Inleiding

Statig Eclectisch HERENHUIS met aangebouwd FABRIEKsgedeelte en KANTOOR. Het samengestelde gebouw is verbonden met de geschiedenis van het Douwe Egberts-concern. In 1831 kocht Hessel Douwes, zoon van Douwe Egberts (1755-1806), een koopmanswoning gelegen op het huidige perceel Midstraat 99, van waaruit hij een grossierderij in gedestilleerd exploiteerde. Zijn zoon Johannes Hessel voegde hier in 1871 het buurpand, de winkel "De Witte Os", aan toe. Achter de woning lagen een koffiebranderij en een tabakskerverij. In de nacht van 14 op 15 oktober 1881 gingen bij een brand die het centrum van Joure teisterde, het woonhuis, de koffiebranderij en tabakskerverij verloren. Op 5 mei 1882 werd de eerste steen gelegd voor een nieuw te bouwen herenhuis met inpandige koffiebranderij en tabakskerverij. Het pand is jarenlang het woonhuis geweest van de familie De Jong, de familienaam die de nazaten van Douwe Egberts hebben aangenomen. In 1898 werd achter het woonhuis een pakhuis gebouwd waar een gedeelte van de bedrijfsactiviteiten naar werd verplaatst. In 1913 verhuisden alle activiteiten naar een nieuwe fabriek in Snikzwaag, met uitzondering van de theepakkerij die tot 1933 in het pakhuis gevestigd bleef.

Het herenhuis is gelegen aan de noordzijde van de Midstraat en kent een uitgebreide verbouwingsgeschiedenis; desondanks zijn er vele originele elementen bewaard gebleven. Een serre die in 1939 aan de achterzijde is aangebouwd valt buiten de bescherming wegens te weinig monumentale waarde. Met de aanleg van een verbindingsweg tussen de Geelgietersstraat en de Lijnbaanstraat is overigens de oude tuin, die liep tot aan de Overspitting, in tweeën gedeeld. Om die reden is het bijbehorende pakhuis Geelgietersstraat 1, dat in het achterste gedeelte van de tuin staat, als afzonderlijk monument beschermd.

Omschrijving

Het samengestelde gebouw bestaat uit drie delen: het woonhuis aan de voorzijde met daarachter het voormalige fabrieksgedeelte en aan de noord-oostzijde van dit onderdeel, het aangebouw de voormalige kantoor. De straatgevel van het WOONHUIS heeft een sober voorkomen zonder overvloedige ornamentering. De gevel is opgetrokken in donkerrode baksteen op een hardstenen plint en heeft op de begane grond drie hoge vensters met bovenlicht en links de voordeur met bovenlicht. De verdieping heeft vier hoge T-vensters met bovenlicht. Alle hebben een anderhalfsteens segmentboog. De onderdorpel wordt, zowel op de begane grond als de verdieping, gevormd door een doorlopende hardstenen waterlijst. Het pand heeft een samengesteld dak, gedekt met een zwarte gegolfde Friese pan met op de nok een schoorsteen met geprofileerde schoorsteenplaat; forse bakgoot op voluutconsoles; fries.

Het woonhuis heeft een rijkelijk gedecoreerd INTERIEUR. De plafonds, vensterbanken en schouwen zijn alle in Lodewijk XIV stijl gedecoreerd.

De ruime entree verschaft toegang tot een hal, via een boog die rust op twee Corinthische kapitelen, en een woonvertrek met een deur voorzien van een zwaar geprofileerd, met timpaan bekroond kozijn. Een venster geeft zicht op het woonvertrek. Het plafond bestaat uit zware balken. Tegen de wanden zijn borstweringen en schijnpilasters met een Ionisch kapiteel aangebracht.

Het woonvertrek aan de voorzijde was via een inmiddels verwijderde schuifdeur gesplitst in twee gedeelten. De oude voorkamer is verbouwd en bevat geen bijzonderheden. De achterkamer heeft een rijkelijk versierd plafond met centraal een symmetrisch ornament met plantmotief, druk lijstwerk langs de randen en in de hoeken plantmotieven, uitgevoerd in gele, rode en groene kleurschakeringen. Tussen twee vensters met vensterbanken en blinden in de oostgevel bevindt zich een zwart-marmeren haard met een rijkelijk gedecoreerde boezem. In de achterwand bevindt zich een ondiepe open kast met hetzelfde lijstwerk als de deurkozijnen en een palmet met voluten als bekroning.

In de hal bevindt zich een trap naar de verdieping en de kelder. De muursparing heeft een dubbele boog met hangend kapiteel met daarboven een medaillon. De hal verschaft toegang tot de keuken. De keuken heeft een forse schouw met een forse houten boezemplaat die rust op twee schoorstijlen en rondom is betegeld met dezelfde delftsblauwe tegels die ook boven het aanrecht zijn aangebracht. Vanuit de keuken kan men het voormalige fabrieksgedeelte betreden.

De verdieping van de woning heeft aan de Midstraatzijde een rijkelijk gedecoreerde kamer. Vensterbanken met blinden bij de vier straatvensters. De schouw is van Portoro met een rijkelijk versierde boezem met spiegel. Boven de dubbele toegangsdeur een lijst bestaande uit een 'architraaf met fries'. Het plafond bestaat uit een grote cirkel, onderverdeeld in segmenten met centraal een rozet en aan vier zijden een leeuwenkop, een rijke plafondlijst en hoekdecoratie. Het geheel is uitgevoerd in rode, gele en groene kleurschakeringen. De overige vertrekken van de verdieping zijn veel soberder qua uitvoering. Slechts het vertrek grenzend aan "De Witte Os" heeft een eierlijst langs het plafond, de overige vertrekken bevatten geen bijzonderheden. De hal van de verdieping heeft een doorgang naar het aangrenzende winkelpand en de trapdoorgang heeft een boog rustend op voluut-korbelen met acanthusbladeren.

Het achter het woonhuis gelegen voormalige FABRIEKsgedeelte is door de jaren heen nogal aangepast. De verdieping is volledig gecompartimenteerd en op de begane grond hebben ook nogal wat wijzigingen plaats gevonden. De structuur en het casco van het pand zijn echter nog intact en als zodanig van historisch-functionele waarde voor het gehele complex.

Het voormalige KANTOOR dat tegen het fabrieksgedeelte aanligt bestaat uit twee ruimtes, gescheiden door een schuifdeur. De twee vertrekken zijn in voorkomen verwant aan de Lodewijk XIV stijl van het woonhuis. Met de bouw van de (overigens niet beschermde) serre aan de achterzijde heeft de spitse kap van het kantoor plaats moeten maken voor een plat dak. De gemetselde schouw in het meest zuidelijk gelegen vertrek stamt eveneens uit die periode. Boven de doorgang van de serre bevinden zich negen gebrandschilderde vensters; het zijvenster aan de oostzijde bevat eveneens gebrandschilderd glas.

Waardering

Het HERENHUIS met bijbehorend FABRIEKsgedeelte en KANTOOR van Douwe Egberts te Joure is van algemeen cultuurhistorisch en architectuurhistorisch belang:

- als bijzondere uitdrukking van een sociaal economische ontwikkeling die nauw is verbonden met de 19de-eeuwse geschiedenis van Joure;

- vanwege de hoogwaardige esthetische kwaliteiten van het ontwerp van de samenstellende onderdelen;

- vanwege de betekenis van het object als essentieel onderdeel van een groter geheel dat architectuurhistorische en cultuurhistorisch van algemeen belang is;

- vanwege de redelijke gaafheid van exterieur en interieur van enkele van de samenstellende onderdelen.