Inleiding

De GRAFTOMBE van Geertruida Cornelia Henriëtte DE GIJSELAAR, Gerritjen Harmsen en Cornelis Nicolaas Hoffman is vervaardigd in 1872 door J.B. Leverman in eclectische stijl. De weduwe Geertruida Cornelia Henriëtte de Gijselaar is geboren in Brussel in 1789 als dochter van Cornelis de Gijselaar (1751-1815). Cornelis (Kees) de Gijselaar was één van de leiders van het patriottische verzet tegen stadhouder Willem V. Hij was bij de komst van de Pruisen in 1787 uitgeweken naar Brussel en in 1799 teruggekeerd naar Leiden. De broer van Geertruida, Nicolaas Cornelis de Gijselaar (1793-1873), was directeur van de Stadstekenacademie en later directeur van het Kabinet van Pleisterbeelden en Prenten te Leiden. Hij was de leermeester en mentor van Alexander Ver Huell en heeft ook enkele jaren in Doesburg gewoond. Geertruida de Gijselaar is na de dood van haar man in 1845, naar Doesburg verhuisd. Zij bewoonde, als rentenierster, een voornaam herenhuis aan de Koepoortstraat (het huidige pand Koepoortstraat 20) samen met haar zoon Cornelis Nicolaas Hoffman en haar dienstmeid Gerritjen Harmsen. De weduwe De Gijselaar stierf in 1871. Zij werd begraven op de Algemene Begraafplaats in Doesburg, waar het graf in 1872 werd voorzien van een door J.B. Leverman gemaakte graftombe. Later werden ook de dienstmeid en de zoon in het graf bijgezet. De tombe is omgeven door een rijk geornamenteerd hekwerk. Boven de tombe bevond zich een zinken baldakijn. Het baldakijn, dat nog tot ca. 1980 aanwezig was, rustte op S-vormige steunen, die op de hoekposten van het hekwerk waren geschroefd. Het is niet duidelijk of het hekwerk en het baldakijn uit dezelfde tijd als de tombe dateren. Jan Bernard Leverman (1823-1880), geboren in Hummelo, stond in Doesburg ingeschreven als steenhouwer/ metselaar. Zijn bedrijf was gevestigd aan de Paardenmarkt (het huidige pand Paardenmarkt 2) De graftombe is gelegen op het centrale ovaal van de begraafplaats enkele rijen links van het middenpad.

Omschrijving

De tombe bestaat uit een rechthoekig liggende steen met omlopend kwartrond profiel op een lage rechte voet waarop zich een rechthoekige sarcofaag met hellende bovenzijde bevindt. De sarcofaag is bedekt met een geplooid, marmeren 'kleed' met geschulpte rand, dat op zes plaatsen door zware koorden opgenomen wordt. Op deze punten zitten vlinders of duiven. Op het kleed ligt een vaandel, versierd met franje en dubbele koorden en knopen, waarop de gegevens van de drie overledenen staan: "GEBOREN 7 JUNI 1789/ OVERLEDEN 14 JAN 1871/ GEERTRUIDA CORNELIA HENRIETTE/ DE GIJSELAAR/ WEDUWE/ MR. FRANCISCUS GERHARDUS HOFFMAN/ GERRITJEN HARMSEN/ GEBOREN 19 DECEMBER 1816/ OVERLEDEN 6 AUGUSTUS 1875/ CORNELIS NICOLAAS HOFFMAN/ GEBOREN 21 SEPTEMBER 1820/ OVERLEDEN 28 JULI 1890".

Boven het vaandel ligt een cartouche met een laag geplooide stof, een laag gesteven kant en een laag stof met een rijk geornamenteerde rand. Deze rand is versierd met allerlei symbolen zoals: een oog, een vinger en een oor, een duim en een wijsvinger die een bloem vasthouden, vogels, insecten en een kleine figuur van een mens die ergens onderuit kruipt. In het midden van dit geheel ligt een rouwkrans van wolken, waarin een bazuinengel zweeft. Onder het vaandel met de namen bevindt zich een cirkel met het opschrift: "J.B. LEVERMAN/ FECIT/ 1872/ DOESBORCH". Om de tombe staat een hekwerk met rijk geornamenteerde gietijzeren hoekzuiltjes en gebogen smeedijzeren spijlen die aan de bovenzijde zijn voorzien van naar buiten gebogen gietijzeren eikenbladeren met eikels en lege eikeldoppen. De zuiltjes en de bladeren zijn kopergroen, de eikeldoppen lichtgroen en oranje. Uit de bovenzijde van de zuiltjes steken deels afgebroken schroeven, waarop voorheen de S-vormige steunen van het baldakijn waren bevestigd. Tombe en hekwerk staan op een vernieuwde kelderzerk van beton.

Waardering

De GRAFTOMBE DE GIJSELAAR, vervaardigd voor de weduwe De Gijselaar in 1872 door J.B. Leverman in eclectische stijl. Van kunsthistorisch belang:

- als voorbeeld van een marmeren graftombe in eclectische stijl met rijk uitgevoerd beeldhouwwerk.

Van stedenbouwkundig belang:

- als functioneel onderdeel van een begraafplaats met een kenmerkend 19de-eeuws karakter.

Van cultuurhistorisch belang:

- vanwege de funerair-historische en genealogische waarde van het grafteken.