Inleiding

Ten behoeve van de kruising van het in 1882-1892 gegraven Merwedekanaal en de Leidsche Rijn in 1885-86 en 1904-06 gerealiseerd WATERSTAATKUNDIG COMPLEX tussen de Paul Krugerbrug en de Spinozabrug, met bijbehorende dienstwoningen voor de brug- en sluiswachters en andere bouwwerken langs Keulsekade, Kanaalweg en Leidseweg.

Het complex omvat de volgende onderdelen:

1. noordwestelijk gelegen schutsluis met sluiskom

2. zuidoostelijk gelegen schutsluis met sluiskom

3. dubbele basculebrug

4. dubbele ophaalbrug zuidelijke sluis

5. brug met schotbalkkering (Kanaalweg)

6. ophaalbrug in de Kanaalweg

7. schutsluizen bij Park Oog in Al

8. sluisje in de Vleutense Wetering, met brug

9. Muntbrug

10. Goethebrug

11. reeks van vier dienstwoningen (Kanaalweg 79;80;81;82)

12. dubbele dienstwoning (Kanaalweg 88/Leidseweg 91)

13. dienstwoning (Kanaalweg 89)

14. dienstwoning (Kanaalweg 90)

15. 10 dienstwoningen (Keulsekade 24;25;26;27;28;29;30;31; 32;33)

16. dienstwoning (Ev. Meysterlaan 1)

17. dienstwoning (Ev. Meysterlaan 2;2a)

18. dubbele schotbalkloods (Keulsekade 34)

19. Abel Tasmanbrug

Omschrijving

Het in het Merwedekanaal, rond het knooppunt van vaarwegen geconcentreerde SLUIZENCOMPLEX met BRUGGEN en DIENSTWONINGEN, is met het graven van het kanaal vanaf 1882-1892 in fasen tot stand gekomen. Uitgangspunt was de verbetering van de vaarverbinding tussen Amsterdam, Utrecht en de Rijn, (de Leidsche Rijn is haaks op deze hoofdvaarroute gesitueerd). Na een tweede fase in 1885-1886 kreeg het complex met de plaatselijke verbreding van het Merwedekanaal haar voltooiing in 1904-1906. Met de bouw van een in het midden van het Merwedekanaal aangelegd kunstmatig eiland met noordelijk en zuidelijk hiervan gelegen sluiskommen met bijbehorende schutsluizen, beweegbare ijzeren bruggen en oorspronkelijke bedienings-installaties, de Muntbrug, verscheidene bruggen en sluizen in de Leidsche Rijn en de Vleutense Wetering is een omvangrijk complex gerealiseerd. Het complex omvat verder een reeks dienstwoningen voor de brug- en sluiswachters, uitgevoerd in baksteen, met merendeels één bouwlaag onder pannen gedekt zadeldak en van twee bouwlagen onder samenstel van overstekende daken.

De sluiskommen zijn alle voorzien van aarden kolkbermen en gemetselde landhoofden met hardstenen hoekblokken en jaartal- en peilstenen.

De 'oude' sluis aan de ZW zijde van het middeneiland, tegenover de Kanaalweg, dateert van 1885-86; de `nieuwe' sluis aan de NO-zijde tegenover de Keulsekade, dateert evenals de naastgelegen basculebrug, blijkens de in de landhoofden aangebrachte gedenkstenen uit 1904-1905.

Waardering

Waterstaatkundig complex met bijbehorende sluizen, bruggen, dienstwoningen en andere (water)bouwkundige werken van algemeen belang vanwege de bijzondere ensemblewaarde en de architectonische vormgeving van de vele onderdelen. Van cultuurhistorische waarde als voorbeeld van een bijzonder en omvangrijk vanaf eind 19de tot begin 20ste eeuw in fasen ontwikkeld waterstaatkundig complex, ter verbetering van de vaarweg tussen Amsterdam, Utrecht en de Rijn; vanwege de geschiedenis van de civieltechnische ontwikkeling. Van stedenbouwkundig belang vanwege de ligging aan de westzijde van de stad en de infrastructurele betekenis voor onder meer vier aangrenzende wijken alsook van belang als transito-lokatie voor de scheepvaart.