Inleiding

T-BOERDERIJ 'Sophia's hoeve', gebouwd in 1883 met een aangebouwd ZOMERHUIS uit iets latere tijd. De boerderij is gebouwd als veeteeltbedrijf; het bedrijfsgedeelte is van het voerdeeltype. De boerderij is gelegen op een goed bewaard gebleven erf aan de hoofdstraat van Duivendrecht, een restant van de bijbehorende weilanden is aan de achterzijde nog aanwezig. Er is sprake van een bijzondere ensemblewaarde met de naastgelegen, enkele jaren jongere 'Anthoniushoeve', die een vergelijkbare opzet kent maar in materiaalgebruik en detaillering rijker is uitgevoerd en een modernere constructie heeft. Op het achtererf een HOOIBERG.

Omschrijving

T-boerderij van het voerdeeltype, met een aan de linker zijde aangebouwd zomerhuis. Het dwarsgeplaatste voorhuis heeft een zadeldak met de nok parallel aan de weg. De zadeldaken van achterhuis en zomerhuis staan loodrecht op de weg. De dakschilden zijn voorzien van Oudhollandse pannen. Het dak van het achterhuis heeft onder de pannen een spreilaag van riet. Op de nok oorspronkelijk twee houten ventilatie-opbouwen voor ventilatie van de stal, waarvan er thans nog één aanwezig is. Tussen boerderij en zomerhuis loopt een gang waarvan het voorste gedeelte is overkapt en bij de boerderij is getrokken. De boerderij is halfsteens gebouwd, het achterhuis had oorspronkelijk vermoedelijk houten wanden. Het naastgelegen zomerhuis is in steens metselwerk in kruisverband opgetrokken. T-boerderij en zomerhuis vallen op door versierde houten windveren, waarbij die van het zomerhuis wat rijker zijn uitgevoerd. De windveren bij de achtergevels zijn ongedecoreerd. De gevels van het voorhuis zijn voorzien van gietijzeren sierankers. De voorgevel van het voorhuis is symmetrisch van opzet en telt vier T-vensters. De kozijnen in het voorhuis hebben een profilering met vellingkanten. In de voorgevel een natuursteen gevelsteen ('De eerste steen gelegd door Johannes v. Klooster 916 1883'). Rechts enkele geprofileerde keldervenstertjes met houten luiken en diefijzers. In het voorschild een eenvoudige dakkapel. De zijgevels van de boerderij zijn met ijzeren trekstangen verbonden met de stijlen van de gebinten die zich inwendig bevinden. De linker zijgevel heeft aan de binnenzijde houten muurstijlen, vermoedelijk duidend op oorspronkelijk houten achterhuisgevels. De rechter zijgevel is vernieuwd, waarbij deze houten muurstijlen zijn vervangen door uitgemetselde penanten. In de rechter zijgevel van het bedrijfsgedeelte bevindt zich, opgenomen in het nieuwe metselwerk, een oud raamkozijn ter plaatse van de gang achter het voorhuis. De zijgevels zijn voorts voorzien van ijzeren stalramen. In de afgesmeerde achtergevel bevindt zich centraal een brede, enkele deur kenmerkend voor het voerdeeltype. Aan weerszijden van deze deur stalramen en bij de geveluiteinden mestdeuren ter hoogte van de grupstal. Boven de deur een hooiluik en in de geveltop een ijzeren roosvenster. De voorgevel van het zomerhuis heeft twee zesruits vensters met een brede middenstijl. De kozijnen in het zomerhuis zijn ongeprofileerd. In de linker zijgevel een kraalschotendeur (met roosterwerk) die toegang geeft tot de zomerkeuken. Hier een later aangebracht venster. In deze gevel tevens hoge wagendeuren en een deur naar de voormalige paardenstal, terwijl de achtergevel van het zomerhuis gesloten is op een dubbel hooiluik in de geveltop na. Inwendig is de indeling van T-boerderij en zomerhuis grotendeels in tact gebleven, evenals de constructie en diverse vaste interieurelementen. Het voorhuis van de T-boerderij omvat woonkamer en kelder met opkamer. De woonkamer heeft een kastenwand en houten schuifluiken aan de binnenzijde van de vensters. Het voorste halve gebintvak van het achterhuis, dat in totaal vijf gebintvakken telt, is als gang bij het voorhuis getrokken. De gang bezat oorspronkelijk een entreedeur in de zijgevel. De deuren naar woonkamer, kelder en opkamer zijn voor een deel voorzien van gekleurd glas-in-lood met boerderijtaferelen. Het achterhuis heeft grenen dekbalkgebinten met aan beide zijden een overstek gesteund door schoren. De gebintplaten zijn met ijzeren bouten op de gebintbalken bevestigd. De kapconstructie bestaat uit grenen schaarspanten met schoren, waarop gordingen rusten. Onder de nok extra, gekruiste schoren. Het achterhuis heeft een voerdeel in de middenbeuk en stalruimten met grupstal in de beide zijbeuken. De houten koestaken zijn grotendeels nog origineel. Op het midden van de deel in het achterhuis de gemetselde ovale voer- en drinkbak die in verbinding staat met gemetselde voergoten. Het zomerhuis heeft aan de voorzijde een woonkamer met onder meer een kastenwand. In de hierachter gelegen woonkeuken een rondgemetseld, rood geschilderd waterfornuis en een houten schouw voor het fornuis, betegeld met witte tegels en een band van groen gedecoreerde tegels. De hooiberg op het achtererf heeft vier roeden.

Waardering

Boerderij 'Sophia's hoeve' met zomerhuis uit 1883 en bijbehorende hooiberg, is van algemeen belang vanwege cultuurhistorische en architectuurhistorische waarde alsmede situeringswaarde als goed voorbeeld van een laat negentiende-eeuwse T-boerderij van het voerdeeltype, die bijzonder is vanwege de gaafheid in hoofdvorm, draagconstructie en detaillering en diverse gaaf bewaarde interieurelementen en constructieonderdelen kent. De cultuurhistorische en architectuurhistorische waarde is met name gelegen in de combinatie met de naastgelegen Anthoniushoeve, die vergelijkbaar is maar in constructie en detaillering zeer karakteristieke verschillen vertoont, die onder meer voortkomen uit verschillen in bouwtijd. Tezamen leveren de boerderijen een belangrijke bijdrage aan de kennis van de bouw- en ontwikkelingsgeschiedenis van de Nederlandse boerderij in de late negentiende eeuw. Naast deze ensemblewaarde is er sprake van een bijzondere situeringswaarde vanwege de ligging aan de hoofdstraat in Duivendrecht waar de boerderij met het erf in samenhang met de Anthoniushoeve één van de laatste gebouwde herinneringen vormt aan het tot in de twintigste eeuw nog overwegend agrarische gebied in de directe omgeving van Amsterdam. Dit historische beeld wordt benadrukt door het grote contrast met de sterk verstedelijkte omgeving.