Inleiding

Het EVANGELISATIEGEBOUW, waarin opgenomen een ZAALKERK, is in 1890-'93 gebouwd in opdracht van de Vereniging tot Evangelisatie in en ten bate van de Hervormde Kerk Rehoboth. Archiefstukken vermelden de naam Mulock Houwer, wellicht is het ontwerp in Neo-Renaissance stijl van zijn hand. De aannemer was J. Witteveen uit Leeuwarden. Opvallend is de terughoudendheid van de architectuur; alleen de hoge vensters met tracering geven aan dat hier een religieus gebouw staat. In het evangelisatiegebouw zijn (waren) ondergebracht een kerkzaal, een bestuurskamer een catechisatielokaal (thans vergaderzaal en nieuwe hal beneden) en een kosterswoning. Van de kosterswoning en de overige ruimtes is de indeling deels gewijzigd.

De kerk is gebouwd op de plaats en wellicht op de fundering van de Noorderbergpoort, deels op het talud, deels in de bedding van de voormalige Buitengracht. Het pand ligt thans op de hoek van de Graaf van Buren- en de Boedekerstraat. Door de ongelijkmatige bodemgesteldheid is de kerk aan de grachtzijde (N) verzakt.

Mejuffrouw Maria Crommelin uit Wilp heeft de grond van de gemeente gekocht en de bouw van de kerk mogelijk gemaakt. De kosten van de bouw bedroegen fl. 1572,50 voor de grond, fl. 9759 voor de aannemer en fl. 1046,77 voor het meerwerk. Crommelin verhuurde de kerk voor fl. 400 per jaar aan Cornelis van Lindonk, evangelist der Evangelisch Protestantse Vereniging. In 1973 is het gebouw verkocht aan de Gereformeerde Kerk (Vrijgemaakt) te Deventer.

Het glas-in-lood is in 1949 vernieuwd door de firma Van der Wijk & Co. uit Deventer.

De orgelkas dateert van de bouw, het (niet beschermde) orgel is samengesteld uit orgelonderdelen van diverse kerken.

Omschrijving

Evangelisatiegebouw met kerkzaal, opgetrokken in baksteen vanaf een rechthoekige plattegrond, het kerkdeel over één bouwlaag, het overige deel over twee bouwlagen, onder met Friese pannen gedekte afgeknotte schilddaken.

Het gebouw staat op een gepleisterde plint.

Links in de oostgevel bevindt zich de entree onder een latei. Erboven een rechtgesloten drieruitsvenster onder segmentbogen bekroond met drie steekkapjes. Links van het drielicht een arkeltorentje met kegeldak. Het geveldeel links van de entree ligt iets terug. Hier op de begane grond een tweeruits schuifvenster en op de verdieping een klein liggend venster.

Beide gevels van de kerkzaal (N en O) hebben een driedeling met een middenrisaliet onder een steekkap met tuitgevel. In de geveltop een rond venster. In de oostgevel in iedere travee een hoog rondgesloten venster met tracering, in de noordgevel zijn de flankerende traveeën smaller en zijn de vensters aan de onderzijde dichtgemetseld. Op de afgesnoten hoek eenzelfde smalle travee als in de noordgevel. Ter hoogte van de raamdorpels loopt een waterlijst, onder de daklijst een uitgemetseld fries.

Interieur Het interieur van de kerkzaal verkeert in originele staat. De kerk is afgedekt met een onderspannen houten dakstoel waarvan de constructieve delen in het zicht zijn gelaten. Tegen de noordwand staat een podium met daarop de preekstoel onder een luifel en aan weerszijden vier dwarsgeplaatste banken, het geheel voor een houten lambrizering. Voor de zuidwand een balkon op gietijzeren kolommen. Het middendeel waar het (niet beschermde) orgel staat is breder.

Waardering

Evangelisatiegebouw met zaalkerk van algemeen architectuurhistorisch en stedenbouwkundig belang vanwege:

- de typologie waarin verschillende evangelisatieruimten verenigd zijn in één gebouw

- de architectonische detaillering van delen van de gevel

- de beeldbepalende ligging

- de gaafheid van met name de kerkzaal wat betreft het interieur