Kasteel 4, Heeswijk-Dinther
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Onderdeel 2:
DE HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot kasteel Heeswijk ligt circa 2 km ten westen van Heeswijk en is een centrifugaal rond het kasteel uitstrekkend geheel van lanen, landerijen, beplantingen en opstallen met zichtassen in - globaal - de vier windrichtingen met herkenbare elementen van de landschapsstijl op een geometrisch patroon van lanen; één laan in zuidoostelijke richting heeft een slingerend verloop. De lanen zijn beplant met zomereik, beuk en populier. In het zuiden van de aanleg lopen de lanen op dijkjes. Gedeeltelijk is in de lanen ondergroei aanwezig, in die vanaf de brug in zuidelijke richting met rododendron. Ten zuidwesten van het kasteel een eikenbos, de overige bossen bestaan uit populier, hakhoutbossen (wilg) ten zuiden van de Oude Aa, omgeven door een sloot, tevens sierstruiken. Het kasteel is omgracht en bevat een voorburcht en een geometrische tuin uit 1939. Ten west en van het kasteel is een moestuin annex boomgaard aangelegd, aan de noordkant staat een kas. De weilanden aan de noord-, zuid- en oostzijde van het kasteel vertonen boomgroepen en solitairen in landschappelijke stijl. Het riviertje de Aa meandert ten zuiden van het kasteel in oost-westrichting. Om het kasteel en voorburcht loopt een GRACHT MET EILAND waarbij de gracht een vierkante hoofd vorm heeft en het eiland, in het noordoosten van de gracht gelegen, ovaal van vorm is en beplant met treurwilg, Italiaanse populieren en diverse heesters. Ten zuiden van het kasteel een met klinkers bestrate BRUG (grotendeels in de jaren zestig van de '20ste eeuw vervangen) over de gracht van het kasteel, bestaande uit een gemetseld landhoofd en een bakstenen brugdeel met natuurstenen tussenlaag, gemetselde boogfriesjes en gekanteelde brugleuning, daarop aansluitend een houten brug op drie houten palen met ligger, de brugleuningen in smeedijzer uitgevoerd. Tegen de brugflanken zijn drie siersmeedijzeren muurankers aangebracht.
NEO-FORMELE TUIN IN DE VOORBURCHT uit 1939, ontwerp van L. Copijn: deze tuin met gazon is ommuurd en heeft een rechthoekige plattegrond, de muur op regelmatige afstand geleed door beren en voorzien van zogeheten speklagen; binnen de ommuring een rechthoekig padenpatroon waarbinnen twee hoofdcompartimenten met gazons en bloembedden; de tuin bevat verschillende beeldhouwwerken waaronder een aantal dat in halfcirkelvormige heggen in de vorm van een nis is opgesteld. Voor het overige de volgende tuinsieraden:
BEELD VAN VROUW met pauw in Obernkirchner op hardstenen voetstuk; VROUWENBUSTE in wit marmer, geplaatst op hardstenen sokkel; VROUWENBUSTE in wit marmer op ronde onyx voet en gedecoreerde hardstenen sokkel; VROUWENBUSTE in wit marmer, geplaatst op hardstenen sokkel; WIT MARMEREN VROUWENBUSTE met zon in het haar, geplaatst op hardstenen sokkel; BUSTE VOORSTELLENDE EEN HERMENSFIGUUR, vervaardigd van Obernkirchner zandsteen op een sokkel van hardsteen; WIT MARMEREN KOP met schelp in het haar, geplaatst op hardstenen sokkel; WIT MARMEREN VROUWENBUSTE met lauwerkrans, geplaatst op hardstenen sokkel; PUTTO in wit marmer, geplaatst op hardstenen sokkel; KOP VAN BEJAARDE MAN, uitgevoerd in wit marmer en geplaatst op hardstenen sokkel; op de grond geplaatste GEVELSTEEN, voorstellende een zwaan met kroontje om de hals, RELIËF IN BENTHEIMER ZANDSTEEN, (oorspronkelijk gevelsteen); ACHTHOEKIG GOTISCHE TAFELBLAD van Namense steen, aan de onderzijde voorzien van gesmeed ijzeren constructie; TUINVAAS uit Benheimer zandsteen, geplaatst op hardstenen sokkel waarvan de dekplaat ontbreekt; TUINVAAS uit Bentheimer zandsteen met aan twee zijden een medaillon in reliëf; TUINBANK samengesteld uit traptrede, gesteld op bakstenen poeren, de rugleuning evormd door vier gesmede muurankers.
