Inleiding

De Nederlands Hervormde Veenkerk is gesticht door W. de Weerd en kwam in de plaats van een houten hulpkerkje van 1902, dat verplaatst is naar Ter Apelkanaal.

De bouwvergunning is aangevraagd op 10 sept. 1921 door N.v. Veenderij & turfstrooiselfabriek "Klazienaveen", voorheen fa. Scholten, die ca. twee vijfde van de bouwkosten voor haar rekening nam. De eerste steen is gelegd in 1922.

De kerk verkeert uitwending in de oorspronkelijke staat al zijn de kozijnen in 1987 vervangen. Het houtwerk van de nieuwe kozijnen volgt de oorspronkelijke tracering van de ijzeren vensters. Het interieur is gerestaureerd, met behoud van het oorspronkelijke bankenplan. De in 1946 verwijderde preekstoel is in 1993 gereconstrueerd. Het christusbeeld, een kopie van een werk van Thorvaldssen, is teruggeplaatst in het centrum van de kerk.

Het oorspronkelijke orgel is begin jaren '50 verplaatst naar Burgh bij Haamstede (Zld) in ruil voor een nieuw Van Vulpenorgel.

In 1929 is een vergaderlokaal bijgebouwd.

De bijbehorende pastorie is gedeeltelijk verbouwd.

Omschrijving

Bakstenen zaalkerk met vier traveeën. Zadeldak met muldenpannen, tandlijst onder de goot. Op de traveescheidingen een steunbeer, per travee een spitsboogvenster. Tegen de kerk aangebouwd de vierkante toren. Deze heeft een ingeknikt spits tentdak met leien gedekt, op een lijst van uitkragend metselwerk. Op de twee vrije hoeken van de toren twee steunberen. Aan iedere zijde van de toren twee spitboogvormige galmgaten. De entree bevindt zich onderin de toren in een portiek van spitsgebogen archivolten. De rechtgesloten dubbele opgeklampte deur met sierijzeren hangwerk heeft een spitsboog bovenlicht met eveneens spitsgebogen roedenverdeling. Op het stenen kalf de tekst: "De mensch zal bij brood alleen niet leven. Matth. 4,4". Links van de entree in de steunbeer ingemetseld een steen met "deze steen is op 15 juni 1922 gelegd door den evangelist W. de Weert".

Interieur

De kerk heeft een houten tongewelf met trekstangen. Op de plavuizen vloer de originele banken, die van de familie De Weerd staan haaks geplaatst. In de driezijdige absis de originele, geschilderde teksten: "Verkondigt den dood des heeren totdat hij komt", "Komt allen tot mij" en "Een heer, een geloof, een doop".

Aan de linkerzijde de gereconstrueerde preekstoel. Hangende zeshoekige kuip met paneelwerk en lezenaar onder een zeshoekig getuid klankbord met teksten langs de rand. Kuip bereikbaar via een steektrap.

Achter in de kerk, boven het entreeportaal het orgelbalkon. Orgel en orgelkas zijn niet van waarde uit het oogpunt van monumentenzorg.

Waardering

NH Veenkerk van cultuur-, architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang:

- vanwege de beeldbepalende ligging

- vanwege de typologie (eenvoudige zaalkerk)

- vanwege de gaafheid