Inleiding

Het monumentale vrijstaande HERENHUIS "Het Witte Huis" in neo-classicistische stijl is in 1907 gebouwd in opdracht van de textielfabrikant Jan Herman van Heek (1873-1957) naar een ontwerp van de architect G. Beltman (Enschede). Inwendig bevat het pand met name op de begane grond nog enkele oorspronkelijke interieuronderdelen. De tuin rond het huis is ingrijpend gewijzigd. Langs de straat staat een groot smeedijzeren toegangshek tussen twee met schijnvoeg gepleisterde hekpijlers die worden bekroond door siervazen. De bijbehorende theekoepel in dezelfde bouwstijl staat door na-oorlogse perceelscheidingen op het terrein van het huis aan de Staringstraat 33 (monumentnummer 510628). In hetzelfde jaar ontwierp G. Beltman in opdracht van Jan Bernard van Heek (1863-1923), de halfbroer van Herman van Heek, het buitenhuis Zonnebeek naar voorbeeld van het ouderlijk huis van de echtgenote van Bernard van Heek, Edwina Burr Ewing uit Louisiana. De neo-classicistische bouwstijl van beide huizen is geïnspireerd op de plantershuizen in het zuiden van de Verenigde Staten.

Het bureau Beltman (drie generaties) bouwde tussen 1870 en 1940 voor verschillende Twentse fabrikanten woonhuizen en kantoor- en fabrieksgebouwen. Omdat de smaak en de wensen van de opdrachtgever de vormgeving bepaalden, vertoont met name het woonhuisoeuvre van het bureau een diversiteit aan bouwstijlen. Het vroege werk is grotendeels eclectisch, na 1900 wordt veelal de representatieve en monumentale classicistische vormentaal toegepast. Opvallend is de invloed van de Engelse landhuis- en cottagestijl die samenhangt met de sterke oriëntatie van de Twentse fabrikanten op de Engelse textielindustrie.

Omschrijving

Pand op rechthoekige plattegrond met souterrain en verdieping onder een afgeknot schilddak dat met antracietgrijze Hollandse pannen is gedekt. De wit geschilderde gepleisterde gevels zijn voorzien van cordonlijsten en een hoofdgestel met uitkragende geprofileerde kroonlijst op modillons. De vensters en glasdeuren zijn uitgevoerd met een kleine roedenverdeling en persiennes. De brede middentravee van de symmetrische voorgevel (O) wordt geflankeerd door een dubbele gestapelde pilasterorde met Dorische en Ionische kapitelen onder een fronton met roosvenster in het tympaan. Het verhoogde terras voor de voorgevel is afgezet met een balustrade. Een trap leidt naar de dubbele glasdeuren met zij- en bovenlichten in het midden van de gevel. Op de verdieping een identiek samengestelde kozijn met dubbele glasdeuren achter een Frans balkon. Aan weerszijden van de middenpartij aan elke kant twee vensterassen. Op de verhoogde begane grond dubbele glasdeuren onder een halfrond bovenlicht met radiale roedenverdeling, de schuifvensters op de verdieping zijn recht gesloten. De hoofdentree bevindt zich in het middenrisaliet met frontonbekroning van de noordgevel. Een trap van vier treden leidt naar de paneeldeur onder een luifel op kolommen met Korinthische kapitelen. Boven de ingang de onregelmatig geplaatste traplichten van de achtergelegen bordestrap. Links van het risaliet een venster met halfrond bovenlicht en rechts een afgeronde erkerpartij met samengesteld kozijn en bovenlangs een kleine balustrade.

Het afgeronde middenrisaliet van de achtergevel (W) wordt in het dakschild voortgezet door een eveneens afgeronde dakkapel onder plat dak. In het risaliet grote gebogen samengestelde venster- en deurpartijen. Het balkon met balustrade wordt boven het souterrain ondersteund door zware consoles. Links van het risaliet in de aangebouwde bijkeuken onder plat dak boven elkaar twee deuren tussen kleine rechtgesloten vensters. Op de hoek van de achter- en rechter zijgevel (W en Z) een serre met grote glasruiten tussen zandstenen kolommen. Rechts aan de zuidgevel een afgeronde erker met samengesteld kozijn onder een balkon met balustrade. De getoogde dakkapellen boven de vensterassen van de voor- en zijgevels zijn uitgevoerd met wangen en zesruits vensters met persiennes. Op de hoeken van het afgeknotte schilddak staan vier wit gepleisterde schoorstenen met kappen. De centrale hal op de begane grond heeft gestucte wanden met neo-klassicistische detaillering en een grote marmeren schouw tussen gecanneleerde pilasters. De boogtrommels boven de vier dubbele paneeldeuren zijn gevuld met reliëfs waarop putti zijn afgebeeld die de vier jaargetijden voorstellen. De marmeren vloer en het stucplafond met opgelegd lijstwerk completeren het geheel. De achterkamer heeft een parketvloer, een gebeeldhouwde zandstenen schouw en een met ovale geprofileerde lijst versierd stucplafond. De voorkamer rechts (N) heeft een in donker hout uitgevoerde originele paneellambrizering waarin de schouw is opgenomen, ingebouwde kasten en een cassetteplafond. Waardering

Monumentaal herenhuis van cultuur-, architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang vanwege:

- de oorspronkelijke functie als stadshuis van de textielfabrikant Herman van Heek

- de neo-classicistische bouwstijl die is geïnspireerd op de plantershomes in het zuiden van de Verenigde Staten

- de bijzondere plaats die het samen met het huis Zonnebeek inneemt in het veelzijdige woonhuisoeuvre van het Enschedese architectenbureau Beltman

- de gaafheid van het exterieur

- de gave oorspronkelijke interieuronderdelen

- de beeldbepalende situering langs de Oldenzaalsestraat