Complexomschrijving

In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HOOFDGEBOUW(1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG(2), TOEGANGSPIJLERS(3), (IJSKELDER(4), BRUG(5), KOETSHUIS(6), TUINMANSWONING 'DE KOEPEL'(7), WOONHUIS 'KLEIN BEERSCHOTEN'(8), WONINGEN 'HET SPINNEWEB'(9)en WOONHUIS(11). Ten oosten van de bebouwde kom van De Bilt aan de doorgaande weg van Utrecht naar Zeist gelegen buitenplaats Beerschoten, die aan de westzijde grenst aan de buitenplaats Houdringe. In 1680 koch Jacob Martens de voormalige uithof van het Vrouwenklooster van het Ridderschap van Utrecht en werd zo de eerste particuliere eigenaar van het goed. In de loop van de achttiende- en negentiende eeuw werd het grondbezit aanzienlijk uitgebreid, in het bijzonder door de aankopen van de familie Steengracht van Oostcapelle, die vanaf 1820 tot 1965 Beerschoten in eigendom had. De achttiende-eeuwse formele aanleg van de buitenplaats werd gevormd door rechte lanen en twee sterrenbossen, die thans in structuur nog aanwezig zijn. Ook elementen uit deze periode, zoals de goudvissenkom en de trappenberg zijn thans nog aanwezig. In het begin van de negentiende eeuw vond rondom het huis de eerste omvorming van het park in landschapsstijl plaats met grillige waterpartijen en onregelmatig gevormde weilanden (zie Kadastrale Minuut 1824). Na 1842 volgde een tweede verlandschappelijking, waarbij de waterpartijen werden vergraven tot één slingerende beek (zie Topografische Militaire Kaart 1846-1847). Immerzeel noemt in 1842 Zocher als bouwer van de oranjerie, die in 1965 is afgebroken. Het is mogelijk dat Zochter eveneens de ontwerper was van de tweede fase in landschapsstijl. In 1889 brandde het huis volledig af, waarna het tussen 1890 en 1891 in eclectische stijl op de oude plek werd herbouwd. In 1978 werd het gerestaureerd en verbouwd tot kantoor.

Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. De omgrenzing van de buitenplaats wordt bepaald door De Holle Bilt, de Visserssteeg, lanen in het bos aan de noordoostzijde en een bospad parallel aan de Amersfoortseweg, aansluitende op De Holle Bilt.

De niet- genoemde bouwkundige onderdelen, staande binnen de begrenzing van de buitenplaats, zijn voor de bescherming van de buitenplaats van ondergeschikt belang.

Waardering

De HISTORISCHE BUITENPLAATS BEERSCHOTEN is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorische belang:

- vanwege het in 1890/1891 gebouwde hoofdgebouw in eclectische stijl;

- vanwege het gaaf bewaarde formele lanenstelsel uit de 18de-eeuw en de 19de-eeuwse aanleg in landschapsstijl;

- als onderdeel van de Stichtse Lustwarande;

- vanwege de visuele samenhang tussen de complexonderdelen.