Waardering:
DE HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG bezit algemeen belang omdat:
- sprake is van een kenmerkend aanlegpatroon voor de in de 19de eeuw in zwang zijnde landschapsstijl, bijvoorbeeld in het het slingerend patroon van paden en het eilandje met beplanting hetgeen van tuinhistorische betekenis is; - de historische entourage van de oude middeleeuwse, op verdediging gerichte, gracht als basis voor een latere ontwikkeling, zijnde de landschapsstijl, herkenbaar als defensieve watergordel behouden is gebleven maar niettemin geïntegreerd in de 19de-eeuwse tuinhistorische opvattingen; - de aanleg gaaf behouden is gebleven, zeldzaamheidswaarde heeft en ouderdom vertegenwoordigt; - de collectie historische tuinsculpturen en -sieraden in variëteit, aantal en ontwerpkunstige kwaliteit als rijk valt aan te merken; - vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Omschrijving complex:
Inleiding HISTORISCHE BUITENPLAATS KASTEEL HEESWIJK. Omgracht kasteel met hoofdgebouw en kelders gebouwd op grondslagen (ijzeroer) uit de 12de eeuw met aanpassingen en uitbreidingen tot in de 20ste eeuw, bestaande uit een omgrachte voorburcht met poort (16de eeuw), een geometrisch lanenpatroon ten noorden en ten westen van het kasteel plus een orthogonaal terrein binnen dit lanenpatroon (uit de 18de eeuw) terwijl uit de 19de eeuw een bescheiden landschapsstijl met een eilandje in de kasteelgracht, het oeververloop van een deel van deze gracht en de slingerende laan in noordelijke richting dateren; gedeeltelijk met klinkers (waalformaat) bestrate oprijlanen uit circa 1880 in noordoostelijke en zuidwestelijke richting, eveneens uit omstreeks 1880 dateren landschappelijk geplaatste boomgroepen ten noordoosten van het kasteel, de omgrachte moestuin (voorheen sterrebos) met muur en kas alsmede diverse toegangsbruggen, de dienstwoning aan de oprijlaan, de kleine omgrachte tuin aan de overzijde van de poort (aan de zuidzijde van de dwarslaan), talrijke natuur- en bakstenen ornamenten, pijlers, beelden en sculpturen (op de meest onverwachte en verwachte plaatsen aan te treffen) en ten slotte een tuin in neo-formele stijl uit 1939 naar ontwerp van L. Copijn op het terrein van de voorburcht. Op het kasteelterrein zijn enkele lanen nog geplaveid met de oude bestrating in de vorm van gebakken klinkers in waalformaat, wisselend van formaat en onregelmatig van vorm: zuidelijke oprijlaan, de noordoostelijke oprijlaan (de beukenlaan, tevens bekend als Aalmoezenier Francis L. Sampsonlaan).
