Inleiding complex

Militair verdedigingscomplex, onderdeel uitmakend van de Stelling van Amsterdam, de kringstelling van permanente verdedigingsbouw rond de hoofdstad, die tevens gold als Nationaal Reduit en werd aangelegd tussen 1880 en 1914 door het departement van Oorlog. Rond de verschillende forten bevonden zich de zogenaamde Verboden Kringen, gebieden waarin niet of alleen in hout gebouwd mocht worden en slechts beperkt beplanting was toegestaan. Het complex omvat een fort, liniedijk met nevenbatterijen alsmede batterijen.

In 1889 werd het aardwerk van fort Nigtevecht aangelegd, dat in 1893 verdedigbaar werd gemaakt. Volgens de militaire bevelstructuur behoorde het fort bij Nigtevecht tot de sector Ouderkerk, groep Abcoude, vak Nigtevecht. De bezetting kon uit 279 man bestaan. Het fort diende ter afsluiting en verdediging van de accessen, gevormd door het Merwedekanaal en de Oude Vecht met hun kaden, alsmede ter bescherming van de sluizen tussen deze wateren en de waterinlaat van de Vecht, die ongeveer 500 meter ten zuiden van het fort is gelegen. Ten slotte kon door middel van de noordbatterij groot flankement worden gegeven op de Aertseveldse polder, wanneer de lijn van verdediging achter het Merwedekanaal en smal Weesp was teruggetrokken. In 1959 is het fort bij Koninklijk Besluit buiten gebruik gesteld. De brug is vervangen door een dam. Aan de oostzijde ligt thans het Amsterdam Rijnkanaal op enkele meters afstand van het fort. Aan de westzijde is het landschap, tot aan het Gein, vlak. De liniewal en nevenbatterij zijn gesitueerd tussen de batterij aan het Gein en het Fort Nigtevecht. De wal was een verbindingswal (gedekte gemeenschapsweg) en tevens inundatiekering. Op de nevenbatterij konden extra stukken geschut worden opgesteld ter ondersteuning van het Fort Nigtevecht.

De batterij aan het Gein is de vroegere post nr. 8 ten oosten van Abcoude, gelegen bij de Oostzijdse watermolen, en deel uitmakend van de linie Abcoude-Nigtevecht, sector Ouderkerk, groep Abcoude, vak Abcoude. Tussen 1805 en 1810 werden gebastionneerde, gesloten en vijfhoekige aardwerken aangelegd. In 1887 zijn ze verklaard tot eerste klas vestingwerken. De batterij bestond uit twee gesloten aardwerken aan weerszijden van het Gein. Er waren geen onderkomens. De batterij had twee geschutsemplacementen in open stelling voor twee kanonnen van 10 cm. brons ten behoeve van groot flankement tot het fort bij Abcoude en het fort aan de Winkel. De batterij is bij Koninklijk Besluit van 28 oktober 1959 opgeheven als vestingwerk. De aardwerken zijn in oude staat teruggebracht.

Omschrijving

Het ten westen van het Amsterdam-Rijnkanaal, aan de Velterslaan en het Gein gelegen MILITAIR COMPLEX omvat de volgende beschermenswaardige complexonderdelen:

1. fort Nigtevecht

2. genieloods

3. fortwachterswoning

4. liniewal met nevenbatterij

5. aardwerk aan Gein Noord

6. aardwerk aan Gein Zuid

Object 5 en 6 vormen samen de batterij aan het Gein.

Waardering complex

Het militaire complex van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische waarde vanwege de relatief gaaf bewaarde eenheid van verschillende defensieve objecten, vanwege de plaats in de Stelling van Amsterdam, alsmede als gaaf voorbeeld van een fort met bomvrij gebouw, liniewal met nevenbatterijen en batterij. Tevens van ensemblewaarde binnen de voormalige Verboden Kring, in relatie tot de verbindingswal, nevenbatterijen en batterijen aan het Gein als onderdeel van de Stelling van Amsterdam.