Huis te Jaarsveld, Jaarsveld
Omschrijving
HOOFDGEBOUW (Huis te Jaarsveld). Op het voorterrein iets bezijden de as van het kasteeleiland ligt het blokvormige hoofdgebouw bestaande uit een verdiepingloos pand uit 1759-1760, een tuinhuis uit 1839 en een vleugel van twee bouwlagen uit 1867. Het op rechthoekige grondslag uit baksteen opgetrokken pand heeft een donkere plint en een met Oud Hollandse pannen gedekt omgaand schilddak met gemetselde hoekschoorstenen (voorzijde), terwijl het op vierkante grondslag opgetrokken tuinhuis, dat deel uitmaakt van het rechthoekige bouwlichaam, overkapt wordt door een met leien gedekt gebogen tentdak bekroond door een pinakel. De regelmatig ingedeelde voor- en achtergevel hebben door de aanbouw uit 1867 (noordoost) een a-symmetrische aanblik gekregen. De indeling van de lijstgevel aan de voorzijde bestaat uit een geprofileerde toegangsdeur waarboven bovenlicht met ruitvormige roedenverdeling rondom een rond, bolvormig glas (lamp). De toegangspartij is gevat in een houten omlijsting en wordt geflankeerd door twee meerruits schuifvensters met luiken. Links hiervan een dubbele glazen tuindeur met houten bovenstuk waarin het wapen van Jaarsveld is aangebracht (thans uitgevoerd in kunststof). De achtergevel heeft een vrijwel identieke indeling van een toegangsdeur met bovenlicht geflankeerd door twee meerruits schuifvensters met luiken en twee dakkapellen. Rechts daarvan het tuinhuis met omlijste tuindeur en een zesruits verdiepingsvenster met persiennes. De 19de-eeuwse noordoostgevel bestaat uit twee bouwlagen met rozetvormige muurankers en een regelmatige indeling gevormd door drie traveeën met zesruits schuifvensters voorzien van persiennes en twee deuren. Links daarvan het tuinhuis met twee onregelmatig geplaatste meerruitsvensters voorzien van persiennes en een vensterlicht met luik. Tegen de zuidwestgevel een gemetselde steunbeer, een groot meerruitsvenster met luiken en drie dakkapellen. In het INTERIEUR is ondermeer van belang de vrij gaaf bewaarde 18de-eeuwse indeling gevormd door een smalle gang als oorspronkelijke middenas met rechts daarvan twee kamers, aangekleed met lambriseringen, houten plafonds (in voorkamer balkenplafond, in achterkamer en gang een houten plafond met profiel) en in de voorkamer een marmeren, rijk gedecoreerde schouw met boezem. Bij de uitbreiding in 1867 is de trappartij in de achterkamer verplaatst.
Waardering
HOOFDGEBOUW (Huis te Jaarsveld) van algemeen belang:
- vanwege de ouderdom;
- vanwege de eenvoudige 18de-eeuwse architectonische vormgeving met 19de-eeuws tuinhuis en aanbouw;
- vanwege de vrij gaaf bewaarde 18de-eeuwse plattegrond en aankleding;
- vanwege de kenmerkende ligging binnen de tuin- en parkaanleg;
- vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), KOETSHUIS (3), DAM MET TOEGANGSHEK (4), HEK (5), JAGERHUIS MET STAL (6), BRUG (7). Ten noorden van de Lekdijk direct ten oosten van het dorp Jaarsveld ligt de historische buitenplaats Huis te Jaarsveld. De oudste vermelding van bebouwing dateert uit 1384. Het middeleeuwse kasteel, ook Veldestein genaamd, lag binnen een dubbele grachtengordel waarin het kasteeleiland met voorburcht en een eveneens omgracht voorterrein (zie de landmeterskaart van Joannes Leupenius uit 1685); deze structuur is gaaf bewaard gebleven. De boerderij 'Jagershuis' en de twee toegangen vanaf de Van Alterenlaan (west), die op de kaart staan getekend, zijn thans nog aanwezig. Het kasteel werd in 1673 verwoest door de Fransen en niet weer herbouwd. Een beschrijving uit 1683 noemt 'de vermaerde hoge en vrije heerlyckheyt van Jaersvelt, bestaende uit een vervallen sloth, leggende in sijne dubbele grachten, den duyventoren, thuymanshuys'. Het kasteel werd in de negentiende eeuw afgebroken. Op het kasteeleiland zijn de middeleeuwse funderingsresten van het oude slot in de grond nog aanwezig. Ten noorden hiervan op het voorterrein liet de toenmalige eigenaar Cornelis de Witt in 1759-1760 het huidige huis bouwen. In de negentiende eeuw werd dit huis vergroot en het omringende terrein in landschapsstijl ingericht met een theekoepeltje op de Lekdijk. Deze landschappelijke aanleg is in 1972 vervangen door een neo-formele aanleg en de koepel heeft plaats gemaakt voor een verzetsmonument, beide voor de bescherming van ondergeschikt belang.
Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. De omgrenzing wordt bepaald door de Lekdijk, de Van Alterenlaan en de Veldesteinlaan. Het woonhuis (sectie A/1631) is voor de bescherming van ondergeschikt belang.
Waardering De HISTORISCHE BUITENPLAATS is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang:
- vanwege de middeleeuwse grachtenstructuur bestaande uit een dubbele omgrachting met kasteeleiland en voorburcht;
- vanwege de middeleeuwse funderingsrestanten op het kasteeleiland, die van archeologisch belang zijn;
- vanwege het lanenstelsel;
- vanwege het in oorsprong 18de-eeuwse hoofdgebouw;
- vanwege de visuele samenhang tussen de complexonderdelen.
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
Landhuis | Kastelen, landhuizen en parken | Kasteel, buitenplaats | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
S L van Alterenlaan | 27 | – | 3413 MJ | Jaarsveld | – | – | Ja |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | F | 1495 | – | Lopik |