Waardering:
De HISTORISCHE BUITENPLAATS KASTEEL HEESWIJK is van algemeen cultuur-, kunst- architectuur- en tuinhistorisch belang omdat:
- het kasteel over een hoge ouderdom en een bijzondere - grotendeels uit en aan het gebouw afleesbare - bouwgeschiedenis beschikt (hieruit bestaat een facet van het architectuurhistorisch belang) en waarin diverse voor de stijl- en kunstgeschiedenis markante historische interieurs en inventarissen zijn opgenomen die zowel rechtstreeks met de geschiedenis van het kasteel verbonden zijn als in nationaal opzicht betekenis voor de kunst- en stijlgeschiedenis hebben en deze in opmerkelijke mate vertegenwoordigen; - de ontwikkeling in het gebruik van het kasteel - van weerbaar gebouw tot gerieflijk en representatief onderkomen - in de bouwmassa en structuur afleesbaar gedocumenteerd is hetgeen architectuur - en bouwhistorische belangen vertegenwoordigt terwijl de historische belevingswaarden daar in belangrijke mate op terug te voeren zijn. - de visueel-ruimtelijke opbouw van de buitenplaats een markante vervlechting van een tweetal patronen biedt en bestaat uit de geomorfologische gesteldheid - het kasteel, het kasteelterrein, de parkaanleg en het historische decor tezamen vormen met bouwfragmenten en artefacten - voortgekomen uit een verwoed 19de-eeuws collectioneurschap - een uniek verschijnsel in de geschiedenis van de Nederlandse historische buitenplaatsen. - het door de natuur en tijd geleverde historisch landschappelijke fundament, lopend in oost/westrichting en bestaande uit dekzandruggen met bebouwing, wegen, kasteel, houtwallen - en de in de loop van de 14de tot in de 19de eeuw door de mens aangelegde systematiek van indeling en parcellering, bestaande uit (ontginnings)lanen en (vormen van) aanleg en beplanting; beide structuren staan letterlijk haaks op elkaar, met als gevolg dat een geheel onorthodoxse en complexe fusie van beide verschijnselen heeft plaatsgevonden die als zeldzaam, markant en van cultuurhistorische waarde geldt; - het kasteel vanaf de verschillende lanen herhaaldelijk fungeert als blikvanger voor de wandelaar en zijn centrale positie, als historisch en ontwerpkunstig middelpunt, tot uitdrukking komt; in deze herkennings- en belevingswaarden ligt een belangwekkend element van het tuinhistorisch belang besloten; - nadere tuin- en cultuurhistorische belangen zijn vervat in de geometrische structuur van moestuin en grachten, de inpassing van elementen uit de landschapsstijl - zonder aantasting van het oudere, geometrische patroon - alsmede in de uit 1939 daterende neo-formele tuin in de voorburcht naar ontwerp van L. Copijn. - De complexonderdelen alsmede de complexomgrenzing zijn op de bij de bescherming behorende kaart aangegeven.
Eigenschappen
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Historische aanleg | Kastelen, landhuizen en parken | Tuin, park en plantsoen | oorspronkelijke functie | Ja |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kasteel | 4 | – | 5473 VA | Heeswijk-Dinther | – | BY | Ja |
| Hoofdcategorie | Subcategorie | Beschrijving | Notitie |
|---|---|---|---|
| Kastelen, landhuizen en parken | Tuin, park en plantsoen | – | Landschappelijke tuin |
| Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
|---|---|---|---|---|
| – | M | 1193 | – | Berlicum |
| – | M | 876 | – | Berlicum |
| – | M | 400 | – | Berlicum |
| – | E | 907 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 2600 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 2162 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 41 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 1949 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 1580 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 1577 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 1576 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 1150 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 1160 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 137 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 1163 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 1575 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 1636 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 908 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 1564 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 38 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 1159 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 911 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 11 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 2776 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 3100 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 912 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 1164 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 1156 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 46 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 51 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 909 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 3126 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 3 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 42 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 276 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 3116 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 1166 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 1169 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 117 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 12 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 128 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 1526 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 1543 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 1544 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 1556 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 1637 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 1948 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 217 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 2601 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 3263 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 3265 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 3301 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 3302 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 3303 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 3304 | – | Heeswijk-Dinther |
| – | E | 39 | – | Heeswijk-Dinther |
| Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
|---|---|---|---|
| 1900 | 1940 | – | vervaardiging |