugel en het dwarsgeplaatste bouwdeel daarachter zijn in 1881, 1887 en 1906 naar ontwerpen van de architect G. Beltman (Enschede) gerealiseerd. Het gewijzigde interieur en het na de Tweede Wereldoorlog tegen de noordgevel aangebouwde gymnastieklokaal zijn voor de bescherming van ondergeschikt belang. De fabrieksschool is in 1866 opgericht op initiatief van Ds. Evers en vijftien fabrikanten. Doel van de school was " het doen geven van gewoon en meer uitgebreid lager onderwijs aan kinderen, die in de fabrieken werkzaam zijn." Kinderen van 10 tot 14 jaar die in de bedrijven van de genoemde fabrikanten werkten, waren verplicht het onderwijs op de fabrieksschool te volgen. Het gebouw, waarin een vormingscentrum is ondergebracht, staat op de hoek van de Noorderhagen (Z) en de Kloosterstraat (O) aan de rand van het centrum van Enschede. Een smeedijzeren hek met gietijzeren kolommen dat om de hoek loopt vormt de erfscheiding langs de straten.

Omschrijving

Samengesteld bouwvolume van twee bouwlagen op nagenoeg rechthoekige plattegrond. Het pand bestaat uit een hoofdgebouw onder zadeldak en daarachter een dwars geplaatste vleugel onder dubbel zadeldak.

De kappen zijn gedekt met grijze Hollandse pannen. De twee bouwdelen zijn via een tussenlid onder plat dak met elkaar verbonden. De begane grond van het hoofdgebouw is boven een gepleisterde plint opgetrokken in bruine baksteen, de verdieping en de vleugel aan de achterzijde in roodbruine baksteen. De rozetankers van de verdiepingsvloeren zijn wit geschilderd. De gevels van het hoofdgebouw zijn geleed door waterlijsten, een geprofileerde cordonlijst op de verdiepingsscheiding en met schijnvoegen gepleisterde hoeklisenen. De geprofileerde gootlijst wordt op de hoeken ondersteund door gootklampen. De symmetrische voorgevel (Z) aan de Noorderhagen heeft vijf vensterassen met een centrale entree binnen een gepleisterde lijst met pilasters en frontonbekroning. De deuren zijn vernieuwd. De vensters op de begane grond zijn gevat binnen een vlak gepleisterde lijst, de bovenlichten onder keperbogen hebben een geprofileerde omlijsting. De zestienruits samengestelde verdiepingsvensters zijn uitgevoerd met een wisseldorpel. In de geveltoppen van de zijgevels (O en W) een gepleisterd klimmend keperboogfries onder natuurstenen dekplaten en gietijzeren roosvensters. Een dubbele paneeldeur met gietijzeren roosters in het tussenlid aan de oostgevel vormt de hoofdentree van het gebouw. De gevels van de dwarsvleugel zijn horizontaal geleed door waterlijsten en een geprofileerde gootlijst op klampen. In de zijgevels (O en W) op beide bouwlagen vier dubbele vierruits vensters met gedeelde bovenlichten onder getoogde strekken. De twee tuitgevels van de achtergevel (N) zijn uitgevoerd met een uitgemetseld klimmend keperboogfries onder natuurstenen deklijsten.

Links verdiepingsvensters met getoogd bovenlicht en in de geveltop vensteropeningen met ventilatieborden onder keperbogen. Rechts boven de aangebouwde gymnastiekzaal rechtgesloten verdiepingsvensters en in de geveltop een ronde vensteropening met metselmozaïeken van gele baksteen. Waardering

Voormalige fabrieksschool van cultuur-, architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang vanwege:

- de oorspronkelijke functie van fabrieksschool die is verweven met de ontwikkeling van Enschede tot industriestad

- de sobere eclectische bouwstijl met neo-classicistische detaillering

- de redelijke mate van uitwendige gaafheid

- de markante situering aan de rand van het centrum van Enschede op de hoek van de Noorderhagen en de Kloosterstraat