Inleiding

Het STATIONSGEBOUW (derde klas) te Sneek is in 1883-1884 gebouwd in opdracht van de Hollandsche IJzeren Spoorwegmaatschappij. In 1883 werden Sneek en Leeuwarden verbonden door een spoorweg van de H.IJ.S.M.; de lijn werd in 1885 doorgetrokken naar Stavoren. Het Rijk bepaalde de plaats waar het gebouw zou komen. Het station is in Eclectische stijl gebouwd, met Art Nouveau-elementen. In de jaren dertig is het gebouw aan beide zijden uitgebreid om de wachtkamers te vergroten. Het interieur van het pand is ingrijpend verbouwd. In de tijd van de bouw van het station was dit gebied ten westen van Sneek niet bebouwd. De eerste bebouwing kwam als gevolg van de bouw van het station: de huidige Stationsstraat werd aangelegd, die de (noord-zuidelijke) verbindingsweg vormt tussen het spoor en de stad. Tegelijk met de Stationsstraat is de Dr. Bouwmaweg aangelegd, die in oost-westelijke richting loopt, parallel aan het spoor. Het Stationsplein, gelegen tussen het stationsgebouw en de Stationsstraat was oorspronkelijk anders ingericht dan nu en vormde een ruimtelijke verbinding tussen station en Stationsstraat. In het centrum van het plein lag een vrij groot groenperk omgeven door een ijzeren hekwerk, met in het midden een gietijzeren vijf-lichts GASLANTAARN. Het interieur van het stationsgebouw komt vanwege de ingrijpende verbouwingen niet in aanmerking voor bescherming.

Omschrijving

Het STATIONSGEBOUW bestaat uit een centraal, twee bouwlagen hoog gedeelte met vierkante plattegrond en twee vleugels met rechthoekige plattegrond. Het centrale deel wordt door een gebroken schilddak gedekt, waarop vier schoorstenen zijn geplaatst, de vleugels worden door twee schilddaken gedekt. Op het voorste dakschild van het centrale deel staat een dakkapel met zadeldakje en klok.

Het gebouw is uit bruine baksteen opgetrokken, de decoratieve gevelbanden zijn wit bepleisterd. De hoeken worden afgesloten door ondiepe pilaren, de gevels onder de daklijst worden afgesloten door een doorlopend fries gedecoreerd met cirkelvormige elementen. Vensters en deuren, zowel aan de vóór- als aan de achterzijde zijn door nieuwe vervangen. De meeste zitten wel op de oorspronkelijke plaats in de gevels. Tegen de oostelijke zijgevel en over de hele lengte van de achtergevel is een overkapping geplaatst, die in de stijl van de Art Nouveau is uitgevoerd. De gietijzeren zuilen met Corinthische kapitelen ondersteunen een forse, deels vernieuwde, houten luifel.

De GASLANTAARN is nog aanwezig maar verplaatst en alléén het onderste deel ervan, het hoge basement, is origineel; hier staat: "Pletterij/'s Gravenhage/1896". De lantaarn is door de Sneker Vereniging Floralia aan het gemeentebestuur aangeboden, ter verfraaiing van het plein. Het huidige bovenste deel van de lantaarn, gemaakt door de firma Pako in Rhenen, is in 1981 geschonken aan de gemeente Sneek door de heer Piet Hoomans, ter gelegenheid van het vijftig-jarig bestaan van de firma Peha-handelsonderneming.

Waardering

Het stationsgebouw te Sneek uit 1883, gebouwd in opdracht van de H.IJ.S.M. is van algemeen cultuurhistorisch belang:

- als bijzondere uitdrukking van een sociaal-economische ontwikkeling;

- als bijzondere uitdrukking van een typologische ontwikkeling;

- als belangrijkste, bepalende factor voor de uitbreiding van de stad aan de noordkant van de stadsgrens;

- vanwege de historische, ruimtelijke relatie met de infrastructuur, als markante stedenbouwkundige afsluiting van de Stationsstraat;

- in relatie tot de structurele en visuele gaafheid van de stedelijke omgeving;

- vanwege de in redelijke mate aanwezige architectonische gaafheid van het exterieur;

- vanwege de oorspronkelijke en tevens huidige functie;

- vanwege de typologische en functionele zeldzaamheid binnen de provinciale grenzen.