Inleiding

Het complex, bestaande uit een DOKTERSWONING met HEK en aangebouwd KOETSHUIS, een KOETSIERSWONING met HEK en een kleine SCHUUR, behorende bij de koetsierswoning, is een ontwerp in Overgangsstijl met Art Nouveau-elementen van H.A. Zondag (1857-?) te Kollum. De dokterswoning is uit 1913. De koetsierswoning is in oorsprong mogelijk ouder, maar kort na de bouw van de dokterswoning tot haar huidige vorm verbouwd en uitgebreid in dezelfde stijl. Het geheel staat op een rechthoekig terrein aan de noordzijde van de Voorstraat, de oost-west hoofdas waarlangs van oudsher villa's voor de plaatselijke notabelen zijn gesitueerd. De dokterswoning met koetshuis ligt een tiental meters van de weg af en is via een oprit te bereiken; de koetsierswoning staat rechts van de villa, vrijwel direct aan het trottoir; de schuur staat achter de koetsierswoning. Een tuin ligt rondom de villa, aan voor-, achter- en linkerzijkant. Bij de koetsierswoning hoort een langwerpige tuin achter het pand. Een smeed- en gietijzeren hekwerk scheidt de beide kavels van elkaar en van de openbare weg. Het exterieur van beide huizen is zeer gaaf; de schaarse wijzigingen zijn passend bij de originele bouwtrant uitgevoerd.

Op de kavel van Voorstraat nr. 5 valt een nieuwe plantenkas buiten de bescherming van rijkswege evenals een houten garage en een duivenhok op de kavel van Voorstraat nr. 7.

Omschrijving

Vorm en materiaalgebruik tonen duidelijk het verband tussen de beide woningen: witbepleisterde gevels met rode bakstenen accenten; topgevels met houten beschieting, gebruik van glas-in-lood in de bovenlichten en oranje geglazuurde platte friese pannen op de samengestelde daken. Het onderscheid tussen de hoofd- en dienstwoning is zichtbaar in formaat en vormgeving van de woningen; de ornamentiek aan de dokterswoning is gedetailleerder en uitbundiger met aan de straat- en ingangszijde een sterk aan Art Nouveau verwante vormgeving.

Waardering

Het complex van dokterswoning met koetshuis en koetsierswoning met schuur en hekwerken uit 1913 te Kollum is van algemeen cultuurhistorisch en architectuurhistorisch belang:

- als prominent voorbeeld van een notabelen-villa zoals die van oudsher langs de Voorstraat zijn gebouwd;

- als functioneel en ruimtelijk samenhangend geheel van hoofd- en dienstwoning;

- vanwege de vormgeving van het geheel in Overgangsstijl met Art Nouveau-elementen, typerend voor de bouwstijl aan het begin van de twintigste eeuw;

- vanwege de plaats binnen het oeuvre van de architect, als typerend en evenwichtig voorbeeld voor zijn villa-ontwerpen;

- vanwege de zeer hoge mate van architectonische gaafheid van het exterieur van de onderdelen;

- vanwege de beeldbepalende betekenis van het complex voor het aanzien van het dorp.